Azkeneko aste hauetan bizitzen ari garen boladan inoiz baino arrazoi gehiago dago euro-etsipenerako, Europa zale porrokatu bezala agertzeko baino. Europar hauteskundeetako porrotaren uhinak agerian ipini ditu Europako Batasunaren ahuleziak eta gabeziak. Erdira ere ez da iritsi bozketan esku hartzea 15en Batasunean eta lautik hiruk ez dio jaramonik egin sartu berri diren 10 kideen artean. Europa elbarritasunak jota, Europa matxuraturik, kastigatua eta bizkar emana... eta antzeko hitzak erabili dituzte komunikabideetan, gertatua adierazteko.

Hala ere, egia osoa aitortu behar bada, bide luzea, bihurgunez betea, neketsua eta eztabaidatsua egin du Europako Batasunak 50 urte hauetan. Kontuan hartzekoak baitira, besteak beste, honoko urrats hauek balantzea egiterakoan: 1985eko Akta Bakarra, 1987ko Jacques Delors-en neurri-paketea, 1989ko eskubide sozialen eskutitza, 1991ko Maastricht-eko itun entzuna, 1992ko barne merkatuaren irekiera eta 2002ko euroaren sorrera. Aurten bertan, urrutirago joan gabe, bi gertakizun mardul erantsi zaizkio balantze honi: hamar kide berrien sarrera eta konstituzioaren onarpena.

Baina balantze horrek ez ditu duda-muda eta zalantza guztiak uxatzen eta, are gutxiago hauteskundeetan izan den porrota kontuan hartzen. Lehenagotik zetozen kezka eta urduritasunak piztu dira berriro eta oraingoz erantzunik ez duten galdera asko sortu da, berriro ere. Zer motatako Europa ari da osatzen? Gaindituko al du inoiz estatuen menpekotasuna? Etengo al du estatuek ezartzen dioten morrontza?

Egia da eremu ekonomiko zabal bat osatu dela, 450 milioi biztanle dituen esparru edo merkatu handi bat gorpuztu dela, baina, aldi berean, egia da baita ere estatuek kontrolatzen duten elkarte bat dela. Adibidez, egokiena izango zen Europako konstituzio berria bertako parlamentuak onartzea baina estatuetako ordezkariek eman diote balekoa, eztabaida askoren ondoren. Gainera, orain estatu bakoitzak egingo duen erreferendumetan ikusiko da zer-nolako babesa jasotzen duen eta, agian, leku batean baino gehiagotan gerta daiteke aurten ere pazko erramu baino lehen.

Europako parlamentua hautatzerakoan izan zen abstentzioa errepikatzen bada konstituzio erreferendumetan, behin eta berriro agertuko da aspaldidanik nabarmentzen den gertaera: herritarrek oso urruti ikusten dutela Europako Batasuna, beraiekin gehiegi kontatu gabe norbaitek »estatuek» egindako sozietate anonimo baten moduan eta herritarren borondateak lekurik ez balu bezala.

Europako Batasunaren sortzaileek uste zuten, lehenengoz, Europa ekonomiko bat bultzatu behar zela eta ondorioz etorriko zela batasun politikoa, baina azken urteotan garbi ikusten da batasun ekonomikoak »merkatu bakarrak» ez duela berez batasun politikorik ekartzen, jauzi hori egiteko borondate tinkoa behar dela, gidaritza politiko nabaria behar dela, bestela ezinezkoa izanen dela estatuen interesak gainditzea.

Herritarren ahotsa guztiz bitartekatua eta itoa gertatzen den bezalaxe, gauza bera gertatzen da estaturik ez duten herri edo nazioetan, gure kasua lekuko.

Nire ustez, Europako Batasunean egotea, oso mesedegarri izan da Euskal Herriarentzat arlo ekonomikoan batez ere. Gure kanpoko salmenten heren bi Europako Batasunean egiten ditugu, lehenago estatuko merkatuari lotuago geunden, eta orain ekonomia irekiago eta lehiakorrago bat daukagu. Estatuen arteko mugak desagertzean batuago aurkitzen da Euskal Herria. Txanpon berdina, euroa, erabiltzen dugu Euskal Herri osoan e.a. Alde horretatik begiratuta gure mesedetan izan da eta da gure kidetza. Arlo politikoan ezin da gauza bera aitortu, protagonista bakarrak, ahotsa dutenak estatuak izanik, estaturik gabeko nazioak nahiko umezurtz geratzen gara. Horixe bera gertatzen da konstituzio berriarekin ere. Alde batetik onuragarria da Europako Batasunak oinarrizko lege bateratu bat izatea, baina, bestalde, ez zaie jaramonik egiten eta ez dira aintzakotzat hartzen estaturik gabeko nazioak. Aspaldiko leloa zen askorentzat Herrien Europa egitea baina, gaur gaurkoz, Estatuen Europa osatu da eta batasun politikoak urrats gehiago eman arte zaila izango da herrien eta herritarren Europa. Europa politikorik ez dago herritarren parte hartzerik gabe, eta herrien Europarik ez da osatuko Europa politikorik gabe.