Brasildarrek samba dantzatzen hasi zuten 70eko hamarkada, euren futbol selekzioak, Pele handia buru, Mexikoko Munduko Kopa irabazi baitzuen. Jimmy Hendrix eta Janis Joplinen zaleek, aldiz, negarrez, Woodstock-eko izarrak heroinak banan bana nola itzaltzen zituen ikusita. Gertuago, Luis Mariano irundarra garun hemorragiak jota hil zen Parisko Salpêtrière ospitalean. Baina, 1919an Zeruko ARGIA sortu zuen Damaso Intza aita kaputxinoak aldizkari berean 50 urte beranduago jaso zuen bezala: «Iltzen denari ez baño, jaiotzen denari egin bear zaio nigerra».

1970 horretan bertan, abenduan, Burgoseko prozesuan heriotz zigorra jaso zuten etakideei egin zitzaien «nigerra». Negarra eta protesta. Hemen eta nazioartean. Eta kondenatuak berriro jaio ziren Francoren gizatasun zabalari esker, Urte Zaharreko diskurtsoan jakinarazi zuenez. Joxe Azurmendik zioen bezala, marxismoa zahartu egin zen; baina Generalisimoa ere ez ote zen zahartzen ari? Abendu hasieran, Zeruko ARGIA gaiaz hitz egitera ausartu zen: «16 euskaldun abertzale dira epaituak, beren Erriaren nortasuna iritxi naiez ari izan duten azpilanarengatik. Lan orretan, ba-dira ilketak, atrakoak... orrelako burruka batek geienetan berekin izaten dituan gauzak», justifikatzen zuen. Zorionez, salaketak ez ziren soilik Zeruko ARGIAtik iritsi eta nazioarteko presioak Francoren Eguberritako espiritua piztu zuen bat-batean. Indultoaren ondoren, astekariak horren berri ere eman zuen, zehatz baina hausnarketa sakonik gabe, apal-apal badaezpada.


1972ko irailaren 5a. Irail Beltza izeneko talde palestinarreko hainbat kidek, Municheko egoitza olinpikoan sartu, Israelgo ordezkariak bahitu eta horietako bi hil zituzten. Palestinarren eskakizunei muzin egin zien gobernu israeldarrak eta polizia alemanak gogor jokatu zuen. Negoziazio saiakerak alferrikakoak izan ziren eta azkenean kirol ospakizunik handiena tragedia bihurtu zen; espero zitekeen tragedia, Gurutz Ansolak alboan jaso dugun artikuloan esan zuenaren arabera behintzat.

Hurrengo urteko irailan, 1973an, Pinochetek estatu kolpea jo, Salvador Allende presidente ezkertiarra hil eta diktadura luze eta odoltsuari hasiera eman zion Txilen. Municheko estadiotik Santiago de Chilekora egin zuen jauzi izuak. Irailaren 11 zen. 2001eko irailaren 11ren azpian itzali den beste irailaren 11 hura. World Trade Center-ak herrialde oso batek baino gehiago balio baitu. Gainera, AEBak aurpegia estalitako borrero izan ziren orduan, eta borreroarena ez da inoiz biktimaren rola bezain esker onekoa izan. Baina Txileri dena lapurtu zioten, baita Victor Jara eta Angel Parraren ahotsa ere, Xabier Letek Zeruko ARGIAren orrietan salatu zuen bezala -hurrengo orrialdean jaso dugu-.


1959an amaitu zuen Jon Mirandek Haur besoetakoa eleberria. Egan aldizkarikoei bidali eta Koldo Mitxelenak argitaratuko balitz «akabo aldizkaria» erantzun zion, liburuan agertzen zen «gai berria» -pedofilia- zela eta. Urte batzuk pasata, Gabriel Arestiren hitzetan, «guri ere, irakurri dugunean -eta ez gara errazki izutzekoak, bizitzeak, gure zentzagarri krudel honek, aski irakatsi baitauku-, buruko biloak luzatu eta belaunaki larritu egin baitzitzaizkigun». Eta, hala ere, nobela argitaratzea erabaki zuen Arestik.

1972ko Gabonetan bere buruaz beste egin zuen Jon Mirande idazle hausle eta hauskorrak. Zeruko ARGIAn J. A. Artzek, Jon Etxaidek eta Txillardegik -orduko Larrerosok-, sohütar polemikoaren alde idatzi zuten orduan eta hemen azken honen hitzak jaso ditugu.

70eko lehen urte haietan A-300 airbus berritzaileak lehen hegaldia egin zuen. Uruguayko errugbi talde bat zeraman hegazkinak, ordea, ez zuen bere hegaldia onik amaitu. Mirande hil baino egun batzuk lehenago Andeetako elurretan erori zen. Bizirik irten zirenek hildako lagunen haragia jan behar izan zuten eta mundu osoan galdera bat zabaldu zen: zuk egingo al zenuke? «Eta zergatik ez? -zioen Zeruko ARGIAko kronikak- Hildakoren baten gorputz atalak biziren baten alde har baditezke, zergatik ez haragia jan horrelako kasutan? Horrelako kezkak dituztenek, larritu ote dira antzeko neurrian bederen Vietnamgo erailketetaz?».

Baina urte haietako hegaldirik ezagunena, gurean behintzat, Carrero Blancorena izan zen. Francoren «haur besoetakoa»ren autoak 20 metro egin zituen gora ETAk Madrilgo Claudio Coello kalean ipinitako 2.300 kilo lehergailuk eztanda egin ondoren. Beste asko bezala, Zeruko ARGIAkoek Iup-lalaka ospatuko zuten seguruenik, baina paperean zuhurtasuna nagusitu zen: «Don Luis Carrero Blanco, Espaiñiako Gobernuaren presidentea, hil dute» esaldi laburra da atentatuari buruz topatu dugun guztia. Eta eskerrak, Fragaren Informazio eta Turismo Ministerioak edozein aitzakia baliatuko baitzuen astekariaren kalterako. Esaterako, hurrengo urtean, 1974an, «Ikastolen Etsaiak» izeneko artikuluarengatik 25.000 pezetako isuna ipini zion Ministerioak, gero eta lurtarragoa zen Zeruko ARGIAri.


1974ko apirilaren 25ean Krabelinen Iraultza bezala ezagutzen dena izan zen Portugalen. «Harrigarria izan da salazarismoaren amaiera ezin lasterragoa, -zioen Zeruko ARGIAk- 1926garrenetik gaurdaino iraun duen agintaritza larderiakoia erori da, ordu gutxiren baitan, buztinezko jauregi bat bailitzan». Harrigarria, eta baita pozgarria ere. «Portugalen itxaropenaren ateak zabalik daude. Alafede».

Bitartean, Euskal Herrian Franco hiltzeko itxaropenaren ateak zabalik zeuden aspaldi, baina zain egon beharrean, lanari eutsi zion askok. Besteak beste, LAB eta KAS sortu ziren urte hauetan; eta Elkar argitaletxea, Udako Euskal Ikastaroak, Elhuyar aldizkaria, Eresbil artxiboa, Ikastolen Elkartea... Eta ikastolak nonahi zabaldu ziren. Perretxikuak bezala.

Mendebaldeko bizilagunen krabelinek eta euskaldunen perretxikuek ziur kalte egin ziotela Francoren urdailari. Eta 1974ko futbol txapelketan gertatutakoa irensteko ere arazoak izango zituen. Cruyff-en Bartzelonak irabazi zuen Espainiako Liga, Caudilloaren Real Madrid kuttunari Santiago Bernabeun 0-5 irabazi ondoren.