‘Le Monde Diplo’: mundua ulertzeko paperean 50 urtez
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Ekitaldi horretan azalduko diren aurpegi ezagunek »Manu Chao, Jose Bove, Naomi Klein, Arundhati Roy...» 1954an Le Monde Diplomatique sortu zenean, aktualitate ziren pertsonalitateen erretratuekin egiten duten kontrastea, horra berrogeita hamar urteotan mundua zenbat aldatu den ohartzeko neurri polita. Hilabetekari honekin bateratsu sortu zen, esate baterako, herrialde ez alineatuen mugimendua, Nehru, Sukarno, Tito eta Nasser bezalako politikariek urte gutxitan mugimendu indartsu izatera eramango zutena.
Deskolonizazioaren eta gerra hotzaren urte haietan, Le Monde egunkariaren osagarri moduan asmatu zuten hilabetekari hau. Bere anaia zahar eta indartsua bezala, Frantziako eta frantsesez mintzo den munduko erreferentziazko prentsa izatea zuen asmo nagusia, Diploren kasuan nazioarteko politika eta estrategiei loturik.
Euskal Herrian ere bere jarraitzaileak izan ditu harrezkero. Iparraldean nabarmen, baina baita Hegoaldean ere. Frantsesak nazioarteko hizkuntza bezala gaur baino askoz indar handiagoa zuen orduan, eta 60 eta 70eko hamarkadetan euskal intelektualentzako »horien artean, euskal prentsa bultzatu zuten batzuentzako» ez ziren arrotzak Le Monde Diplomatique-eko gaiak eta idazleak.
Bandung-eko konferentzia eta herrialde ez-alineatuen mugimendua, gerra hotza, bonba nuklearrak eragindako beldurra, Txinaren berpiztea, Txekoslovakiako aldaketa odoletan itoa, Vietnamgo gerra, apartheida... aktualitateko gai nagusiei buruzko artikulu sakonak eta garai berriek sorrarazitako eztabaida eta arazoei buruzkoak, denetik aurki zitekeen Le Monde Diplomatique zahar haietan.
Hazi ahala, XX. mendeko 80ko hamarkadan Le Monde egunkariarekin zituen loturak pittinka lasatuz joan zen hilabetekaria. Hasieratik erredakzio berezi baten jabe izanik, urte horietan lortu zuen Le Monde Diplomatique-ek kudeaketa autonomo bat edukitzea: horretarako Conseil d’Orientation izenez bataiatutako administrazio kontseilu autonomoa edukitzea erdietsi zuten estraina.
Hurrengo urratsa, elkarte anonimo berezi bezala antolatzeko saioa izan zen. Honek ere gorabehera asko ekarriko zituen, baina gaur ezagutzen dugun Diplo hau 1994an osatutako egituran oinarritzen da. Urte horretan finkatu zen gaur Le Monde Diplomatique-ek duen jabego egitura. Enpresaren kapitalaren %51 Le Monde taldeak dauka, eta beste %49a »blokatze ahalmena duen gutxiengoa» Diploko langileak biltzen dituen Gunter Holzmann elkartearen eta Les Amis du Diplo irakurle elkartearen esku dago. Langileen elkarteak bakarrik dauka gainera zuzendari berri bat izendatzerakoan proposamena egiteko ahalmena.
Ignacio Ramonet da urte hauetan guztietan aldizkariaren lider nabarmena, eta idazlerik ezagunena dudarik gabe. Baina enpresaren kapital osaketak determinantea dirudi bere arrakasta ulertzeko. Langile elkartearen indarrak lerro editorial koherente eta jarrai bat ahalbideratzen du, eta munduko beste komunikabide aurrerazale askok »autogestioa besteei eskatzeko aldarrikapen hutsal bihurtuta!» falta duten sinesgarritasuna ematen dio Diplori.
Irakurleen elkartea da aldizkariaren oihartzun soziala handitzen duen bozgorailua, eta trukean gizartean arnasten diren arazoak aldizkarira ekartzen dituena.
Urtean zehar Les Amis du Diplo elkarteko kideek hainbat eztabaida eta tertulia antolatzen dute, munduan gori dauden arazo eta ideien inguruan. Ezkerreko pentsamendu eta ekintza hori, gero, gaur «altermundialismo» kontzeptuaren inguruan biltzen den mugimenduan ere mamitu da. Diploko pertsonaia eta idazle ezagunak daude Attac mugimenduan, Munduko Gizarte Foroan, eta abar. Ezin da ulertu indar handi hori Diploren lagunek urtean zehar egiten duten lana kontuan hartu gabe. Batik bat Frantziako hirietan funtzionatzen dute »guregandik hurbileneko taldea Pauekoa da», baina Britainia Handian, Belgikan eta beste zenbait herrialdetan ere badira.
Egunkari formato lehor horretatik atera gabe »gehienez kolorezko irudi batzuk sartuta» munduan barrena arrakastaz hedatu den komunikabidea da Le Monde Diplomatique. Hilabetekariari, Frantzian bertan Manieres de Voir izeneko bihilabetekaria gehitu dio, bestelako atlas eta liburukiak, edukiak CD-ROMean bilduta... Frantzian bertan 228.000 aleko salmenta aitortu zion 2002an OJD erakundeak. Interneten ere presentzia diskretu baina indartsua dauka.
Kopuru horiei erantsi behar zaizkie Hexagonotik kanpo bere edukiekin egiten diren edizioenak. Edizio horiek oso ezberdinak dira elkarren artean. Errusierazkoak, Brasilgoak, farsi eta esperanto hizkuntzan eginak, txinerazkoak eta katalanezkoak bertsio elektronikoa bakarrik dute. Argentina, Espainia eta Alemaniakoak eta ingelesezkoa paperezko hilabetekariak dira. Beste herrialde askotan »Turkia, Korea, Suitza, Maroko eta abarretan» beste aldizkarien osagarri gisa banatzen da Le Monde Diplomatique.
Azkenean, milioi bat aletara iristen da agerkari hau. Hori bai, hizkuntza eta herrialde bakoitzekoak badu zati bat frantsesezko originalaren itzulpena dena eta beste zati bat bertako idazleek ekoitzia. Beti ere, neurri eta dosi ezberdinetan. Euskal Herriko zenbait kioskotan biak atxeman daitezke, eta bien arteko ezberdintasunak nabarmendu.
Euskaldunokin zerikusia duten gaietan samur izan gara gu gehienik Diplorekin: bere izaera frantsesak eta Espainian dituzten sozioen pentsaerak eraginda, behin baino gehiagotan sentitu gara nahigabetuak abertzaleok hor irakurritako zenbait artikulurekin. Ordainetan, euskaldunok nazioarte mailan zein lan gutxi eta zein mugatua egin dugun »gehienik mundu hispanoari lotua» autokritikatzeko aukera ona eman digute... baina orain artean ez dirudi asko baliatu dugunik.
Internetik ez zenean, mundua ulertzeko Le Monde Diplomatique beharrezko erreferentzia zen, aldizkari eta egunkariek osatutako oihanaren erdian. Auzo global bihurtu omen garenean, inportantea izaten segitzen du. Dena arroxa ez dela dakigunon pozerako.
www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.
Astelehenean jakinaraziko dituzte ordutegiak, eta hilaren 14an, igandean, jarriko dituzte salgai lehen egunetako sarrerak. 254 film egongo dira ikusgai, 56 herrialdetakoak.
Emmanuel Macron Frantziako lehendakariak adierazi du 26 herrialde prest direla gerra amaitu ondoren Ukrainan indar militarra zabaltzeko, “lurrez, airez edo itsasoz” parte hartuz. Vladimir Putin buruzagi errusiarrak erantzun die ez duela horrelakorik onartuko, ez... [+]
Caddo hizkuntza gorde eta biziberritzeko ahaleginean ari den ekintzailea da Alaina Tahlate. AEBetako jatorrizko caddo herriko hizkuntza hori jario oneko hiztun bakarrarekin gelditua zen: Edmond Johnson, 95 urteko hiztunarekin. Tahlate gazteak aitortu zion estutasunez bizi zuela... [+]
Izpegiko besten hirugarren edizioa ospatuko dute, Basaizea Baigorriko kultur elkarteak, Baztango Gazte Asanbladak eta Baigorriko zein Erratzuko gazteek elkarlanean prestaturik. Hitzaldiak, bazkaria, ibilaldia, kontzertuak... izanen dute zeregina.
Osasuna futbol taldeak bat egin du Nafarroako Abiadura Handiaren aldeko plataformarekin, azken honek ostegun honetan jakinarazi duenez. UGT sindikatuak eta Eraikuntzaren Industrializatzearen Aldeko Nafarroako Klusterrak ere bai.
Palestinarekin Elkartasunak manifestazio nazionala antolatu du urriaren 4rako. Ostiral honetan Euskal Herriko 130 udaletxeren aurrean protestatzera deitu du Gernika-Palestina ekimenak.
Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]
Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.
Ikasleek pantailekin duten harremana aztertu eta "Heziketa digitala LH eta DBH" izeneko txostenean jaso dituzte ondorioak Macsonrisas-eko kideek.
Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.
Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]
"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".
Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]
Donostiako epaitegi batek aurretik emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. ELAk eta LABek mobilizazioa antolatu dute ostiralerako, eta Euskalgintzaren Kontseiluak bat egin du.