Zeruko izarrak txinatarrenak ere badira

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Shenzhu v izeneko espaziontziaren jaurtitze eta lurreratzea txinatarrei aspaldi honetan jazotako gertakizun handienetakoa izan da. Urteotan posizio bat hartu du Txinak espazioan, batik bat sateliteak kokatu eta kudeatzeko alorrean. Baina urriaren 15ean lehen aldiz ipini du gizaki bat bere hegaldi baten barruan biosferatik at, eta horri garrantzia berezia eman diote. Hegoaldeko euskaldunok ez gaitu horrek harritu, espainolek Pedro Duqueren inguruan antolatu duten parafernalia ikusita.

Baina Txinak espazioa kontrolatzeko lasterketan esku sartze hori ez du mundu guztiak begi onez ikusten nonbait, eta hala salatu dute Huangiu Shibao egunkarian He Honze eta Run Tian kazetariek. «Ameriketako komunikabideek erotuta dirudite Shenzhu dela eta», idatzi dute. Ontziaz, jaurtitzeko lekuaz, Shenzhu V.aren barruan joateko hautagai ziren pilotuen nortasunez, hautatutako pilotuez eta abarrez munduko xehetasun guztiak eskaini dituzte. Baita Txinako agintariek gune militar moduan edonorentzako itxita dauzkaten instalazioen argazkiak ere. Oso kalitate onekoak gainera. Informazio berezi hori guztia «iturri onetatik» bildu dutela esan dute AEBetako komunikabideek. Eta bi kazetari txinatarron aburuz, oso ondo informatutako iturriak ziren hain zuzen: Txinari begira dauden espioitza zerbitzuak.

Mehatxua horia omen da

AEBek dituzten lau espioitza erakunde nagusietan, Txinaren boterea ikertzen duen lehena National Reconnaissance Office da (NRO). Hau bazenik ere ez zuten herritarrek jakin 1992a arte, baina 1961etik ari zen lanean. Urte bete lehenago armada yankiak jasan zuen humiliazio baten ondorioz sortu zen.

1960ko maiatzaren batean artean sekretua zen U-2 hegazkin espia batekin «Grand Slam» (Jipoi Handia) izeneko operazioa jarri zuten martxan amerikarrek: Pakistandik aterata Sobiet Batasuna zeharkatu eta Norvegian lurreratu behar zuen Powers pilotuak, bidean sobietarrek Plesetsk-en zuten misil guneari argazkiak eginda. Baina sobietarrek tiroz jo eta bota egin zuten hegazkina, eta Powers preso hartu. Hau askatzeko ordainetan, Eisenhowerrek espioitza hegaldiak gelditzea agindu zuen. Hurrengo urtean sortu zen NRO, eta amerikarren etsai izan daitezkeen potentzia guztiak sateliteetatik espiatzen espezialdu da urteotan. AEBek eduki dituzten 38 satelite militarretatik 15 aritu dira NROrentzako.

National Security Agency (NSA) beste alor batean dago espezialdua: komunikazioak dekodifikatu eta kontrolatzen ditu, horretarako mundu osoan dituen 4.120 estazio erabiliz. Espazioko lasterketa deitu den horretan, hau egon da Errusiako Baikonur kosmodromoa eta Txinako Jiuquan jaurtitze zentroa zaintzen urte luzez.

Bi agentzia nagusi horiez gain, AEBetako armadak Army Intelligence Agency dauka eta aire armadak Air Force Intelligence Agency.

Espiatzeko makineria honen begiak luzaz Sobiet Batasunaren gain egon dira, baina Gerra Hotza deitua bukatu zenetik, gero eta garrantzia handiagoa eman diote txinatarrei. Kezka hau handiagotu egin zen 1999 Shenzhu I aireratu zutenean. Bi kazetari txinatarrok diotenez «hegalaldi arrakastatsu haren ondoren, AEBetako militarrek Txinari buruzko informe berezi bat egin zuten, bere espaziorako teknologiaren garrantzia eta luzera amerikarrentzako honek ekar lezakeen inpaktoa aztertuz». Horregatik uste dute txinatarrek amerikarren gaurko 12 satelite militarretatik 6 Asia gainean ari direla etengabe, eta zehazkiago Txinaren gainean. Era berean, urteotan handitu egin dituzte kontrol elektronikorako Taiwanen eta Australian dituzten baseak. Eta azken bi urteotako estrategia antiterroristaren babesean beste base bat eraiki dute Mongolian bertan. «Militar amerikar baten hitzetan esateko, Txinak duen espazio programaren xehetasun oro ezagutu nahi dute, baita astronauta bat ezkertia den ere».

Amerikarren errezeloak hobeto ulertzen dira azken urteotan espazioan ugaltzen ari zaien konkurrentzia ikusita. Zaharkitu fama zuten instalazio sobietarrak erabiltzen ditu Europako Batasunak, amerikarrek dituzten baino prezio hobeekin. Europako Batasuna, Japonia, India, Brasil... satelite zerbitzuen konkurrentzian sartu dira, eta hasieran komunikazio sateliteak aireratzen bazituzten ere, orain eskifaiak espaziora bidaltzen hasi dira.

Aldiz, amerikarrek programa militarretan egin dituzten inbertsioak eta alor horretan duten indarrak ez dira inorekin konparatzeko modukoak, ezta beste herrialde guztiena batuta ere. Eta merkatuaren gardentasunaren izenean, horixe da azken urteotan hainbat herrialde AEBei aurpegiratzen ari zaiena, bere espioitza militar indarra gero eta gehiago daukala interes komertzialen zerbitzura.

Txinara itzulita, AEBek urtean 10.000 milioi dolar gastatzen dute Txina espiatzeko, ikertzaile amerikarrek argitu dutenez. «Zergatik hainbeste diru gastatu, beren ekonomia hain makal dabilenean?» galdetu dute bi kazetariok. Hona beren erantzuna: «Sobiet Batasuna hondoratu zenetik amerikarrek espazioa beren lurralde propiotzat daukate. Eta beste herri bat horretan mugitzeak urduri ipintzen ditu. AEBak den superpotentziak desafio gogorrak ditu gaur, handitzen ari den terrorismoaren eta bere ekonomiaren ahulaldiaren aldetik. Horregatik kontrolatu nahi dute espazioa, nagusitasunaren azken muga delakoan».

Baina bolbora asmatu zuen Txina ez dago makurtzeko.

http://www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude