Euskal preso politikoen amnistia dela eta, ezinegon handian amiltzen ari gara. Bai, amnistiaren arazoa bereziki presoen afera da eta erabakiak hartzeko bi leku nagusi ditu: haien erakunde espezifikoa eta preso gehienen erakunde politikoa, Euskadi Ta Askatasuna. Alta, arazoak euskaldun guztiak ukitzen ditu eta, partikularki, ezkerreko abertzaleak: populazio osoa, amnistiaren posiblea edo ezina oraingo bortizkerien bukaerarekin lotua delako; ezkerreko abertzaleak, presoen ahaide eta gogaide bezala duten sentsibilitateaz gain, gatazkaren etorkizuna amnistiaren arabera izanen delako, dema horretan neurtzen baitira aktore politikoen indarrak.

Ezinegona, diot, eta zer pentsa ematekoa, herri osoaren kausa izan beharko zen alorrean betikoak baizik ez baitira ikusten. Indarren neurtzeko, marka txarra.
Ez da harrigarria agintari politikoek amnistia ez aipatzea, hain segur bortxatuak izan arte ez dute eginen, baina ez da ulertzen zergatik erakunde eta alderdi demokratikoek ez dituzten funtsezko ekimenak bideratzen presoen aurkako neurri apartak baztertzeko. Ideia demokratikoen koherentzian, eskuin muturreko jarreratik bereizteko, egin beharko lukete. Eta ez. Bada zerbait ongi joaten ez dena. Zer? Jelkideak eta sozialistak zer diren jakinik ere, gauza izan beharko genuke presoen eskubideen errespetatzera ekartzeko... Eta nago gaitasun falta hori ez dela soilik haien maleziaren ondorioa.

Inor hurbiltzeko gaitasun falta beste lekuetan ere ikusten da: herritarrak aspalditik ez dira masiboki mobilizatzen; eta Batasunaren ingurukoak ez diren abertzale eta ezkertiarren presentzia nahikoa sinbolikoa da, ordezkari bat edo beste igorriz elkarretaratzeetara, paperak sinatuz, eta kasik beti etorri handiko eragiketetatik kanpo.

Horien guztien gogo gutxia txarkeriaz esplikatzea ez da aski, ez da serioa: "Alderdi demokratikoak, zanpatzaile ustelak! Herri xehea, sobera ongi bizi den ganorabako saldoa! Ezker abertzale ez ofiziala, horiek bai traidore salduak!!!" Ez, ez da aski. Horiek guztiek ez badute onesten edo parte hartzen amnistiaren aldeko mugimenduan, mugimenduaren baitan ere bilatu beharko da ongi joaten ez dena.

Azken garaietan hedatu diren mezu batzuen alderdi bikoitza azpimarratu nahi nuke: barnean duten zentzua kanpokoen eragozgarri bilakatzen ahal da. Adibidez, esatea amnistiak zentzurik ez duela presoak ateratzeko eta lehen bezalako egoeran bizitzeko, amnistiak balorerik ez duela ez bada egiazko irtenbidearekin, betirako bakearekin, hots, garaipenarekin lotuta. Eta, aldi berean, mobilizazioen helburu politikoa, jendarteari eta eragile politikoei eskatzen zaiena: presoei borroka prozesuan dagokien lekua ematea, lantza puntarena.

Mezu horiek diote borrokak luze joko duela eta, irabazi artean, berrogei urte ziegan pasa behar badira ere, klandestinitatean sartu zena beti lehen lubakian izanen dela, amore eman gabe. Diskurtso horrek duintasun estrategikoa ematen dio kartzelan egoteari, eta denek dakigu presoen borroka dela kanpoko multzo erresistenteari kohesio gune nagusia ematen diona. Dena lotua... etxe barruan ibiltzeko.
Berriz, inguruko jendartean, tirrit. Borroka armatuaren oinarri politiko eta sozialetik urrun direnei, eta gehienak dira gure herrian, ez zaie ezker abertzale politiko-militarraren ikusmoldeen laguntzeko elkartasunik eskatu behar; beraientzat amnistia posible bakarra borroka armatuaren uztearen trukez lor zitekeena da, eta kito. Alta, negoziaketa errealista bideratzeko, agintari politikoak makurtzeko, euskal jendarteko gehiengoaren presio politikoa beharrezkoa da; gehiengo hori bildu gabe ez da inongo amnistiarik izanen, eta gauza segurua da ez dugula bilduko "irabazi arte, orain bezala" mezua botatuz.

Gauza horiek ikusita eta azken hogei urtetako blokeoak eta desastreek eskarmentatuta, presoen askatasuna nahi duen ezker abertzaleko jende anitz konbentzitu da egiazko bake hori, garaipenaren ondorioa izanen dena, hots, amnistia triunfala, ez dela inoiz etorriko ETAren inguruko estrategia politiko-militarraren bidez. Horregatik daude amnistia errealista eta negoziatu baten alde, beldurrez eta jarrera gogorretan tematzeak isolamendu handiagoa, errepresioaren garaipen mingarriena eta amnistia posible bakarra negoziatzeko ezintasuna ekarriko dituen.

Bi jarrerak, "egiazko" amnistia eta amnistia "errealista", uztargarriak dira? Ez da batere segurua. Entzuten bada negoziaketa "errealistaren" aipatzea etsaien aurrean makurtzea edota etsaien konplize bilakatzea dela, nekez ikusiko dira "traidoreak" ekitaldi "ofizialetan". Goiz edo berandu, "errealistek" errefera emanen dute eta salatuko amnistiaren aldeko ekintza "ofizialak" ez direla presoen ateratzeko eginak, baizik eta gero eta preso gehiago sortzen duen estrategia itsua defendatzeko. Etorkizun iluna eta ezinegonean egotekoa. Finean, amnistia negoziatzen da, bai eta gure artean ere.