Txekhovekin topa


2021eko uztailaren 27an

Anton Txekhov (Isidoro Fernandez) kaxez eta harizko instrumentuz betetako antzokian dago, bere hurrengo antzezlanerako emakumezko aktore bat behar du eta probak egiten ari da. Halako batean, egunkari batetik mandataria etorriko da Txekhovek arratsalde horretarako entregatu behar dituen ipuinen bila. Ahaztuta zegoen erabat idazlea eta di-da batean ekingo dio ipuinak asmatzeari eta antzokiko atezainaren (Jose Ramon Soroiz), proba egitera etorri diren bi aktoreren (Dorleta Urretabizkaia eta Naiara Arnedo), Txekhoven laguntzailearen (Teresa Calo) eta mandatariaren (Eriz Alberdi) laguntza izango du horretarako.

Audizioa izeneko ipuina du abiapuntu Nasdrovia Txekhov! (Osasuna Txekhov!) antzezlanak eta Txekhov eta bere laguntzaileak ipuinak asmatzen joan ahala, Funtzionario baten heriotza, Eskasa, Ezkontza eskaera, Limurtzailea eta Izaki babesgabea kontakizunak ikusiko ditu ikusleak taula gainean. Izan ere, antzezlanaren egitura panpin errusiarren modukoa da -obraren karteleko irudia horixe da-, ipuin baten barruan ageri dira beste bost ipuinak. Eta ikuslea sortze prozesu jostari horren testigu izango da. Batzuetan narratzaile izango da Txekhov eta besteetan momentuko ipuineko pertsonaia, antzokian bildu diren beste bost pertsonekin gauza bera gertatuko da. Istorio batzuk tragikoak dira, beste batzuk atseginagoak, garratzak ez dira falta eta bada pasarte lirikorik ere. Arin doaz istorioak bata bestearen atzetik, taula gainean ikusiko duguna ez da pieza pilaketa ordea. Horrexegatik da estimatzekoa haien artean egindako joskera lana, dramaturgiaren egile Alberto Iglesiasen eta Fernando Bernues zuzendariaren ahalegina.

Giza miseriak azaleratzen iaio

Anton Pavlovitx Txekhoven (1860-1904) mendeurrena zela medio, erabaki zuten Vaivenekoek haren lana agertokira eramatea. Haren antzezlan ezagunak (Tío Vania, La Gaviota, Tres Hermanas, El jardín de los cerezos) muntatzea baino, nahiago izan dute haren ipuinei arreta eskaintzea. 577 ipuin idatzi zituen autore errusiarrak eta ez da erraza izan Ana Pimenta Vaiveneko kideak, dramaturgiaz arduratutako Alberto Iglesiasek eta obraren zuzendari Fernando Bernuesek egindako hautaketa lana. «Txekhoven beste ikuspegi bat eman nahi genuen. Bere antzezlanak oso ezagunak dira, baina bere ipuinak ez hainbeste eta asko idatzi zituen. Bizirauteko idazten zuen, ipuinak egunkarietara bidaltzen zituen eta hala ateratzen zuen bizimodua. Bere antzezlan handietan agertzen diren pertsonaiak ipuinetan ere agertzen dira. Hain ezaguna ez den ipuin mundu hori ezagutu eta ikusleei hurbildu nahi izan diegu». Autorea gizakiaren miseriak eta ontasunak azaleratzen oso trebea zela nabarmendu du Pimentak: «Ipuinetako pertsonaiak oso gizatiarrak dira, kutunak; zitalak direnean ere nolabait zure burua islatuta ikusten duzu haietan eta barkatu egiten diezu». XIX. mende bukaerako gizarte errusiarrari kritika egiten dio Txekhovek ipuinotan: funtzionarioak, gizarte militarizatua, aberatsak nahiz euren egoera onartzen duten pobreak... Beti ere umore ukituz, ezinbestekoa baita Txekhoven ustetan: «Umorea eta barrea bazter zikin eta lohitsuenetik sor daitezkeela ikasi nuen, bizitzari kolorea ematen, bizitza bera argiz betetzen, bai, argiz betetzen».

Vaivenek ohi duen moduan, taldetik kanpoko zuzendari eta dramaturgoekin egin du lan: Tanttakako Fernando Bernuesekin eta Kantabriako La Machina taldeko Alberto Iglesiasekin. Hori bai, taldeak izandako ideiatik abiatuta. «Zuzendari askorekin lan egitea ohikoa da gure ibilbidean eta kalte egin baino aberastu egiten gaitu, oso konpainia eklektikoa baikara», adierazi du Pimentak. Ritxi Lizartzak euskarazko bertsio freskoa apailatu du.

Aktoreak sendo ageri dira taula gainean. Aktore gazteek eta esperientzia handikoek parte hartu dute ikuskizunean: «Oso interesgarria da denentzat, helduek gazteek duten energia eta freskotasuna gal ez dezaten eta gazteek helduen esperientziaz ikas dezaten», dio Vaiveneko kideak. Naiara Arnedo eta Eriz Alberdirentzat lehen lan profesionala da honakoa eta txukun jardun dira.

Biolin, biolontxeloz eta hauek gordetzeko kaxez osatutako eszenografia Fernando Bernuesek, Gonzalo Buznegok eta Pablo Almeidak diseinatu dute, Bernuesek Ameriketan ikusitako antzoki baten irudiari jarraiki. Xabier Lozanoren argiztapenak indarra ematen dio eszenografiari. Iñaki Salvador arduratu da XIX. mendeko girora hurbiltzen gaituen musikaz; berak sortutakoa eta Txekhoven garaiko konpositoreen lanen bertsioak uztartu ditu. Aipatzekoa da ere Gabriela Salaverrik jantziekin egindako lana. Margolanen serigrafiak dituzte soinekoek.

Dagoeneko hurrengo muntaia prestatzen ari dira Vaivenekoak. August Strindberg idazle suediarraren La señorita Juliaren proiektua lantzen hasiak dira. Baina hura muntatu aurretik, Txekovekin topa egiteko aukera ugari eskainiko digute datozen hilabeteetan.

Isidoro Fernandez, aktorea: «Herriari eta hizkuntzari zor diogu bi bertsioak egitea»

Lanpetuta harrapatu dugu Isidoro Fernandez. Nasdrovia Txekhov! estreinatu berri du. Ezezaguna helbide honetan (Tanttaka) obrarekin batera eta bestera dabil »2006rako ere dituzte lotuta emanaldiak» eta udan Martin telesailaren hirugarren denboraldiko atalak grabatuko ditu.

Polita izango zen Txekhov gorpuztea.
Aurretik ezagutzen nituen bere antzezlanak eta ipuin batzuk ere irakurriak nituen. Pertsonaiak dramaturgiak eskatzen duena eman behar du; haatik, Txekoven biografia aztertzea lagungarria da eta lan atsegina. Pertsonaiari buruz gauza piloa jakiteak ez ditu arazo puntualak konpontzen. Txekhov tuberkulosoa zen, baina ez da komeni funtzio osoan etengabe eztula egitea, esaterako.

Klasikoak dira Txekhoven antzezlanak. Autorearen antzezlanen batean lan egin al duzu aurretik?
Profesionalki ez. Eskolan eszena batzuk preparatu nituen, beste batzuk zuzendu... Antzertin La Gaviotaren eszena bat egin nuen Aitzpea Goenagarekin. Irakasle zoragarria genuen, Miguel Ponce venezolarra.

Gaztelaniaz eta euskaraz prestatu duzue obra eta batera estreinatu dituzue. Gogorra izan al da?
Ni euskaldunberria naiz baina beti egin dut lan horrela, bi bertsioak prestatu ditut beti, Antzertin hasi nintzenetik. Lan bikoitza da baina ez zait gustatzen kexaka aritzea horren inguruan; egin beharra dugu, gure herriari eta gure hizkuntzari zor baitiogu. Ahalegina eskatzen du, ekoiztetxeak diru gehiago jarri behar du... baina lanaren parte da eta estuago edo lasaiago, lortzen dugu azkenean. Gainera, baditugu horretarako baliabideak, itzulpen onak ditugu... Ritxi Lizartzak kasu honetan oso lan ona egin du.


Azkenak
Euskara eskakizunak defendatuz Pasaiako Udalak aurkeztutako helegitea atzera bota du epaitegiak

2023an B1 maila eskatu zuen udalak kale garbitzailea posturako, baina horren kontrako epaiak eman zituten Donostiako Administrazioarekiko Auzien 2. eta 3. zenbakiko epaitegiek. Epai horien aurkako helegiteak atzera bota dituzte orain. Hizkuntza eskubideen urraketei... [+]


Zenbat Gara elkarteari eta Kanaldude telebistari emango dizkiete aurtengo Elkar sariak

Ibilbideari saria jasoko du Zenbat Gara-k, eta Proiektuari saria Kanaldude telebistak. Sari banaketa ekainaren 3an izango da, Bilboko Kafe Antzokian.


2025-05-14 | ARGIA
Pepe Mujica hil da

José Alberto Mujica, gerrillari tupamaro eta Uruguaiko presidente izandakoa, astearte honetan hil da, minbizi baten ondorioz. 89 urte zituen eta txakurrarekin batera bere etxebizitzan lurperatzeko argibideak utzi zituen. “Nire zikloa amaitu da”.


2025-05-14 | Elhuyar
Industriaren ingurumen-inpaktua ebaluatzeko sistema berri bat garatu du Ekopolek

Ekopol ikerketa-taldeko Jon Iñaki Sasia Santos, Gorka Bueno Mendieta eta Iker Etxano Gandariasbeitia kideek Amalur EIS ingurumen-informazioko sistema aurkeztu dute. Egileek azaldu dutenez, sistema horrek ingurumen-inpaktuak kalkulatzen ditu, Kutsatzaileen Isuri eta... [+]


Pepi Arrospide: “Batzuetan pentsatzen dugu ongi egoteko gimnasiora joan behar dela, baina euskal dantzak hori dena ematen dizu”

Biteri Kultur Etxean egin dugu zita Pepi Arrospiderekin (Hernani, 1952). Izaskun Auzmendirekin (Arribe, 1964) agertu da, biak San Joan konpartsako kideak. Telefonoa. Auzmendirena da, hizketan hasi da, baina Arrospide adi-adi dago. Ia sartu da telefonora bera ere. Segituan... [+]


Harrizko igitaiak, brontzezko mailuak

Azkenaldian liburu batekin gozatzen aritu naiz. Oso denbora laburrean bi aldiz irakurri dut; lehendabizikoan gozamen hutsez eta bigarrengoan arkatza eskuan. Rodrigo Villalobos arkeologo espainolaren Hoces de piedra, martillos de bronce lanak historiaurreko gizartea arakatzea du... [+]


Aroztegiako auzipetuen aldeko manifestua
Aroztegiako auzipetuen absoluzioa eta desobedientzia zibila aldarrikatu dituzte

Euskal Herriko hainbat arlotako 196 pertsona ezagunek Aroztegiako auzipetuen aldeko manifestua aurkeztu dute Iruñean astearte goizean. Errepresioa eta Aroztegiako proiektuak ordezkatzen duen garapen eredua salatu dituzte. Astelehenean hasiko den epaiketa salatzeko ekintzak... [+]


2025-05-13 | ARGIA
Aurelia Arkotxa omenduko du aurtengoan Ziburuko Azokak

Ekainaren 7an izango da Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarrekin antolatzen duten Ziburuko Euskal Liburu eta Disko Azoka. Seigarren edizio honetan Aurelia Arkotxa izango da omendua eta egitarau oparoa ezagutzera eman dute prentsaurrekoan. Ziburuko Azokaren uhina inguruko... [+]


Urduñako espetxe frankistan hildako beste sei gorpuzki identifikatu dituzte

Espainiako sei pertsonaren gorpuak identifikatu dituzte. Urduñako desobiratze lanak 2024ko abenduak amaitu ziren eta guztira 93 pertsonaren gorputzak berreskuratu zituzten. Aurkikuntza berriekin, hamazazpi pertsona dira jada identifikatu dituztenak.


Sexu erasoak egiteagatik zigortu dute Gerard Depardieu aktorea, baina ez da kartzelara joan beharko

Hemezortzi hilabeteko kartzela zigorra ezarri dio epaitegiak, baina ez du zigorra bete beharko. Azken hamarkadan, dozenatik gora emakumek salatu dute aktore frantziarraren sexu erasoen biktima izan direla. 2021ean Les volets verts filmaren grabaketan eraso ziela salatu zuten bi... [+]


Larragorriko zentral eolikoa eraikitzeko baimena eman du Eusko Jaurlaritzak eta proiektua gelditzeko eskumena Laudio, Amurrio eta Orozkoko udalen eskuetan geratu da

Green Capital Development enpresak bi urte izango ditu proiektua egikaritzeko, baina aurretik jarduera edota obra udal baimenak eskuratu beharko ditu.


Hamar egun pantailarik gabe: erronka abiatu dute 2.500 haur eta gaztek

“Pantailak utzi erronka” hasi dute, maiatzaren 13tik 22ra, Ipar Euskal Herriko 25 eskolak eta 2.445 haurrek. “Hasi aitzin, beldurra dute gazteek, ez direlakoan desafioa betetzera helduko. Gero, indar kolektiboak hartzen du gain”.


Pakistan eta India su-etena luzatzeko bildu dira, baina Modik ez du baztertu eraso gehiago egitea

AEBen bitartekaritzarekin larunbatean adostutako su-etenak badirudi bi aldeen arteko tentsioa murriztu duela. Halere, Narendra Modi presidenteak ohartarazi du Indiak ez dituela ekintza militarrak amaitu, baizik eta "eten tarte baterako". Islamabadeko eta New Delhiko... [+]


Aldatu Gidoia: “EITB ordezkapen linguistikoan eta asimilazio kulturalean sakontzen duen tresna bilakatu da”

Aldatu Gidoiaren iritziz, EITB "sortze helburuetatik aldendu" da, eta "urgentziazko demokratizazio prozesu bat" eskatu du, zuzendaritza taldearen hautaketa prozesutik hasita.


Eguneraketa berriak daude