Txekhovekin topa


2005eko maiatzaren 15ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Anton Txekhov (Isidoro Fernandez) kaxez eta harizko instrumentuz betetako antzokian dago, bere hurrengo antzezlanerako emakumezko aktore bat behar du eta probak egiten ari da. Halako batean, egunkari batetik mandataria etorriko da Txekhovek arratsalde horretarako entregatu behar dituen ipuinen bila. Ahaztuta zegoen erabat idazlea eta di-da batean ekingo dio ipuinak asmatzeari eta antzokiko atezainaren (Jose Ramon Soroiz), proba egitera etorri diren bi aktoreren (Dorleta Urretabizkaia eta Naiara Arnedo), Txekhoven laguntzailearen (Teresa Calo) eta mandatariaren (Eriz Alberdi) laguntza izango du horretarako.

Audizioa izeneko ipuina du abiapuntu Nasdrovia Txekhov! (Osasuna Txekhov!) antzezlanak eta Txekhov eta bere laguntzaileak ipuinak asmatzen joan ahala, Funtzionario baten heriotza, Eskasa, Ezkontza eskaera, Limurtzailea eta Izaki babesgabea kontakizunak ikusiko ditu ikusleak taula gainean. Izan ere, antzezlanaren egitura panpin errusiarren modukoa da -obraren karteleko irudia horixe da-, ipuin baten barruan ageri dira beste bost ipuinak. Eta ikuslea sortze prozesu jostari horren testigu izango da. Batzuetan narratzaile izango da Txekhov eta besteetan momentuko ipuineko pertsonaia, antzokian bildu diren beste bost pertsonekin gauza bera gertatuko da. Istorio batzuk tragikoak dira, beste batzuk atseginagoak, garratzak ez dira falta eta bada pasarte lirikorik ere. Arin doaz istorioak bata bestearen atzetik, taula gainean ikusiko duguna ez da pieza pilaketa ordea. Horrexegatik da estimatzekoa haien artean egindako joskera lana, dramaturgiaren egile Alberto Iglesiasen eta Fernando Bernues zuzendariaren ahalegina.

Giza miseriak azaleratzen iaio

Anton Pavlovitx Txekhoven (1860-1904) mendeurrena zela medio, erabaki zuten Vaivenekoek haren lana agertokira eramatea. Haren antzezlan ezagunak (Tío Vania, La Gaviota, Tres Hermanas, El jardín de los cerezos) muntatzea baino, nahiago izan dute haren ipuinei arreta eskaintzea. 577 ipuin idatzi zituen autore errusiarrak eta ez da erraza izan Ana Pimenta Vaiveneko kideak, dramaturgiaz arduratutako Alberto Iglesiasek eta obraren zuzendari Fernando Bernuesek egindako hautaketa lana. «Txekhoven beste ikuspegi bat eman nahi genuen. Bere antzezlanak oso ezagunak dira, baina bere ipuinak ez hainbeste eta asko idatzi zituen. Bizirauteko idazten zuen, ipuinak egunkarietara bidaltzen zituen eta hala ateratzen zuen bizimodua. Bere antzezlan handietan agertzen diren pertsonaiak ipuinetan ere agertzen dira. Hain ezaguna ez den ipuin mundu hori ezagutu eta ikusleei hurbildu nahi izan diegu». Autorea gizakiaren miseriak eta ontasunak azaleratzen oso trebea zela nabarmendu du Pimentak: «Ipuinetako pertsonaiak oso gizatiarrak dira, kutunak; zitalak direnean ere nolabait zure burua islatuta ikusten duzu haietan eta barkatu egiten diezu». XIX. mende bukaerako gizarte errusiarrari kritika egiten dio Txekhovek ipuinotan: funtzionarioak, gizarte militarizatua, aberatsak nahiz euren egoera onartzen duten pobreak... Beti ere umore ukituz, ezinbestekoa baita Txekhoven ustetan: «Umorea eta barrea bazter zikin eta lohitsuenetik sor daitezkeela ikasi nuen, bizitzari kolorea ematen, bizitza bera argiz betetzen, bai, argiz betetzen».

Vaivenek ohi duen moduan, taldetik kanpoko zuzendari eta dramaturgoekin egin du lan: Tanttakako Fernando Bernuesekin eta Kantabriako La Machina taldeko Alberto Iglesiasekin. Hori bai, taldeak izandako ideiatik abiatuta. «Zuzendari askorekin lan egitea ohikoa da gure ibilbidean eta kalte egin baino aberastu egiten gaitu, oso konpainia eklektikoa baikara», adierazi du Pimentak. Ritxi Lizartzak euskarazko bertsio freskoa apailatu du.

Aktoreak sendo ageri dira taula gainean. Aktore gazteek eta esperientzia handikoek parte hartu dute ikuskizunean: «Oso interesgarria da denentzat, helduek gazteek duten energia eta freskotasuna gal ez dezaten eta gazteek helduen esperientziaz ikas dezaten», dio Vaiveneko kideak. Naiara Arnedo eta Eriz Alberdirentzat lehen lan profesionala da honakoa eta txukun jardun dira.

Biolin, biolontxeloz eta hauek gordetzeko kaxez osatutako eszenografia Fernando Bernuesek, Gonzalo Buznegok eta Pablo Almeidak diseinatu dute, Bernuesek Ameriketan ikusitako antzoki baten irudiari jarraiki. Xabier Lozanoren argiztapenak indarra ematen dio eszenografiari. Iñaki Salvador arduratu da XIX. mendeko girora hurbiltzen gaituen musikaz; berak sortutakoa eta Txekhoven garaiko konpositoreen lanen bertsioak uztartu ditu. Aipatzekoa da ere Gabriela Salaverrik jantziekin egindako lana. Margolanen serigrafiak dituzte soinekoek.

Dagoeneko hurrengo muntaia prestatzen ari dira Vaivenekoak. August Strindberg idazle suediarraren La señorita Juliaren proiektua lantzen hasiak dira. Baina hura muntatu aurretik, Txekovekin topa egiteko aukera ugari eskainiko digute datozen hilabeteetan.

Isidoro Fernandez, aktorea: «Herriari eta hizkuntzari zor diogu bi bertsioak egitea»

Lanpetuta harrapatu dugu Isidoro Fernandez. Nasdrovia Txekhov! estreinatu berri du. Ezezaguna helbide honetan (Tanttaka) obrarekin batera eta bestera dabil »2006rako ere dituzte lotuta emanaldiak» eta udan Martin telesailaren hirugarren denboraldiko atalak grabatuko ditu.

Polita izango zen Txekhov gorpuztea.
Aurretik ezagutzen nituen bere antzezlanak eta ipuin batzuk ere irakurriak nituen. Pertsonaiak dramaturgiak eskatzen duena eman behar du; haatik, Txekoven biografia aztertzea lagungarria da eta lan atsegina. Pertsonaiari buruz gauza piloa jakiteak ez ditu arazo puntualak konpontzen. Txekhov tuberkulosoa zen, baina ez da komeni funtzio osoan etengabe eztula egitea, esaterako.

Klasikoak dira Txekhoven antzezlanak. Autorearen antzezlanen batean lan egin al duzu aurretik?
Profesionalki ez. Eskolan eszena batzuk preparatu nituen, beste batzuk zuzendu... Antzertin La Gaviotaren eszena bat egin nuen Aitzpea Goenagarekin. Irakasle zoragarria genuen, Miguel Ponce venezolarra.

Gaztelaniaz eta euskaraz prestatu duzue obra eta batera estreinatu dituzue. Gogorra izan al da?
Ni euskaldunberria naiz baina beti egin dut lan horrela, bi bertsioak prestatu ditut beti, Antzertin hasi nintzenetik. Lan bikoitza da baina ez zait gustatzen kexaka aritzea horren inguruan; egin beharra dugu, gure herriari eta gure hizkuntzari zor baitiogu. Ahalegina eskatzen du, ekoiztetxeak diru gehiago jarri behar du... baina lanaren parte da eta estuago edo lasaiago, lortzen dugu azkenean. Gainera, baditugu horretarako baliabideak, itzulpen onak ditugu... Ritxi Lizartzak kasu honetan oso lan ona egin du.


Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Epai euskarafoboen gainetik, euskaraz jarraituko dutela jakinarazi eta protestara deitu du UEMAk

​UEMAren zuzendaritza batzordeko kideek hedabideen aurrean agerraldia egin dute ostegun eguerdian Zarautzen, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboa salatzeko. Epaia "larria" dela adierazi dute, eta batez ere udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen... [+]


2025-07-17 | ARGIA
EH Bildu: “Ez da nahikoa salaketa, hizkuntza politika ausartak behar dira”

Nerea Kortajarena EH Bilduko legebiltzakideak prentsa agerraldi batean esan du Eusko Legebiltzarrean dauden "gehiengoak" baliatu beharko liratekeela "hizkuntza politika berri bat ahalbidetzeko". 


Eguneraketa berriak daude