Fernando Maiora: «1815ean Artaxoako gazteria euskalduna zen»
Artaxoan euskara aspaldi galdu zela uste izan da. Zuk ustea ustela dela frogatu duzu...
Nola hasi zinen lanean?
Artaxoarrek izandako tira-biretatik aipa iezaguzu bat.
Euskararen albiste berriagoak ere topatu dituzu ezta?
Garaiko bizimoduaz anitz erakusten al dute prozesuek?
Bestalde, agiriek erakusten dute garaiko artaxoarrek herriari eta hizkuntzari zioten maitasuna ikaragarria zela. 1790ean Artaxoako udalak, txandroek »jauntxo esaten diezue Gipuzkoan», elizak eta herriko ilustratuak bat egin eta erdi ezkutuka idatzia bidali zioten Espainiako erregeri orduko eskribaua ordezkatu ziezaieten. Eskribau berria nor nahi zuten ere jarri zuten: "…Rafael de Ororbia (…) escribano real que se alla a residencia en los valles de Amescua, es el mas proporcionado para (…) dar ebasion a las escrituras y dilixencias que ocurran a los vecinos y no puede desenpeñarlas dicho Nuin (eskribau zaharra) ya que el enunciado Ororbia como natibo de esta referida villa, posee la lengua bascongada, que es la que comunmente se usa en la misma…".
Nola liteke XIX. mendeko hondarrera arte euskaldunak izan diren herrian, jendeak euskara duela 500 urteko kontua dela pentsatzea?
Ikerketan zein zailtasun izan dituzu?
Laguntza ere izan dut, zorretan nago Rafael Carasatorre Vidaurre etxarriarrarekin. Maisua da niretzat.
Nola izan da argitaratzea?
Jose Maria Jimeno Jurio artaxoarra zen, harremanik ba al zenuten?
Letra larriz idatzitako kultura eta ingurumari akademikotik kanpokoa izan arren, euskararen historiografia goitik behera astindu duzu Artaxoan euskarak XX. mendearen atariraino iraun zuela frogatuz. Zer sentitzen duzu?
Artaxoako euskarazko zazpi esaldi dira Fernando Maiora jaunak, agiri zaharren mendeetako hauts artetik berreskuratu dituenak. Asko ez badira ere, hizkuntz balio handikoak zaizkigu, orain arte herri honek euskaraz eskain zezakeen guztia (eta ez zen gutxi) bere toponimia euskalduna eta bertako gaztelanian gordetako euskal hitzak baitziren, XX. mendearen hasieran bertako azken euskaldunak hil eta gero.
Esaldiok erakusten dituzten Artaxoako euskararen bi ezaugarri ikusiko ditugu hemen.
Aditz laguntzaileari dagokionez, NOR-NORI-NORK paradigmako forma bat irakur daiteke: "erran diaizudala", garai batean egun baino hedatuagoa zen "derauzut" formaren eratorria dena.
Erakusleen alorrean, hiketan jaso den "ator gona" aginduaren barruan "hona" erakuslea g protetikorekin ikus daiteke. Aurkikuntza honek honelako erakusleen isoglosen eremua zabaldu digu, orain arte arrastorik ere ez baikeneukan Artaxoan halakorik esaten zenik, gaur egun Aezkoan esaten den bezala, eta garai batean Itzarbeibarren, Eguesibarren, Erroibarren, eta Artzibarren esaten zela dokumentaturik dagoen bezala.
Urtebetean Grok-ek Telegramen ibiltzeko aukera izango du, mezularitza enpresaren 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du. Pável Dúrov Telegrameko sortzaile eta jabeak baietsi du operazioa bere kanal ofizialean.
1991n atxilotua izan zenean Espainiako Poliziak Bilboko Komisarian torturatu egin zuela salatu zuen Raul Fuentesek. Espainiako auzitegiek ez zuten salaketa aintzat hartu, besteak beste delitua preskribituta zegoelako. Orain, Nazio Batuen Erakundeko Torturaren Aurkako Batzordeak... [+]
Sarean jarri dute "Belarribizi eta Ahoprest" laburmetraia, joan den igandean itxi zen 2025eko Euskaraldiaren aitzakiarekin Oskar Alegria zinegileak Artazu herrian udaberri honetan filmatu duen lana. Belarriprest eta ahobizi kontzeptuen gaineko... [+]
EHUk, aldiz, azaldu du ezinezkoa dela hitz emandako 40 plaza berriak eskaintzea, ez baitute horretarako baliabiderik. Plaza berrien kopurua pixkanaka areagotzeko asmoa erakutsi du EHUk.
Tentsio uneak bizi ahal izan dira ostegun eguerdian Donostiako Udaletxeko udal batzar aretoan.
Proposamenak “hilketek eta goseteak” bere horretan jarraitzea bermatuko duela salatu du Hamasek, baina gehitu du zer erantzun aztertzen ari dela. Israelek proposamena onartu duela jakinarazi dute AEBek.
Bilbon, Larraskitu auzoan, familiaren etxean gertatu da. Eztabaida bortitz baten ondoren emakumeak etxetik ihes egin du eta Udaltzaingoari deitu dio. Udaltzainek alabaren eta aitaren gorpuak aurkitu dituzte etxean. Emakumea ospitalera eraman dute zaurien ondorioz.
Nafarroako Farmazialarien Elkargo Ofizialak (COFNA) eta Nafarroako Gobernuko Lurralde Kohesiorako Sailak programa bat abiatu dute landa eremuko jendeak behar bezala hartzeko medikazioa.
Heriotzak Eduardo du izena
- Egilea: Formol konpainia (eta Ander Lipusen manifestua)
- Non: Modelo Aretoan, Zarautzen, Literaturia jaialdia
- Noiz: Maiatzaren 23an.
-------------------------------------------------------------
Bunker batean garatzen da antzezlana... [+]
Espainiako Osasun Ministerioa kerik gabeko eremu berriak ezarriko lituzkeen lege aurreproiektua eratzen ari da eta Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan izango luke eragina. Eremu berri horien artean, tabernetako terrazak, unibertsitateetako campusak edo autobus-markesinak ageri... [+]
Bilboko itsasadarraren ertz biak lotzeko ibilgailuentzako tunelaren proiektuagaz batera, Areeta eta Sestao lotuko zituen anezka-tren bat ere iragarri zuen Bizkaiko Foru Aldundiak 2022an. Orain, proiektua gauzatzeko ardura Eusko Jaurlaritzaren mendeko Euskal Trenbide Sareari... [+]
AHT Gelditu elkartearen esanetan, AHTren obretan asteartean izandako heriotza bezalakoen atzean "esklabotza-baldintzak" eta "tratu arrazista umiliagarri eta iraingarriak" baino ez daude. Atxondoko Udalak gertatutakoa ikertu eta argitzeko eskatu du. AHTko obretan... [+]
Euskal hezkuntza sisteman haur zaurgarriak ondo integratzeko dekretua egin zuen Eusko Jaurlaritza Hezkuntza Sailak 2023ko maiatzean eta gaur haren balorazio oso kritikoa egiten du Ikastolen elkarteak: hark ez du balio izan segregazioa amaitzeko. Hainbat proposamen ere egin... [+]