Igor Ahedo: «Demoen partidan asko dugu jokoan euskaldun guztiok»


2004ko uztailaren 18an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Nola deskribatuko zenuke Frantziako estatuaren eredu kolonialista Iparraldean?
Ez dut uste Frantziako estatuaren eredua »Iparraldearen kasuan» eredu guztiz kolonialista izan denik. Nik lurralde honekiko politika, menpekotasunezko politika periferiko gisa deskribatuko nuke. Adibidez, Hego Euskal Herriaren erdigune politiko nagusia Madrilen izanda ere, Hegoaldea »Kataluniarekin batera» estatuko erdigune ekonomiko nagusia da. Erdigune ekonomikoa izateaz gain, Hegoaldeak erdigune politiko izatea bilatu du historikoki. Zeregin horretan, gizartearen hainbat elitek herriaren osagai etnikoak diskurtso politiko bihurtu ditu. Testuinguru horretan jalgi zen nazionalismoa berealdiko lanabesa izanez. Iparraldean ez da halakorik izan. Frantziako erdigune ekonomikoa nahiz politikoa Parisen dago. Iparraldea ekonomikoki nahiz politikoki periferia izan da, eta ez da eliterik sortzeko abagunerik izan.

Testuinguru horretan nolakoa izan da Iparraldeko herritarren eta Estatuaren arteko harreman eredua?
Iparraldea Parisko erdigune politikotik urrun izanik, notableak »Hegoaldean jauntxoak» Paris eta periferiaren arartekoak dira. Notable hauek garatu dute Iparraldeko diskurtso politikoa. Notableek herritarren sentimenduak estatu zentralistaren estrategiara egokitu izan dituzte, eta halaber, estatuaren estrategia bertako populazioaren sentimenduetara.

Zein da notable hauen soslaia?
Notableek dependentzia bikoitza dute: populazioarekiko nahiz Parisekiko. Boterearen baliabideak behar dituzte herritarren boza lortzeko. Ararteko hauek batzuetan diskurtso baskista erabiltzen dute, populazioaren enpatia dute, baina aldi berean, diskurtso jakobinista darabilte. Honek diputatu edo hautetsi hauen "izaera eskizofrenikoa" azalarazi du. Politikoen ezaugarri honi erlijioa eta tradizioa lotu behar zaizkio. Iraganean, elite ekonomikorik ezean, kleroak «maneiatu» zuen bertako errealitate politikoa. Alta, gerora, euskarak garrantzia galdu zuen neurrian, estatu zentralista eta laikoa inposatuz joan ahala, sekularizazio prozesua azkartu zen eta notableek are garrantzia handiagoa irabazi zuten.

Frantziako estatuaren eredu aldaketak izan dira. Charles de Gaullen ereduak, adibidez, nola eragin zuen Iparraldean?
De Gaulle diskurtso nazionalista indartsu batean oinarritu zen estatu eredu berri bat eraikitzeko. Eredu honek behartu zituen notableak logika lokala utzita logika nazionalarekin funtzionatzera. Euskal demokrazia kristauak indarra galdu zuen eta RPRko sektore gaullistak indartu ziren. 60tik 90era bitartean notableek estatuaren exijentziak bete egin behar izan zituzten.

Orainera etorriz, nola hasi zen Iparraldean abertzaletasuna ernatzen?
Bertako eta kanpoko faktoreek eraginda. 1950. urteetan euskal hizkuntza eta identitate ezaugarriak oso egoera larrian egon ziren, euskal krisia gogor eta oso nabarmen agertu zen. Euskararen transmisioa eteten hasi zen familietan eta hainbat kultur adierazpideren gainbehera etorri ere bai. Honi guztiari krisi ekonomikoa gehitu zitzaion. Egoera kaotikoa izan zen. Alta bada, nazioartean nazionalismo iraultzailea agertu zen. Enbata eta ETA Aljeriako independentzia garaian sortu ziren. Aldi berean, sektore gaullisten aurkako borrokak ere lagundu zuen abertzaletasuna ernatzen. Hasieran jite askotariko abertzaletasuna ernatu zen. Baina, ernamuina argitzen hasi orduko »berandu sortu izanagatik» abertzaletasunak ezkerreko izaera agertu zuen.

Bertako abertzaletasuna ulertzeko Iparretarrak (IK) erakundea ezinbestekoa da. Kontraesanen eta eztabaiden iturri.
1973. urte aldean IK sortu baino lehen jada, batzuek indarkeria erabiltzea errefuxatu zuten, arazo etikoengatik. Beste batzuek, ordea, borroka armatua sostengatu zuten. Abertzaletasuna ildo sozialdemokrata, kontserbadore eta marxistaren artean zatitu zen Enbataren garaiatik. Joera horien barruan indarkeria erabiltzeari buruzko eztabaida lantzen hasi zen. Hegoaldeko ezker abertzaleak ez zuen kontraesanik ikusi erakunde armatu bat Hegoaldean eta beste bat Iparraldean izatearen artean. 80ko hamarkadan alta, Hegoaldeko ezker abertzaleak borroka markoa Hegoaldea zela hobetsi zuen, Iparraldean borroka armaturako tokirik ez zegoela esanez. Honek EB eta EMA sortzea ekarri zuen. Hura izan zen egungo abertzaletasunaren haustura edo zatiketaren jatorria. Beranduago, Hegoaldeko ezker abertzaleak Iparraldean izan zuen "eskuartzea"ri buruzko nolabaiteko autokritika egin zuen. Geroago, abertzaletasunaren batasuna ABren baitan gauzatu ahal izan zen.

Autokritika nolakoa izan zen?
Ezker abertzalearen barne agirietan nolabaiteko autokritika agertu zen, baina ez zen guztiz sustraitu. Horren lekuko 2001ean Batasuna Iparraldera zabaldu izana. Azkenik, ABko kideen gehiengoaren nahiari muzin eginez gauzatu zen. ABk, bere barne kontraesanak argitu aldera, eztabaida eta prozesu hura geldiarazi nahi izan zuen. ABk ezker abertzale batua nahi du, baina baldintza zehatz batzuekin. Iparraldeko Batasuna osatu zuen sektoreak eta Hegoaldeko Batasunak aurreko garaian izan bide zen autokritika ahaztu zuten nonbait, edo ez zuten aintzakotzat hartu, behintzat.

Zuk nola ikusi duzu zatiketa hau?
Abertzaletasuna politikaren ertzetatik erdigunera bide egiten ari zen unean gertatu zen ABren zatiketa. Abertzaleak politikan baztertuak izatetik pisu eta eragina izatera pasatzen ari zirenean. AB beste alderdi politikoen diskurtsoa baldintzatzen hasi zen unean zatitu zen. Abertzaletasunarekin ohitua ez den hautesleriak abertzaleen diskurtso eta erantzun garbiak behar ditu. Azken bozetan, ordea, iritziak erdibanatu eta boto-emaileak sakabanatu dira.

Artean Elgar-ensemble mugimendua sortu da. Nola baloratzen duzu berau?
Tradizionalki »nazio gatazken testuinguruan» harreman identitarioak modu birpolarizatuan ematen dira. Iparraldean ere hala da, alta, askotariko identitate bat sortzen ari da. Euskalduntasuna leku zabala hartzen ari da euskal eta frantses bitasunean. Horietako askok »abertzale izan gabe eta frantsesa izaki» Batera plataformaren aldarrikapenak bere egin dituzte. Frantziako estatuaren aurka mugitzen hasiak dira. Elgar-ensemble erakundekoek euskal bezain frantsestzat dute beren burua, baina ez dute jarrera frantsesa sostengatzen, baskita baizik. Abertzaletasunaren aliatuak dira, nolabait.

Demoen fenomenoa sendotuko al da?
Hala nahi nuke, behar-beharrezkoa baita. Demoek bide eta alternatiba itxaropentsua zabaldu dute, tradizionalisten joera motelaren eta biolentziaren agerbide garratzen artean. Politikaren sukalde berria asmatu dute, aurreko biak baino askoz zaporetsuagoa. Estatuaren joera injustu eta errepresiboaren aitzinean desobedientziaren bidea urratzen ari dira, mugitzen ez ziren sektoreak kontzientziatzen eta mobilizatzen. Demoak jokatzen ari diren partidan asko dugu jokoan euskaldun guztiok. Beren bidea gailenduko balitz, herri honek bizi duen gatazka egoera gailendu liteke. Bestelako alternatibarik ez dagoela esaten dutenen aurrean, ekimen onuragarria litzateke. Herri honek pairatzen duen injustiziaren aurrean, demoen alternatibak biolentziaren bidean eta inmobilismoan segitu nahi dutenei erantzuten die. Paradoxikoki, Iparraldean alternatiba desobediente bat altxatu da, non eta jubilatuen txokotzat jotzen den lurraldean.


Azkenak
Israelek Hamaseko negoziatzaileak bonbardatu ditu Qatarreko hiriburuan

Erasoaren helburu izan direnak Trumpek proposatutako su-etena negoziatzen ari zirela azaldu du Hamasek. Israelek erasoa baieztatu du, eta Qatarrek “eraso kriminala” kondenatu.


Nepalgo lehen ministroak dimisioa eman du, protesta gogorren ondorioz

Liskarretan gutxienez hogei pertsona hil dira astelehenean. Astearte goizean, lehen ministroaren etxeari su eman diote manifestariek. Herritarrik gazteenak ari dira protestan, gobernuaren ustelkeriaren aurka, eta bereziki, sare sozialen debekuak eraginda.


2025-09-09 | ARGIA
Aske utzi dute Jose Mari Dorronsoro euskal presoa, 32 urteren ondoren

Jose Mari Dorronsoro preso politikoak Frantziako Estatuan bete zuen zigorra aintzat hartu ondoren, aske utzi zuten abuztuan, Etxerat elkarteak jakinarazi duenez.


2025-09-09 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Bazuen mezua, noski, Pekineko desfileak; baina zein zen mezua?

Zuzenean, askok, edo geroago ehunka milioik ikusi ahal izan duten irailaren 3ko Pekineko desfile militar erraldoiak bazuen, bai horixe, mezua. Halako guztiek bezala, esan genezake. Antolatzaileen borondateaz harago doazen mezuak, batzuetan. Mezu horiek zein eta norentzat ziren... [+]


Eskola segregazioa gainditzea helburu duen mahaia abiatu du Jaurlaritzak, STEILAS eta ELA gabe

"Erronka izugarria" duen mahaia jarri du martxan Eusko Jaurlaritzak, 50 bat eragilerekin: eskola segregazioa gainditzeko neurriak adostea. STEILAS eta ELA sindikatuek ez dute parte hartu; Jaurlaritzak oinarri dituen politikek segregazioa betikotzen dutela diote.


2025-09-09 | Jon Torner Zabala
Itsasoaren berotzeak euskal kostaldeko espezie batzuen portaera aldatu du, Aztiren arabera

"Berdela iparralderantz ari da mugitzen, itsasoa berotzeak sardinari ez dio on egiten eta geroz eta gutxiagoa dago, antxoarentzat ona da eta geroz eta gehiago dago, baina txikiagoa da...", dio Aztiko ikerlari Xabier Irigoienek, EITB Datak tenperaturaren gorakadaz egin... [+]


Israelek Gaza hiria ebakuatzeko agindua eman du eta drone batek eraso egin dio Flotillari Tunisian

Hirian milioi bat pertsona inguru bizi da egun, eta ez dute nora jo. Pazienteekin eta lanean geratuko direla adierazi du Shifa ospitaleko zuzendariak, eta babesa eskatu dio nazioarteari. Bestalde, gauerdian, Global Summud Flotillako ontzi bati eraso egin dio drone batek... [+]


Spoti-fire, Stop-ify edo Spoti-fair

Guztiok entzun nahi dugu musika: asko, merke, euskaraz eta gaizki sentitu gabe. Baina Spotify utziko badugu Israelen konplize izateagatik, agian beste enpresa eta tresnen inguruan ere hausnartu beharko dugu. Edo gure morala kontratatzen ditugun zerbitzuen arabera neurtzen hasiko... [+]


2025-09-09 | Irutxuloko Hitza
Kaleratzeak Stopek gaitzetsi du Donostian GOe egiteko azkartasuna, ondoko orubeko gazteentzako apartamenduei ekiteko datarik ez dutenean

Joan den astean jakinarazi zuten Basque Culinary Centerren GOe eraikina urriaren 20an inauguratuko dutela, eta horren harira, Kaleratzeak Stop plataformak idatzi bat helarazi du komunikabideetara. Bertan, gaitzetsi egin du Basque Culinary Centerreko eraikin berria 20 hilabetetan... [+]


Nafarroako azoka ekologiko handiena Noainen lurreratuko da irailaren 12tik 14ra

Hamargarren urtemuga ospatuko du aurten Nafarroako Azoka Ekologikoak. Berrogei postuko azokaz gain mintzaldiak, tailerrak, kontzertuak eta erakusketak izanen dira


2025-09-09 | Gedar
EAJko presidente ohi Andoni Ortuzar kanpo-aholkulari gisa fitxatu du PwC multinazionalak

 "Komunikazioan eta gai publikoetan" lagunduko dio enpresari. Lizitazioak manipulatzeagatik isundu izan dute konpainia, eta lotura zuzenak ditu EAJrekin. 


2025-09-08 | Aimar Lopez
Istilurik gabe baina normaltasunik gabe ospatu dute bertze behin Alarde eguna Hondarribian

Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».


2025-09-08 | ARGIA
Israeli armak salerostea debekatzeko dekretua iragarri du Espainiako Gobernuak

Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]


Bayrouren gobernua erori da Frantziako Asanblean eta estu da Macron

Astelehen arratsaldean konfiantza mozioa galdu du Frantziako lehen ministro François Bayrouk. Konfiantza mozioa eskatu zuen, datozen lau urteetarako austeritate usaina zuten aurrekontu batzuk aurkeztu eta bere aurkako zentsura mozioa iragarri zuenean eskuin muturrak. Aurrez... [+]


2025-09-08 | Axier Lopez
Argentinako ultraeskuinak lehen kolpea jaso du haustekundeetan

Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]


Eguneraketa berriak daude