Joan Mari Irigoienen azken poema bilduma honetan saminaren atzaparretan aurkitzen da olerkaria hasiera batean, eta bere buruaren jabe izan nahiko luke, baina hain gertatzen zaio xedea helezin...! Gero itxaropentsuago agertzen zaigu, maiteminarenak kantatzerakoan, baina gutxi irauten dio horrek, 2003ko otsailaren 20an gertatutakoek Iñaki Uria eta Egunkariaren kontrako operazioan atxilotutako gainerako guztiei eskainitako sonetoak idaztera behartzen dutelako. Nolanahi ere, esperantzari leiho bat ireki nahi dio, Itoizko Solidarioei eta Irakeko gerrari kantatu aurretik. Gero, Amerikako koadernoa deitu atala dator, eta amaitzeko Ederminarenak kantatzen ditu, horren geziak burua galtzera ere eraman dezakeela ondotxo jakin arren. y

Piarres Lafitteren sortzearen mendemuga zela-eta nazioarteko biltzar bat eraman zuten aurrera Euskaltzaindiak eta Baionako Iker-ek »euskal testuei buruzko ikerketa guneak» lankidetzan, Baionako fakultatean, 2001eko irailaren 20 eta 21ean. Biltzar haren gaia Euskal gramatikari eta literaturari buruzko ikerketak XXI. mendearen atarian izan zen, eta berrogei bat ikerlarik aurkeztu zituzten beren lanak bertan. Bi liburukitan argitaratu dira orain ekarmen horiek. Iker-14 (I) deritzanean, gramatikarekin lotura daukaten lanen bilduma eskaintzen da. Eta Iker-14 (II) honetan XX. mende arteko euskal literaturari buruzko ikerketa lanak daude bildurik. Hamasei dira denera, eta gai oso ezberdinak jorratzen dituzte.

Ibaizabal argitaletxeak kaleratu duen kontakizun hau zortzi urtetik aurrerako haurrei dago zuzendua eta mutiko batek aita mozkorra izatearen arazoen gainean dihardu. Ikastolan ez dabil batere ondo mutiko hori, gutxi ikasteaz gain bihurrikeria gehiegi egiten dituelako, eta zeharo nazkatuta dauka bere irakaslea; harengatik ikastolatik kanpo zen Markos aspaldi. Hala ere, zorionez denak ez dira berdinak, eta Markos bezalakoek ere badute nor edo nor bere alde, ikastolako zuzendaria eta bertako beste irakasle bat, kasu, eta denen gainetik istorio guztia kontatzen digun bere lagun handia, Jone neskatila. Gilles Gauthierek sortu eta idatzi eta Pierre-André Deromek marraztutako Markos txikiaren problema handia lana Jose Antonio Sarasolak euskaratu du.

Euskal Herriko Unibertsitateko hezkuntza aldizkaria den Tantaken 30. zenbakian, euskal hezkuntza sistemari kanpotik begirada bat botatzen dio F. J. Murillok, Madrilgo Unibertsitate Autonomoko Hezkuntzarako Ikerkuntza eta Diagnosi-Metodoen saileko partaideak. Gizartearen aldeko jokabidea, garapen emozionala eta haurren sormena bultzatzeko jolas programak dituzte, berriz, hizpide Maite Garaigordobilek eta Ainhoa Durak. Lanbide heziketaren beharra eta Euskal Herriko kalitate eredua, Jaume Sarramonak. Ikastetxeari aniztasunaren tratamendua hobetzen lagunduko dion eredua, Begoña Martinezek. Testen euskaratzea, Paula Elosuak. Eta Guztiontzako gizartea. Ezintasunak dituzten pertsonen Europako urtea dela eta Amando Vegak eta Pello Aramendik.

Aita Agustin Kardaberazen jaiotzaren III. mendeurrena betetzerakoan Euskaltzaindiak Gipuzkoako Foru Aldundia, Hernaniko Udala, Deustuko Unibertsitatea eta Eusko Jaurlaritzaren Kultura sailarekin batera plazaratutako lana dugu Eusqueraren berri onac: eta ondo escribitceco, ondo iracurteco, ta ondo itzeguiteco erreglak.-en edizio kritikoa eta faksimila. 1761ean plazaratu zuen idazle hernaniarrak lan hau, non Larramendik gazteleraz egin zuen bezalaxe, berak euskaraz agerian utzi nahi izan zuen euskara jakintza gaietarako beste edozein hizkuntza bezain egokia dela. Hala, euskara lantzea eta haurrak eskoletan hartan heztea aldarrikatzen du liburu honetan.

Gaiak argitaletxeak kaleratutako liburu honen izenburu zehatza Galaxien unibertsoan (Unibertsoaren hedapenetik, galaxia kanibaletaraino) da eta Juan Inazio Abrisketa eta Manu Arregiren artean izan da osatua. Gaur egungo kosmologiak unibertsoari buruz duen ikuskera orokorra azaltzen da bertan, galaxiak bereziki aztertuz. Zazpi ataletan banaturik dago eta ukitzen dituen gaien artean Hubbleren legea, Einsteinen espazioaren kurbadura eta gure unibertsoaren jatorria bezalakoak daude.

Aipamen berezia lortu zuen Fermin Etxegoienen Neurona eta zeurona. Hizkuntza ‘estetika’ bezala lanak iaz saiakera laburrak sustatzea helburu duen Juan Zelaia sariaren laugarren deialdian, epaimahaikoen iritziz hizkuntza hautatzearen auzia estetikaren ikuspegitik aztertuz, eta pertsonal eskarmentu eta gogoetan oinarriturik, ez-ohiko gogoeta-proposamen interesgarri, eraginkor eta ausarta egiten duelako. Saio honetan euskararen indar estetikoaz egiten du hausnarketa Fermin Etxegoienek, bere ustez oraingo mundu garaikidean eremu linguistikoan osasuna batez ere beronek «duen ala ez duen» itxura multiformeari lotua dagoelako. Halaber, euskararen biziraupena kezka existentziala da hemengo batzuentzat, baina ez gehienentzat, eta ondorioz, hizkuntza dela kausa, onartu egiten da euskal izaeraren inguruko erritualizazioa publikoki, baina gero indarrean dauden bi erdaren bidez nagusitzen da hizkuntzarekiko ikuspegi sekularizatua eguneroko bizimoduan, konpromisoaren aldatz gora (euskara) baino esfortzu txikienaren aldatz behera (erdara) hobesten delako, erdara horiek estetika «osatuagoak» eskaintzeko gai diren neurrian.