Pipirripia


2004ko uztailaren 04an
Aezkoak etorkizun beltza du, bertakoek diote... Biziraupenerako adina harrotasun eman izan dien guztia hankaz gora doa: pago-egurra, hazitarako patata, behi-okela... Gereta horietatik etorkizun-barruti hobeetarako atakak eraiki nahian dabiltza, kopetilun baina irribarretsu. Irribarre horiek zurkaiztearen kariaz joana naiz haruntza. Eta ondare ikaragarria topatu dut, aezkoarrak eta bere paisaia. Historia, arkitektura, inkisizioa, garaiak, hizkuntza... eta hau dena garatzea posible egin duen ingurune paregabea. Euri egin berriaren baso-ertz eta eskarduren berde berdeen altzoan elorri zuriak eta intxusak min emateraino ziren zuri. Eta belazeetan pipirripiak.
Pipirripia (Narcissus poeticus) nartziso bat da, nartziso berezi bat. Nafarroako gobernuaren 94/1997 dekretuaren arabera, egoera ahuleko espeziea da: "Espeziearen aurkako faktoreak zuzendu ezean, epe laburrean kaltetuak edo galzorian daudenen kategorian sartzeko arriskua duen espeziea". Aezkoan ere, gero eta gutxiago loratzen omen da. Neuk aurtengo azkenekoak ikusteko aukera izan dut. Euskal Herriko 680 herrietatik garaiena »1.032 m.» den Abaurregainan, lore honen amorratua den Aminteko Josemari Iriartek lorearen habitat naturalari eusteko apropos landu gabe duen Entzubarren aldeko Lintsa sailean ezagutu ditut. Bertakoek erramilotak osatzen dituzte etxeak apaindu eta usain gozo betegarriz janzteko. Batek baino gehiagok okaztagarria zitzaiola esan zidan usain hau, lurringintzan maiz erabilia da eta fama ederra du: nerbioak indartu eta burua zorrozten omen ditu.
Nartzisoaren mitoak sail galantak jorra arazi ditu arteetan. Nire gustukoenetakoa Caravaggioren margoa da, lorea bezalaxe egozentrismoaren paradigma. Eta horrelakoxeak behar dute izan aezkoarrak, egoskorrak, beretik tira aurrera. Badute bere etorkizuna funtsatzeko nahikoa ondare, nahikoa kultura, euskaldun globalizatutik bereizteko adina behintzat bai: paisaia kulturala. Eta tartean pipirripia, adimena zorrozteko.


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude