Oinak eta mentuoinak lurrean


2004ko urtarrilaren 11n

Fruta arbolak etxera hurbildu genituela milaka urte batzuk badira. Egun modan dauden animalion klonak, landareetan ez dakigu noiztik erabiltzen ditugun. Inork ez daki hazirik, sexuen nahasketarik gabeko lehen ugalketa noiz burutu zen. Aldaxka izango zen lehena, noski, eta txertoa edo mentua ondoren.
Txertoarekin bi landare betirako lotzen dira sinbiosian, batek sustraiak jarriko ditu, adaburua besteak. Lan hau ez da alferrik hartzen, onura ugari dakar: bestela bizi ezingo litzatekeen ingurunera egokitzeko moduko landareak, gaitz eta izurriteei aurre egiteko landare bikote bereziak, ohi baino azkarrago fruta emateko joera eransten du, aukeratzen den tamainako arbolak izango dira eta fruta arboladi osoaren tamaina berdintzen du, fruituaren tamainan, umatzean eta kalitatean eragiten du...
Ugalketarako oinarrizko sistema gisa txertoaren erabilerak ere Euskal Herriko bi paisaia nagusien berri ematen digu: isuri mediterraniarrean erromatarren eragin zuzenaren ondorioz mahatsondoa izan da ustiatuena; isuri atlantiarrean, aldiz, erromatarrek bertan topatu zuten sagarrondoa. Mahatsarena edo sagarrarena, ardoaren bueltan garatu dugu hemen, ia erabat, eztitzearen edo txertaketaren artea.
Artea bai, bi edo hiru landare enpeltatuz gure baserrietako artisau artistek sortzen zituztenak. Zituztenak, bai, arras galtzen ari den ezagutza baita. Gero eta fruta arbola gutxiago landatzen dira eta jarritako urri horiek etxekalte! Kanpoko, urrutiko mintegietan hazitako mentuoinen gainean txertatutako barietateak izan ohi dira. Mediterraneo aldeko gozo-puntu errazegira jarritako landareak gehienak.
Dagoenerako berandu da, baina ezin bertakoagoak ditugun fruta arbolen barietate basakak jasotzeko lan itzela oraindik abiatu gabea da. Nola edo hala, erdipurdi behinik egiten ari den barietateak jasotzeko ahalegina bezain oinarrizkoa da basoetan gero eta bakanagoak diren mentuoinak, barietate basakak, jagotea. Gure kulturaren oinarrietan ere, lurrak ematen dizkigun fruituetan, ardoetan... kanpoeder! Marka da geurea!


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude