Hogeita bost urte igaro dira jada Gladys Del Estal Ferreño ekologista gaztea, Energia Nuklearraren Aurkako Nazioarteko Eguna ospatzen ari zenean Tuteran, guardia zibil batek tiroz hil zuenetik, 1979ko ekainaren 3an. Urteurrena dela-eta plazaratu du Gladys Gogoan Taldeak Xirika kazetaren laguntzaz Ez naiz pegata hutsa! Gladys eguzkiarekin maitemindu zenekoa, Iñaki Martiarena «Mattin»en marrazkiak eta Sabino Ormazabal Elolaren testua daraman liburuxka. Hogeita hiru urterekin hil zuten Gladys del Estalen bizitza eta mundu hobeago baten alde egin zituen eginahalak gogoratzeaz batera, Euskal Herriko 70eko hamarkadatik aurrerako mugimendu antinuklearraren eta ekologistaren nondik norakoak jasotzen dira bertan.

Joseba Aurkenerenak Harribeltzeta nire gogoan liburuaren hitzaurrean azaltzen duenez, hauxe da Harribeltzeta herrian eta bere biztanleei gertatutakoen edo gerta zekizkiekeenen gainean idatzi duen trilogiaren azken emaitza. Harribeltzetako ipuinak eman zion hasiera, Makurmendiren magalean plazaratu zuen gero, eta oraingo honekin amaitzen da trilogia. Hogei ipuin bildu ditu denera, benetako lekuak, pertsonaia historikoak eta gertaerak egiazkoak ez diren beste batzuekin nahastuz. Eta bertan aurki daitezke atzoko tribu zaharrak, gerlariak, arrantzaleak, piratak, kortsarioak eta aztiak, egungo ikasleak, maisuak, tabernariak edo zapatariak, eta biharko soldaduak, bidaiariak eta zientzialariak.

Antso Gartzesen biografia kontatzen du Toti Martinez de Lezeak irakurle gazteei zuzendutako lan honetan. 1004ko neguan ekiten dio bere zereginari, Antso Nagusia, baskoien errege handia izatera iritsiko zena, errege izendatu zuten unean. Hamabi urte baino ez zituen orduan gazteak, denborarekin Iruñea, Aragoi, Gaztela, Sobrarbe eta Ribagortza eta Gaskoniako errege izango zenak. Oso garai nahaspilatsua bizi behar izan zuen, baina poliki-poliki bere erresuma zabalean bakea ezartzea lortu zuen. Hil zenean, ordea, erresuma hura bere semeen artean banatu zen, berak agindu bezala, eta Naiarako Gartziak Nafarroa, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Errioxa jaso zituen; Fernando Handiak, Gaztela; Gonzalok, Sobrarbe eta Ribagortza, eta Ramirok Aragoako konderria.

Euskalerriaren Adiskideen Elkarteak kaleratzen duen aldizkari honen azken zenbakian, honoko lan hauek aurki daitezke, besteak beste: Euskalerriaren Adiskideen Elkarteak egindako iazko memoria; Maria Pura Gutierrezek On Diego Lopez Zuria, aurreneko De Haro, Bizkaiko hirugarren jauntxoa izandakoaren gainean idatzitako gogoeta; Antxon Agirre Sorondok Gipuzkoako sinesmen eta sineskerien gainean osatutako lanaren bigarren zatia; Ramiro Larrañagak Gipuzkoako Euscalduna arma fabrikaren garrantziari buruz egindako azalpena; eta Jose Manuel Etxaniz Makazagak 1921ean Galiziako Misio Biologikoa sortu eta geroztik zuzendu zuen Cruz Gallastegui Unamuno albaitari eta injineru agronomo bergararraren inguruan osatutako idazlana.

Marrazki oso handiak eta kontakizuna bertsoan eskaintzen duen album itxurako honen mamia etxeko txikienentzat da aproposa. Bertan, mutikotxo bat bere amonaren etxera doa, han egin behar duelako lo. Ez doa bakarrik, bere hartz txikiak laguntzen du. Mutikoa oso pozik doa amonaren etxera, baina hartz txikia erabat izuturik dago, etxe ezezagun hura oso arriskutsua iruditzen zaiolako, eta mamuak ikusten hasten da. Hartzaren ezinegona antzemanik, mutikoak ere ezin du lorik hartu, eta hartz txikia lasaitzeko asmoarekin sukaldera eramaten du, baso bat ur edan dezan. Sukaldean amona dago, ordea, eta bere ohera eramaten ditu biak. Geroztik inork ez du han beldurrik izango.

Sua edizioak argitaratzen duen Euskal Herria aldizkariaren azkenengo zenbakian, Euskal Herria 1004. urtean nolakoa izan zitekeen islatzen ahalegindu dira, Juan Luis Landa eta Iñaki Garcia Caminoren artean osatutako Antso III.a euskaldunon jauna lanean. Baina bidaiak maitatzen dituztenez, gaur egungo basanaturan hezegune ikusgarriak bisitatzeko aukera eskaintzen dute, baita Iruñea hirian barna ibiltzeko ezohiko gida bat ere. Halaber, euskal txirrindularitzaren egun handiak ekarri dituzte gogora.

Margaret Bullen eta José Antonio Egidoren artean egindako azterketa honen izenburua Tristes espectáculos: las mujeres y los Alardes de Irun y Hondarribia da eta soziologia zein antropologia ezaugarriak ditu. Irun eta Hondarribiako zenbait emakumek beren herrietako jaietako Alardeetan parte hartzeko erabakia hartu zutenean, 1996an, gatazka sortu zen parte hartze hori ukatu zietenekin. Hori ikusirik ekin zioten Margaret Bullenek eta José Antonio Egidok bere azterketari. Gatazka horren arrazoiak jakin nahi zituzten, eta horretarako elkarrizketa sakonak izan zituzten parte hartzearen alde zeudenekin eta horren aurka agertzen zirenekin. Arazoari konponbidea bilatu behar bazitzaion, jarrera haien zergatia jakin beharra zegoen, eta ea zergatik zen hain garrantzitsua emakumeak Alardeetan parte hartzearena ere. Hiru atal nagusitan banatu dute azterketa. Aurrenekoan, testuinguruaren ezaugarriak eta beste lekuetan gertatutako gatazkekin daukaten antza aztertzen da, gatazkaren kronika eskaintzeaz batera. Bigarrenenean, gatazkaren azalpen osoa ematen da, eta hirugarrenean, gatazka horren arrazoi sakonak ageri dira.