Esportatzen
Zer liburu itzuli beharko genuke? Ika-mikarik sor daiteke, idaztea ez baina argitaratzea ego handiko kontua baita. Eta sortu ere sortuko da, haserre eta eztabaidara hain emana daukagun herrian -barka, herria desagertu da, orain dena da gizartea edo are jendartea-. Batzuek igarri dute birkokatzea, nora zer itzuli erabaki edo gutxienean eragina izan dezaketenenganako hurbiltzea.
Esportagarria deitu zion Aingeru Epaltzak lehengo batean Berrian Rock & Roll eleberriari, finlandieraz argitaratzekoa omen dena. Horraino, erabat ados. Eleberria ona baita, euskaraz legez erdaraz ere irakurtzea merezi duena. Zorionez kalitatezko libururik ere badaukagunez, beste edozein irizpideren aurretik jarri beharko dugu: itzultzeko liburua ONA izan dadila. Bestelako argudioak ere bazerabiltzan Epaltzak horratik: "Uste dut, nolanahi ere, nire liburuen artean ezaugarri etniko gutxien duen liburua dela hau. Europako hiri ertain batean gertatzen da dena, eta nire libururik esportagarriena dela iruditzen zait".
Zer da esportagarria? Barkatuko didazue, baina jatorriz gaelikoz, wolofez edo letonieraz idazten duen liburu bat hartzen badut, istorio irlandar, afrikar edo baltikoa espero izan ohi dut. Nire errua izango da liburuari aurreposizio batetik heltzen diodalako, baina zer nahi duzue esatea, ez da hizkuntza kontu hutsa. Antilletako edo Latin Amerikako idazleei ere giro bat eskatu ohi diegu, espainieraz, frantsesez edo portugesez idatzi. Eta euskal idazle bat irakurtzen duen erdaldunak antzeko jarrera daukan susmoa daukat.
Idazle euskalduna zerbaitera behartzen du errealitate horrek? Ez noski, bakoitzak nahi duena idazteko askatasun osoa dauka. Baina irizpide esportagarriez ari bagara, kanpoan, ezagutzen ez gaituzten lekuan zer eraman dezakegun eztabaidatzen ari gara. Eta daukaguna eta espero dutena uztartu behar ditugu hor. Euskarazko liburura hurbiltzen den finlandiarrak edo alemanak "euskal" istorio bat nahi duelakoan nago. Ez dakit zehatz-mehatz zerk egiten duen liburua "euskal". Euskal literatura euskaraz egindakoa izango da, baina hori itzultzen delarik zein berezitasun dauka, demagun alemanez, itzulitako beste edozein libururekiko? Ez da geografia kontua. Zer den argi ez daukadan "euskal" hori beharrezko du esportagarritzat jotzen dugun euskarazko liburuak. Batez ere, hala esportatuko dugulako, "euskal" etiketarekin.
Ismail Kadareren liburu bat heltzen diodalarik, badakit Albaniako istorioren bat ekarriko didala, hango antigoaleko sistema komunista edo gerra garaiko partisanoak, Erdi Aroko borrokak edo klanen arteko "kanun"a. Hain justu ere Piramidea eleberria izan zen heltzen gehien kostatu zitzaidana, behin autorea ezagutu arte irakurri ez nuena. Stalinismoaren alegoria izango da Egiptoko enperadorearen istorioa, baina egilea ahaztuz albaniar idazle baten eleberrira hurbilduz gero ez dut faraoien istoriorik espero.
Ez dago formula magikorik liburuak arrakasta izan dezan. Inoiz pentsatu izan dut kontraesanean ere egon daitekeela euskarazko publikoarentzat ala euskara ez dakienarentzat idatzitako testua. Euskal Herriko erdaldunentzat izan arren. Gure buruarekiko hiperkritikoak garelako agian -eta gauza positiboa dela uste dut-, zaila zaigu geure burua aurkeztea. Auzokide edo senide ditugun erdaldunek egiten dutenean ere deseroso sentitzen gara.
Lehengoan aipatzen genuen kanpotarrei bitxia egiten zaiela inor etxean sartzeari diogun beldurra, lotsa edo dena delakoa. Bisitariak hemendik hara abegikor daramatzagu, beti gonbidatuz ezer ordaintzen utzi gabe, baina etxera eramatea beste kontu bat da. Ez nion ordura arte erreparatu baina hala dela uste dut, gurea den zerbait bortxatzen ariko balira bezala ikusten dugula. Eta konturatu gara bortxatu beharra dagoela, etxea erakutsi behar dugula, baina zer erakutsi? Dagoen bezala, altzari garesti eta merkeekin? Bere horretan, ezer txukundu barik? Ala etxeko luxuzko piezak bakarrik?
Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.
Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]
Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.
Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]
Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.
Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]
Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]
UEMAren zuzendaritza batzordeko kideek hedabideen aurrean agerraldia egin dute ostegun eguerdian Zarautzen, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboa salatzeko. Epaia "larria" dela adierazi dute, eta batez ere udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen... [+]
Nerea Kortajarena EH Bilduko legebiltzakideak prentsa agerraldi batean esan du Eusko Legebiltzarrean dauden "gehiengoak" baliatu beharko liratekeela "hizkuntza politika berri bat ahalbidetzeko".
Maria Ubarretxena Eusko Jaurlaritzako bozeramailearen esanetan, “indar politiko batzuk erabaki politikoak judizializatzen ari dira”.
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
Ondo jakina da Euskal Herriak bere buruaren jabe izateko beharrezko duen botere politikoa ukatua duela Espainia eta Frantziako estatuen aldetik. Euskal Herrian, bertan bizi, lan egin eta euskaldun izan nahi duen biztanleriari, herritar gisa bizi-proiektu duin eta ziurra garatu... [+]
Langilea uztailaren 15ean hil zen eraikin baten estalduraren konpontze lanak egiten zebilela, eta ostegunean jakinarazi du ELA sindikatuak. Estaldura apurtu, eta altueratik erori zen. Guztira 31 langile hil dira Hego Euskal Herrian 2025ean, bostgarrena Araban.
Israelen bonbardaketek Siriako Defentsa Ministerioa eta presidentearen egoitzaren ingurua izan dituzte jo-puntuan. Asteburuan tribu beduinoen eta milizia drusoen artean piztutako liskarrek gutxienez 300 hildako eragin dituzte As-Suwayda hirian. Israelen erasoen ondoren, Siriako... [+]
Atherbea elkarteak Baionako eguneko harrera zentroa ixtea erabaki du higiene falta dela eta. Egunero 100 pertsona ingururi ematen zien dutxa hartzeko eta gosaltzeko aukera, baina lokalean labezomorro eta arratoi asko daudenez, itxi egin behar izan dute.