Esportatzen
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Zer liburu itzuli beharko genuke? Ika-mikarik sor daiteke, idaztea ez baina argitaratzea ego handiko kontua baita. Eta sortu ere sortuko da, haserre eta eztabaidara hain emana daukagun herrian -barka, herria desagertu da, orain dena da gizartea edo are jendartea-. Batzuek igarri dute birkokatzea, nora zer itzuli erabaki edo gutxienean eragina izan dezaketenenganako hurbiltzea.
Esportagarria deitu zion Aingeru Epaltzak lehengo batean Berrian Rock & Roll eleberriari, finlandieraz argitaratzekoa omen dena. Horraino, erabat ados. Eleberria ona baita, euskaraz legez erdaraz ere irakurtzea merezi duena. Zorionez kalitatezko libururik ere badaukagunez, beste edozein irizpideren aurretik jarri beharko dugu: itzultzeko liburua ONA izan dadila. Bestelako argudioak ere bazerabiltzan Epaltzak horratik: "Uste dut, nolanahi ere, nire liburuen artean ezaugarri etniko gutxien duen liburua dela hau. Europako hiri ertain batean gertatzen da dena, eta nire libururik esportagarriena dela iruditzen zait".
Zer da esportagarria? Barkatuko didazue, baina jatorriz gaelikoz, wolofez edo letonieraz idazten duen liburu bat hartzen badut, istorio irlandar, afrikar edo baltikoa espero izan ohi dut. Nire errua izango da liburuari aurreposizio batetik heltzen diodalako, baina zer nahi duzue esatea, ez da hizkuntza kontu hutsa. Antilletako edo Latin Amerikako idazleei ere giro bat eskatu ohi diegu, espainieraz, frantsesez edo portugesez idatzi. Eta euskal idazle bat irakurtzen duen erdaldunak antzeko jarrera daukan susmoa daukat.
Idazle euskalduna zerbaitera behartzen du errealitate horrek? Ez noski, bakoitzak nahi duena idazteko askatasun osoa dauka. Baina irizpide esportagarriez ari bagara, kanpoan, ezagutzen ez gaituzten lekuan zer eraman dezakegun eztabaidatzen ari gara. Eta daukaguna eta espero dutena uztartu behar ditugu hor. Euskarazko liburura hurbiltzen den finlandiarrak edo alemanak "euskal" istorio bat nahi duelakoan nago. Ez dakit zehatz-mehatz zerk egiten duen liburua "euskal". Euskal literatura euskaraz egindakoa izango da, baina hori itzultzen delarik zein berezitasun dauka, demagun alemanez, itzulitako beste edozein libururekiko? Ez da geografia kontua. Zer den argi ez daukadan "euskal" hori beharrezko du esportagarritzat jotzen dugun euskarazko liburuak. Batez ere, hala esportatuko dugulako, "euskal" etiketarekin.
Ismail Kadareren liburu bat heltzen diodalarik, badakit Albaniako istorioren bat ekarriko didala, hango antigoaleko sistema komunista edo gerra garaiko partisanoak, Erdi Aroko borrokak edo klanen arteko "kanun"a. Hain justu ere Piramidea eleberria izan zen heltzen gehien kostatu zitzaidana, behin autorea ezagutu arte irakurri ez nuena. Stalinismoaren alegoria izango da Egiptoko enperadorearen istorioa, baina egilea ahaztuz albaniar idazle baten eleberrira hurbilduz gero ez dut faraoien istoriorik espero.
Ez dago formula magikorik liburuak arrakasta izan dezan. Inoiz pentsatu izan dut kontraesanean ere egon daitekeela euskarazko publikoarentzat ala euskara ez dakienarentzat idatzitako testua. Euskal Herriko erdaldunentzat izan arren. Gure buruarekiko hiperkritikoak garelako agian -eta gauza positiboa dela uste dut-, zaila zaigu geure burua aurkeztea. Auzokide edo senide ditugun erdaldunek egiten dutenean ere deseroso sentitzen gara.
Lehengoan aipatzen genuen kanpotarrei bitxia egiten zaiela inor etxean sartzeari diogun beldurra, lotsa edo dena delakoa. Bisitariak hemendik hara abegikor daramatzagu, beti gonbidatuz ezer ordaintzen utzi gabe, baina etxera eramatea beste kontu bat da. Ez nion ordura arte erreparatu baina hala dela uste dut, gurea den zerbait bortxatzen ariko balira bezala ikusten dugula. Eta konturatu gara bortxatu beharra dagoela, etxea erakutsi behar dugula, baina zer erakutsi? Dagoen bezala, altzari garesti eta merkeekin? Bere horretan, ezer txukundu barik? Ala etxeko luxuzko piezak bakarrik?
Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.
Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]
"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".
Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]
Donostiako epaitegi batek aurretik emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. ELAk eta LABek mobilizazioa antolatu dute ostiralerako, eta Euskalgintzaren Kontseiluak bat egin du.
Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.
Izan... [+]
Sena ibaitik metro eskasera egon arren, ez dago Mundolingua museoa aipatzen duen turismo gidarik. Kasualitateak baino ez gaitu eraman horra. Nolanahi, horrela aurkitzen dira, maiz, hiri baten sekretu gordeenak.
50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]
UPNk salatu du Nafarroan eskuin muturreko taldeen eta Poliziaren indarkeria aztertzen duen batzordeak ia edonor hartzen duela biktima gisa. María Chivite lehendakariak erantzun dio Poliziak egindako abusuen salaketak asko izan direla eta denboran hainbat garaitan... [+]
Uztailean Keir Starmerren gobernuak erakunde "terrorista" gisa izendatu zuenetik, Palestine Action taldearen aldeko mezuak erakusteagatik ehunka lagun atxilotu dituzte. Larunbatean manifestazioa antolatu dute Londresen eta beste mila pertsonatik gora atxilotzeko... [+]
Zinemagile iruindarrak, ibilbide labur baina baliotsua egin zuen zinemagintzan 1970eko eta 1980ko hamarkadetan, zuzendari lanetan emakumerik apenas zebilenean. Irrintzi lanarekin garai hartako errepresioa islatu nahi izan zuen, eta Ikuska proiektuan euskal emakumeak erretratatu... [+]
Irailaren 9an eta 12an egingo dituzte udako eskolak. Telesforo Monzon eLab Euskal Herrigintzaren Laborategiak hizlari potenteak gonbidatu ditu, besteak beste, Iñaki Iurrebaso, Olatz Altuna, Jon Sarasua, Idurre Eskisabel, Josu Aztiria, Iñigo Urrutia eta Miren Zabaleta... [+]
Sara Fantova zinemagile bilbotarraren Jone, batzuetan filma zinema aretoetara helduko da irailaren 12an. Pelikula komunitarioa sortu du Kaskagorri eta Kranba konpartsekin, Bilboko Aste Nagusian girotuta baitago amodioa, jaia, gaixotasuna eta zaintza ardatz dituen istorioa.
Usaiako "süjetik" gabea, esku andana batek idatzia, errejent multzo batek zuzendua, gertakizun askoren kontari, gisa guzietara kolektiboa da.
Greban dira Benito Menni egoitzako langileak joan den abuztuaren 25etik, irailaren 8ra bitarte. Hermanas Hospitalarias enpresak agindutako kaleratzeen eta unitate itxieren aitzinean, Nafarroako Gobernuak ez duela arduratsuki jokatzen ari salatu dute.