Eusko legebiltzarrak Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Estatutuari dagokion lege berria onartu zuen 2003ko abenduaren 22an. Aurretiko legea 1981ekoa izaki, eduki batzuk bere horretan jaso eta beste hainbat atxiki zaizkio, besteak beste, kontsumitzailearen hizkuntz eskubideei dagokiena.

Lege berriaren VII. kapituluan zehazten denez, kontsumitzaile eta erabiltzaileok ondasun eta zerbitzuei buruzko informazioa euskaraz nahiz gaztelaniaz jasotzeko eskubidea dugu. Era berean, Euskal Autonomia Erkidegoan kokatutako enpresa edo establezimenduekin ditugun harremanetan, ofizialak diren bi hizkuntzetako edozein erabiltzeko eskubidea dugu. Lege horretan xedatutakoaren arabera, euskaraz eta gaztelaniaz eman behar dira establezimenduetako errotuluak, oharrak, publizitatea eta oro har, jendeari zuzendutako jakinarazpenak. Kontsumitzaile eta erabiltzaileek betetzeko inprimaki edo eredu ofizialak (aurrekontuak, fakturak...) ere, bi hizkuntzetan eskaini behar dira.


Rodrigo Garcia Azurmendi Merkataritza eta Kontsumo sailburuordeak azaldu digunez, aurten hasiko dira legea definitzen. Lehenik eta behin, zirriborro bat egingo dute eta sail horretako sektoreetara zabalduko dute euren alegazioak biltzeko. Era berean, udalekin, Euskaltzaindiarekin eta euskara elkarteekin elkarlanean ariko dira legearen nondik norakoak aztertzeko. Azken zirriborroak kontrol batzuk pasatu ostean, behin betiko dokumentua idatziko dute. Sailburuordeak legea dekretu bidez 2005ean garatzea aurreikusten du. Horrek legea sustatzeko balioko badu ere, ez da isunik ezarriko. Hots, lege hori hizkuntza eskubide baten aitortza da, baina ez du derrigortasunik. Rodrigo Garciaren aburuz, "euskararen erabilera aldarrikapen gisa hartu ohi dugu, eta kasu honetan merkatu balio bihurtzen da. Azken finean, bezeroak erabakitzen du nora joan eta eskaintzen zaion hori gainerakoagandik bereizteko balioko dio kontsumitzaileari. Ikuspuntu horretatik landu da legea".

Legea dekretu bidez garatzean, lehentasunak eta epeak finkatuko dira. Horretarako, merkatariei diru laguntzak eskainiko zaizkie kontsumitzaileak euskaraz arta ditzaten eta establezimenduetako oharrak bi hizkuntzetan jar ditzaten. Lehenik, eskualde euskaldunenetan hasiko dira neurriak hartzen. Era berean, enpresa handiek, interes orokorrekoek eta publikoek izango dute legea betetzen lehentasuna. Sailburuordearen esanetan, "lege hori ezarri delako, gauetik goizera ez dira merkatari guztiak euskaraz hitz egiten hasiko. Pixkanaka-pixkanaka garatu behar da. Guk lehen diseinu bat egiten dugu, baina bidea herritarrek egin behar dute. Legea betetzeko Administrazioak isunak jartzea ez dugu eskatu behar, ez diogu legea ez betetzearen errua egotzi behar, gure esku baitago bidea garatzea. Hori da erronka nagusia".


PP eta PSE alderdietako kideak ez daude lege horrekin ados. Kontsumo legeen barruan ez liratekeela hizkuntza eskubideak sartu behar irizten diote eta normalizazio legea berraztertzeko eskaera ere egin dute. Rodrigo Garciak, ordea, Kontsumo Lege berrian zehazturikoa "normalizazioan aurrerapauso garrantzitsua" dela deritzo. Sailburuordeak horrela zehaztu digu eginiko eskubide aitortza: "Ez da aldarrikapen huts bat, hutsune bat zegoen".

Hizkuntz Eskubideen Behatokiak begi onez hartu ditu Kontsumo Lege berriak kontsumitzaileei aitortzen dizkien eskubideak. Juan Inazio Hartsuaga Behatokiko zuzendariaren aburuz, "aurrerapausoa da hizkuntza eskubideen aipamena egitea. Dena den, aurretik dauden legeen garapena baino ez da. Hori kontsumitzaileen legeak esan aurretik Autonomia Estatutuak dio edozein euskaldunek euskara nonahi erabiltzeko eskubidea duela. Lehenago dagoena jaso besterik ez da egin". Behatokiko zuzendariaren aburuz, legeak derrigortasunik ez duenez, hizkuntza eskubideak urratzen jarraituko da.


Behatokian hizkuntza eskubideen inguruko 800.000 kexa jasotzen dituzte urtero, eta horietako asko kontsumitzaileen eskubideei lotuak. Kasu horietan, Behatokia egin ohi da guztiaren kargu. Erabiltzaileak bere kexuaren berri eman eta zenbait kasutan frogak ere aurkeztu ohi ditu. Ondoren, Behatokia merkataritza gune horrekin harremanetan jartzen da eskubideak urratuak izan direla salatzeko eta neurriak har ditzatela eskatzeko. "Bada euskararekiko amorrua ezkutatu ezin duenik, baina oro har harrera ona izaten dugu merkatariekin harremanetan jartzean. Gehiago izaten da zabarkeria kontua, gorroto kontua baino. Erantzuna ere jasotzen dugu neurriak hartu dituztela jakinaraziz eta barkamena eskatuz", adierazi digu Hartsuagak.

Merkatarien artean, berriz, alde bietako harrera izan du legeak. Txurdinagako Merkatarien Elkarteak (Bilbo), esaterako, begi onez ikusten du Merkataritza eta Kontsumo Sailak kontsumitzailearen hizkuntza eskubidea aldarrikatu izana. Elkarte horretako denda guztietan aurrekontuak, informazio panelak eta gainerako oharrak bi hizkuntzetan eskaintzen dituzten arren, bezeroarekiko arreta gaztelaniazkoa dela jakinarazi digute. Hori dela-eta, merkatarien nahia Eusko Jaurlaritzak euskara ikasteko diru laguntzak ematea da. Otxarkoagako Merkatarien Elkarteak, ordea, ez du iritzi bera. Elkarte horren aburuz, Jaurlaritzak ez luke derrigortu behar inor euskara ikastera, eurak bizi diren eskualdean populazioaren gehiengoa erdalduna delako. Beraz, Jaurlaritzak dendetan euskaraz mintzatzeko eta kartelak euskaraz ipintzeko diru laguntzak ematen baditu ere, elkarte horretako merkatariek ez dute laguntza horietaz baliatzeko asmorik.