Ez maitatu gehiegi Txernobilek hilko duen jendea


2003ko abenduaren 07an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas


Bielorrusian Gulag espetxe sistemak funtzionatzen du oraindik, Espainian Inkisizioak bezala. Horretaz zalantzarik ez du izanen Yuri Bandazhevsky doktorea han nozitzen denaz zerbait irakurtzen duenak.

Amnesty International-ek babestu nahi (eta ezin) duen doktore hau 2001eko ekainetik dago presondegian. Anatomi-patologian mediku aditua, 1990ean Gomel hiriko ikastetxe nagusiko errektore izendatu zuten. Gomel inguruko eskualdean gogor eragin zuen Txernobilgo leherketak, eta mediku pediatra eta kardiologoa den bere emaztearekin batera zesio-137ak haurrengan dituen ondorioak aztertu zituen: bihotzeko arazoak, kataratak, zaharkitzea... Eritasun horien eta hartutako irradiazioaren arteko lotura kuantifikatzeko modua aurkitu zuen.

Herri txiki eta lasaiago bat utzi eta Gomelera joatean »33 urteko sasoiko gizona zen» eginbehar garrantzizkoak eman zizkioten. Batetik, Bielorrusiaren lurralde zabalak ukitutako kutsaketa nuklearraren ondorioak ikertzea eta bestetik arazo berriei aurre egingo zioten medikuak hezitzea. Azkar bihurtu zen Gomelgo institutua mundu osoan begi onez ikusitako ikerketa lekua, eta Ukraina eta Errusiatik (hauek ere Txernobilgoa nozitzen segitzen dute) etorritako sendagile asko hemen birziklatu ziren.

Laborategian eta batez ere haur eta helduekin (gaisoekin bezala autopsietan) ikasitakoak eraman zuen Bandazhevsky zesio-137aren eraginak bereziki aztertzera. 30 urte inguruko biziraupena duen zesio honek gogor hondatzen ditu kutsatutako zelula egiturak, eta azkenean organismoa heriotzera eramaten du. Giltzurrunak, gibela, bihotza eta birikak zesio-137ak nola suntsitzen dituen esplikatzeko «izotz puskak urtzea bezala» gertatzen dela esaten zuen.

Ez zen Bandazhevsky ikerketa hauetan zebilen bakarra. Elkarlanean zituen Bielorrusiako Irradiazioen Segurtasun Institutua (buru V.B. Nesterenko zuela) eta beste asko. Eta guztiek zientzia mailan argitzen zutena, demografiak ere azkar baieztatu zuen: herrialdean heriotza tasa milako 12 bazen, kutsatutako eskualdeetan milako 24koa zen, eta lekurik txarrenean milako 26koa.

Azkar egin zuen topo Bandazhevskyk gobernuaren eta osasungintza publikoaren arduradunekin. Txernobil ondorengo egoera definitzerakoan, haurren leuzemia eta tiroideetako minbizia aipatzen zituzten soilik. Azkar hasi ziren kutsatutako lurrak berriro goldatu eta landu beharra aldarrikatzen, kutsaduraren eraginentzako dirulaguntzak gutxitzen eta nola edo hala Bielorrusia bertako janariz hornitzeko planetan.

Oi, laborari gaixoak...

Ikerlariek alderantziz pentsatzen zuten, baina beren posizioa ahulduz zihoan. Kasurik egiten ez zietela ikusita, Bandazhevsky, Nesterenko eta beste ikerlari batzuen artean herritarrei gutxieneko aholku batzuekin laguntzen saiatu ziren. Liburuxka bat banatu zieten inguru kutsatuetako gurasoei, horrelako eskariekin: «Haragia denbora luzez eduki ezazue ur gazitan; ahal bada ozpin pittin bat erantsi. Ura askotan aldatu. Grasak dauka irradiaktibitate gutxien. Patatak hobe egosita frijituta baino». Heriotzera kondenatutakoentzako aringarriak.

Orduan lehendakari zen Lukaxenkori idatzi zion: «Ikaratuta gaude herritarren artean agertzen diren minbizi ugariak ikusita. (...) Ez badugu biderik jartzen herritarrek janari kutsatuak irentsi ez ditzaten, belaunaldi batzuen buruan jenderik gabe geratuko gara. (...) Gure nazioaren iraupena dago arriskuan». Gutunean zioen gainera Txernobil programako diruak oker erabiltzen zirela eta askotan (baita Mendebaldetik iritsitakoak ere) ostu egiten zituztela.

Hor hasi zen gizonaren galbidea. Eta 1999an ikerketen emaitzak publiko egin zituenean, bere heriotz kondena sinatu zuen.

1999ko ekainean »artean errektore zela» espetxeratu zuen poliziak. Ikasleak unibertsitatean onartzeko sobornoak kobratzen zituela egotzi zioten, baina aldi berean lege antiterrorista ezarri. Hango polizia eta jujeen prozedurak irakurtzekoak dira, eta frantsesez dakien irakurleak ordubete gogor bezain argigarria pasako du Bandazhevskyren aldeko komitearen agiriak ikusiz. Gizon honen kontrako salatzaile nagusiak epailearen bulegoan drogatu zutela dio gaur egun!

Presio internazionalengatik kaleratuta, berriro espetxeratu zuten 2001ean, eta sobieten garaiko KGBren metodo berak erabiltzen dituztenek jadanik lortu dute zientifikoa depresio sakon bateraino makurtzea.

Senarrarekin batera galdu zuen lana emazte medikuak ere, eta bere miseriatik ahal duen bezala laguntzen dio. Bisita urrietako batean hala esan dio senar presoak: «Egun batean entzuten baduzu nire kontrako akusazioak onartzen hasi naizela, horrek esan nahiko du jadanik hila naizela».

http://www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude