Matusalen
Matusalen deitzen zaio munduko zuhaitz zaharrena dela uste dugunari. 4.770 urte omen ditu eta ezagutzen den beste edozein zuhaitz baino gutxienez 1.000 urte zaharragoa da. Agi danean, Arizonako Unibertsitateko Zuhaitzen Eraztunen Ikerketarako Laborategiko Edmund Schulmanek azken milurteetako klima aldaketak eta eragin kosmikoak ikertu zituen1939-1953 urte artean, AEBetako mendebaldeko basoetako koniferoen enborretako hazkunde-eraztunetan oinarrituta. Dendrokronologia, alegia. Beheko bailaretako sekuoiatzarrak (Sequioiadendron giganteum) ez bide ziren ikerketarako egokiak, beti erdi heze dagoen tokian bizi baitira. Mendi tontor inguruetako zuhaitzak aproposagoak nonbait, ur faltaren estresa, eguraldi aldaketa zakarragoak, eta abar pairatzen baitituzte. Honela, 600 urteko duglas izei bat (Pseudotsuga menziesii), 800 urteko pinu bat (Pinus longaeva), eta 975 urteko pinazi-pinu bat (Pinus pinea) datatu zituen. Hauen bidez 1215 eta 1299 urteen arteko izugarrizko lehorte baten berri jakin ahal izan da, zeinaren eraginez Pueblo indiar komunitatea bere ohiko bizitokia utzi eta lur berri eta oparoagoak bilatzera abiatu zen. Schulmanen ikerketek 200 urteko lehorte-eurite zikloak antzeman zituen, baina ez zen nahikoa froga. 1953an 1.700 urteko pinu bat (Pinus flexilis) topatu eta White Mountains mendikatean bertakoek gurtzen zituzten pinu oso zahar batzuen berri izan zuen. Ez zebilen oker... 3.000 eta 4.000 urte arteko adineko pinuak aurkitu zituzten 3.300 metro garaierako mendi mutur zakar harkaiztsuetan. 1957an Matusalenekin topatu ziren, 4.723 urte zituen orduan. National Geographic aldizkarirako artikulu bat idatzi eta argitara eman aurretik, bat-batean hil zen ikerlaria. Urte berean AEBetako Baso Zerbitzuak pinu hauek bizi diren inguruan Ancient Bristlecone Pine Forest babesgunea antolatu zuen, bertako txoko berezienari Schulman Memorial Grove izena emanez. Pinu hauek, Pinus longaeva, ez dira asko hazten, 18 metro ditu ezagutzen den garaienak. Estrategia apartak ditu iraupenerako: inor gutxi bizi ahal den tokiak aukeratu konpetentziarik ez izateko, urte asko iraungo duten orriak hazi, erretxin asko ekoitzi gaitz eta izurrite urriei aurre egiteko, suak edo lehorteak eragindako kalteei aurre egiteko juxtu irauteko beharrezkoa duen azala, eta egurrari soilik eutsi bestea hiltzen utziz... Landareak ez omen dira azkarrak gero! Ia 5.000 urteko estrategia...
Araba eta Nafarroa zeharkatu behar zituzten goi-tentsioko bi linea elektrikoren proiektuak ez dira gauzatuko. Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Aragoiko Tueste herrian Forestaliak egin behar zituen lau poligono eolikoen proiektuak artxibatu ditu.
Baionako ospitalean unitate berritzaile bat ideki da: kardio-ginekologia unitatea, menopausian diren emazteei zuzendua. Gai hau, askotan tabu edo bazterrean utzia, osasun arazoak eragin ditzake bizitzako etapa horretan.
UEUk eta BadaLabek ikertzaile gazteei zuzendutako diziplinarteko ikerketa-proiektuen II. deialdia egin dute. Honen helburuak dira ikertzaile euskaldun gazteen arteko harremanak sendotzea eta ezagutza-arlo ezberdinetako ikertzaileak elkarlanean aritzea. Irailaren 22ra arte... [+]
Argentinako hainbat hedabidek Desgaitasun Agentzia Nazionalaren buru den Diego Spagnuoloren audioak zabaldu dituzte. Argentinako Gobernuan eroskeria dagoela aitortu eta azaldu du horietan Spagnuolok, eta ustelkeria kasu horren buruetako bat Argentinako presidente Javier Mileiren... [+]
Europako energia-enpresarik handiena da jada, eta bi handienetako bat munduan.
Irailaren 10a izanen dute protestarako lehen hitzordua. 2018 urteko Jaka Horien mugimenduaren segipen gisa ikusten dute anitzek deia, nahiz eta alderdi politikoak eta sindikatuak dinamikari lotu izanak ezberdintzen dituen biak. François Bayrouren austeritate politikaren... [+]
2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.
Horri gehitu behar... [+]
Europako azken urteetako joerari jarraiki, derrigorrezko zerbitzu militarraren harrabotsa Alemaniara heldu da: SDP Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata buru duen Defentsa Ministerioak borondatezko soldadutza ezarriko lukeen lege proiektua onartu du, "beharrezkoa" denean... [+]
Flamenco On Fire jaialdian ospatu dute ijito komunitatearen, flamenkoaren eta pilotaren arteko harremana. Iruñeko Alde Zaharreko Mañueta pilotalekuan antolatu dute jaialdia, eta bertan omenaldia egin diete lau pilotari ijitori.
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]
LABek jakin ahal izan duenez, Iruñeko garraiolari bat hil da asteazken goizaldean Erriberrin, lanerako zerabilen kamioia bidetik atera eta irauli ostean.
Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]
Hainbat lagun errepidera atera dira Palestinako banderak eta Gazako genozidioaren aurkako mezuak eskuan, eta Israelgo taldeko txirrindularien taldekako asteazkeneko erlojupekoa oztopatu dute. Etaparen ondoren argitaratutako ohar batean, taldeak manifestarien "ekintza... [+]
Abuztuaren 9an errekor berria ezarri zuen Estefi Etxebestek (Ituren, Nafarroa, 2002) Sunbillako Ramon Latasa pilotalekuan. 100 kiloko harria 59 aldiz goratu zuen, eta 2014an Idoia Etxeberriak ezarritako 56 altxaldiak gailendu.