Nairobitarra: Hurrengo bidaia zure etxean

  • 20 urteotan milioi bat kilometro inguru eginda, munduan barrena ibilitako Nairobitarra autobusa txatarretarako eraman dute. Baina autobusa bera eta maleta-lekuan gordetzen dituen esperientzia eta jakintza jolas bihurtu ditu ARGIArekin Josu Iztueta bidaiariak. Ander Izagirrek egin ditu mahai-jokoko galderak, eta Garbiñe Ubedak diseinatu du. Ipuinetako marrazkiak, berriz, Amaia Etxeberriaren eskutik atera dira. Horra «Nairobitarra: Mundua ezagutzeko jolasa» eta «Munduko ipuinak», bidaiatuz ikasteko bi modu berri.

2004ko irailaren 12an
Nairobitarra autobusak ez du munduan zehar bidaia gehiago egingo. Hiru autobus izan dira. Bata 1980an, lehen bidaian Nairobira joan eta bertan geratu zen. Autobus hark eman zion izena bizi filosofia berezia lantzen zuen proiektuari. Bestea Afrika, Europa, Ipar Amerika eta Hego Amerikan ibili, eta Asiara pasatu ezinik, Txilen utzi zuten, kaleko haurrak jasotzen dituen fundazio bati emanda. Hirugarrena, azken urteetan Afrikan eta Europan ibili dena, «txatarrerira eraman berri dugu» kontatu digu Josu Iztuetak, etxeko hormak botatzen ikusi dituenaren tristurarekin. Baina aurrerantzean ere oroimenari herdoila kentzeko, Nairobitarra jolas bihurturik, autobusean sartu eta egin izan dituen bideetan barneratzeko aukera dugu.

ARGIAk kaleratu berri dituen mahai-joko eta ipuin hauekin, bidaietan pilatutako esperientzia eta baloreak transmititzen saiatu dira, Iztuetaren hitzetan: «Kanpoko gauzekiko jakin mina, bidaietako anedotak, besteen lurraldeekiko errespetua... Horrek ez du esan nahi bidaiatzeak dituen balio denak onak direnik». Jolasaren funtzio didaktikoak erakarri zuen hasieratik Iztueta: «Kontziente naiz neronek ere asko edan dudala besteen bidaietatik eta besteen ametsetatik. Txikitan entzun nituen hainbeste hitzaldi eta diapositiba erakustaldik ere markatu zuten nire etorkizuna. Guk bidaiei buruzko mahai-jokorik ez genuen izan. Agian, bere garaian norberari edukitzea gustatuko litzaizkiokeen gauzak egiten ditu bakoitzak».

Bidaien filosofia jokora ekarrita

Mahai-jolasetan beti dago irabazleren bat. Baina bidaietan nork irabazten du? Bidaietan helburu bakarra ez da izaten jarritako helmugara iristea. Josu Iztuetak azaldu digunez, «saiatu gara bidaien filosofia jokora ekartzen, baina zaila dela jakinda, ezin baita joko birtuala egin». Bideari erreparatzen eta joanean gozatzen ikasteko, bidaiariek ezusteko onak eta txarrak jasoko dituzte, zoriaren arabera. Bidaietan ere, sarri zorteak erabakitzen du errobera bat zulatu eta konpontzeko geratu beharra izatea, edo txiripaz egiten du topo bertan bizi den euskaldunen batekin.

Neurri batean zortearen esku egongo da jolasean nor iritsiko den lehena. Baina dadoak erabaki arren jokalariei bidean gertatuko zaiena, ezusteko hauek ez dira kasualitatea, besteren eskarmentutik ikasteko modua baizik. Iztuetak azaltzen du nola saiatu diren benetako bidaia izan litekena jokoan berregiten: «Afrikan txertoa jarri beharra dago, eta pasaportea ezinbestekoa zaigu, aldiz, Alaskan elurra izango dugu eragozpen nagusia». Herrialde bakoitzean zerekin topo egin dezakeen ikasiko du, horrela, jokalariak.

Munduko ezagutza

Bidaiatzea mundua ikusi eta ikasteko modu bat da. Garbiñe Ubedak diseinatutako taulak kontinente bakoitzaren mapa du irudi. Bertan fitxak aurrera eta atzera ibilita bakarrik, Sudan edo Txekia kokatzen ikasiko du bidaiariak, pixkanaka. Era berean, galderetan agertzen diren sahararrak gugandik zein gertu edo urruti dauden neurtzeko balio du. Galdera bidez, leku bakoitzaren berri jasoko du jokalariak. Izan ere, galderak bidaiatzen ari den kontinentearekin lotuta daude. Beraz, Afrikako galderek ez dute Ipar Amerikakoekin zerikusirik.

Ander Izagirrek galderak sortzerakoan, hainbat alorretako gaiak bildu ditu, baita kontu bitxiak ere tartean, esaterako: «Animalia hauetako zeinek hiltzen du jende gehien Afrikan: lehoiak, krokodiloak ala errinozeronteak?». Hiru aukera ematen dira erantzuteko, beraz, erantzuna ez dakienak txiripaz bada ere asmatzeko aukera badu.

Autobusetik ateratako ipuinak

Josu Iztuetak kontatutako eta Amaia Etxeberriak marraztutako «Munduko ipuinak» hartuta, haurrek bere adinekoak beste lurraldeetan nola bizi diren ezagutu ahal izango dute. Iztuetak azaldu digunez: «Hemengo ume batek agian pentsatuko du munduan zortzi urteko ume denak doazela eskolara, denek dituztela liburuak... Munduan zenbat errealitate dauden pentsatzeko bide ematen du, eta gureaz pentsatzen jartzeko».

Mahai-joko eta ipuinekin, Nairobitarra hurrengo bidaia hastera doa. Ez galdu autobusa, eta erabaki zein den hurrengo geltokia.

Nairobitarra Mundua ezagutzeko jolasa

8 urtetik gorakoentzat egokia.
Prezioa: 38 euro

Elementuak:

5 taula: Kontinente bakoitzeko maparekin.
Kontinente bakoitzeko, 200 galdera.
Fitxak eta dadoa.
Nairo txekak.

Nola jolastu:

Jokalari bakoitzak aukeratuko du zer bidaia egin nahi duen. Taulak hainbat ibilbide eskaintzen ditu. Afrikan hasi eta Europan segi daiteke bidaia, eta Asian bukatu. Edo Hego Amerika eta Ipar Amerika lotu ditzake bidaiak.
Txanda errespetatuz, dadoa bota eta aurreratu fitxa. Lauki morean erori bada, kontinente horretako galdera erantzun beharko du. Asmatuz gero, dadoa beste behin botatzeko eskubidea du. Bestela, bertan gelditu.
Lauki berdea egokitu bazaio, bidaietako une gozoren bat biziko du. Paisaia edo hiri ikusgarriren batekin egingo du topo, edo parke naturalarekin... eta Nairo txartelak jasoko ditu.
Lauki gorriak adierazten du egoera gaiztotu zaiola. Autobusa matxuratu da, aduanarekin arazoak daude... Nairo txekak utzi beharko ditu, aurrera jarraitzeko.
Ea helmugara iristeaz gain, aparteko leku eta pertsonak ezagutzeko zorterik duzun! Bidaia on!

Munduko ipuinak
Nairobitarra autobusaren formako kaxaren barruan, zortzi lekutako kontakizun bana aurkituko duzu: Sahara, Laponia, Patagonia, Andeak, Himalaya, Alaska, Australia eta Euskal Herria.
Leku bakoitzeko ume batek azalduko dizu bere bizimoduaren berri. Non bizi den, nolakoa den bere etxea, zer animalia dituen, nolako ohiturak dituzten...
8 urtera artekoentzat egokia.
Prezioa: 20 euro.


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude