Ez maitatu gehiegi Txernobilek hilko duen jendea


2003ko abenduaren 07an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu


Bielorrusian Gulag espetxe sistemak funtzionatzen du oraindik, Espainian Inkisizioak bezala. Horretaz zalantzarik ez du izanen Yuri Bandazhevsky doktorea han nozitzen denaz zerbait irakurtzen duenak.

Amnesty International-ek babestu nahi (eta ezin) duen doktore hau 2001eko ekainetik dago presondegian. Anatomi-patologian mediku aditua, 1990ean Gomel hiriko ikastetxe nagusiko errektore izendatu zuten. Gomel inguruko eskualdean gogor eragin zuen Txernobilgo leherketak, eta mediku pediatra eta kardiologoa den bere emaztearekin batera zesio-137ak haurrengan dituen ondorioak aztertu zituen: bihotzeko arazoak, kataratak, zaharkitzea... Eritasun horien eta hartutako irradiazioaren arteko lotura kuantifikatzeko modua aurkitu zuen.

Herri txiki eta lasaiago bat utzi eta Gomelera joatean »33 urteko sasoiko gizona zen» eginbehar garrantzizkoak eman zizkioten. Batetik, Bielorrusiaren lurralde zabalak ukitutako kutsaketa nuklearraren ondorioak ikertzea eta bestetik arazo berriei aurre egingo zioten medikuak hezitzea. Azkar bihurtu zen Gomelgo institutua mundu osoan begi onez ikusitako ikerketa lekua, eta Ukraina eta Errusiatik (hauek ere Txernobilgoa nozitzen segitzen dute) etorritako sendagile asko hemen birziklatu ziren.

Laborategian eta batez ere haur eta helduekin (gaisoekin bezala autopsietan) ikasitakoak eraman zuen Bandazhevsky zesio-137aren eraginak bereziki aztertzera. 30 urte inguruko biziraupena duen zesio honek gogor hondatzen ditu kutsatutako zelula egiturak, eta azkenean organismoa heriotzera eramaten du. Giltzurrunak, gibela, bihotza eta birikak zesio-137ak nola suntsitzen dituen esplikatzeko «izotz puskak urtzea bezala» gertatzen dela esaten zuen.

Ez zen Bandazhevsky ikerketa hauetan zebilen bakarra. Elkarlanean zituen Bielorrusiako Irradiazioen Segurtasun Institutua (buru V.B. Nesterenko zuela) eta beste asko. Eta guztiek zientzia mailan argitzen zutena, demografiak ere azkar baieztatu zuen: herrialdean heriotza tasa milako 12 bazen, kutsatutako eskualdeetan milako 24koa zen, eta lekurik txarrenean milako 26koa.

Azkar egin zuen topo Bandazhevskyk gobernuaren eta osasungintza publikoaren arduradunekin. Txernobil ondorengo egoera definitzerakoan, haurren leuzemia eta tiroideetako minbizia aipatzen zituzten soilik. Azkar hasi ziren kutsatutako lurrak berriro goldatu eta landu beharra aldarrikatzen, kutsaduraren eraginentzako dirulaguntzak gutxitzen eta nola edo hala Bielorrusia bertako janariz hornitzeko planetan.

Oi, laborari gaixoak...

Ikerlariek alderantziz pentsatzen zuten, baina beren posizioa ahulduz zihoan. Kasurik egiten ez zietela ikusita, Bandazhevsky, Nesterenko eta beste ikerlari batzuen artean herritarrei gutxieneko aholku batzuekin laguntzen saiatu ziren. Liburuxka bat banatu zieten inguru kutsatuetako gurasoei, horrelako eskariekin: «Haragia denbora luzez eduki ezazue ur gazitan; ahal bada ozpin pittin bat erantsi. Ura askotan aldatu. Grasak dauka irradiaktibitate gutxien. Patatak hobe egosita frijituta baino». Heriotzera kondenatutakoentzako aringarriak.

Orduan lehendakari zen Lukaxenkori idatzi zion: «Ikaratuta gaude herritarren artean agertzen diren minbizi ugariak ikusita. (...) Ez badugu biderik jartzen herritarrek janari kutsatuak irentsi ez ditzaten, belaunaldi batzuen buruan jenderik gabe geratuko gara. (...) Gure nazioaren iraupena dago arriskuan». Gutunean zioen gainera Txernobil programako diruak oker erabiltzen zirela eta askotan (baita Mendebaldetik iritsitakoak ere) ostu egiten zituztela.

Hor hasi zen gizonaren galbidea. Eta 1999an ikerketen emaitzak publiko egin zituenean, bere heriotz kondena sinatu zuen.

1999ko ekainean »artean errektore zela» espetxeratu zuen poliziak. Ikasleak unibertsitatean onartzeko sobornoak kobratzen zituela egotzi zioten, baina aldi berean lege antiterrorista ezarri. Hango polizia eta jujeen prozedurak irakurtzekoak dira, eta frantsesez dakien irakurleak ordubete gogor bezain argigarria pasako du Bandazhevskyren aldeko komitearen agiriak ikusiz. Gizon honen kontrako salatzaile nagusiak epailearen bulegoan drogatu zutela dio gaur egun!

Presio internazionalengatik kaleratuta, berriro espetxeratu zuten 2001ean, eta sobieten garaiko KGBren metodo berak erabiltzen dituztenek jadanik lortu dute zientifikoa depresio sakon bateraino makurtzea.

Senarrarekin batera galdu zuen lana emazte medikuak ere, eta bere miseriatik ahal duen bezala laguntzen dio. Bisita urrietako batean hala esan dio senar presoak: «Egun batean entzuten baduzu nire kontrako akusazioak onartzen hasi naizela, horrek esan nahiko du jadanik hila naizela».

http://www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.


Azkenak
2025-07-24 | Gedar
Aurka kolektiboa
“Auzi politikoa da: zertarako egiten dugu musika?”

Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.


Euskarafobia ari du beste behin Lizarrako Udalean

Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]


2025-07-24 | El Salto
Israelek Marwan Al-Hams doktorea bahitu du, Gazako kanpaina-ospitaleetako arduraduna

Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.


Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu dira entzuketa prozesuan

Eusko Jaurlaritzak eta Bizkaiko Foru Aldundiak bultzatuta eta Agirre Lehendakaria Center erakundearen eta New Yorkeko Columbiako Unibertsitatearen gidaritzapean egindako entzuketa prozesuaren emaitzak aurkeztu dituzte uztailaren 23 honetan. Museoa eraikitzearekin sustatuko... [+]


Prep botika farmazietan eskuragarri jartzeko asmoa iragarri du Espainiako Osasun Ministerioak

GIBarekiko esposizio aurreko profilaxia da Prep botika. Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariaren arabera, farmazietan eskuratzeak itxaron-zerrendak gutxitu ditzake. Alabaina, arriskuez ere ohartarazi du.


2025-07-23 | Onintza Enbeita
Aloña Erauskin. Biziraulea
“Sortzetiko gaixotasunak ditugunok ez daukagu erabakitzeko aukerarik gauza askotan”

Bihotzak eztanda egin arte biziko da Aloña Erauskin (Berrobi, 1999), beste guztiok bezala. Besteon aldean, ordea, presente dauka aukera hori.


2025-07-23 | Iñaki Lasa Nuin
Gizakia kosmosa da

Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.

Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]


Desobedientzia praktikatzen

Hankak lurrean dituzte gure solaskideek. Euskalgintzaren eta herri mugimenduen joko-zelaian dabiltza etengabe eta eskarmentu horretatik hitz egiten dute euskarari eusteaz, hizkuntza zapalkuntza ez normalizatzeaz eta erdaldunengandik espero beharko genukeenaz. Gorka Torrek ez du... [+]


2025-07-23 | Josu Jimenez Maia
Marokoren estrategia zahar-berritua

"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.

Kezka, ezinegona eta... [+]


Txorimaloei mokoka

Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.

Miope bezain itsu,... [+]


2025-07-23 | Patxi Saez Beloki
Euskara gara

Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.

Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]


Jaurlaritzako Osasun Sailak lantaldea berregituratu du, “arreta modernizatzeko eta kalitatezko zerbitzu publikoa ziurtatzeko”

Kargua hartu eta urtebetera, Alberto Martínez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak lantaldean aldaketa batzuk egin dituela iragarri du, "etorkizuneko osasun sistema publikoaren eraldaketari" ekiteko: besteak beste, Gontzal Tamayo Medel sailburuorde berria... [+]


Euskal gastronomia tradizionalaren Ja(ki)tea sariak banatu dituzte, “balioez beteta” eta erakundeak interpelatuta

Zazpigarren urtez, Adunako (Gipuzkoa) Zabala sagardotegian egin dute Ja(ki)tea sarien banaketa, euskal gastronomia tradizionala oinarri duten jatetxeen artekoa. Besteren artean, Getariako Kosta Aroak irabazi du bertako ekoizle onenaren saria, Tafallako Tubalek plater... [+]


Europako Batasuneko herrialde gehienek bat egiten dute migratzaileak deportatzeko neurriak gogortzearekin

Migratzaileak deportatzeko neurriez mintzatzeko, EB Europako Batasuna osatzen duten 27 estatuetako Barne eta Migrazio ministroak bildu dira asteartean, Kopenhagen. Ondorioztatu dute EBko herrialde gehienek babesten dutela etorkinak deportatzeko neurriak gogortzea... [+]


Iruñeko polizia-etxean hil zen Ndiayeren omenezko plaka kendu dutela salatu dute

“Badirudi memoria kolektibotik ezabatu nahi dutela hiriak bizi izan duen polizia-indarkeria arrazistaren ekintzarik latzena”, salatu dute. Bestalde, azken boladako diskurtso eta eraso arrazisten gorakadaren aurrean, elkarretaratzea deitu dute Irun eta Donostiako... [+]


Eguneraketa berriak daude