Mal de ojo: Runbaren sorginkeria

  • Mal de ojo taldeak diskoetxe batekin argitaratzen duen estraineko lana da Mestijaia. Bestalde, ez da gipuzkoarrek kaleratzen duten aurreneko diskoa, ezta gutxiagorik ere. Hamar urte daramatzate runba doinuak Euskal Herriko txoko guztietara barreiatzen eta urte horietan guztietan lau disko eta EP bat ekoitzi dituzte. Gaztelupeko Hotsak zigiluak argitaratu du "Mestijaia", 1993an hasitako ibilbide luzearen emaitza.

2003ko azaroaren 16an

Dagoeneko hamar urte pasatu dira Mal de Ojo sortu zenetik. Hasieratik jorratu dute runba estiloa eta "Mestijaia" urte horietan guztietan egindako lanaren fruitua da. Runba ongi baino hobeto menperatzen du taldeak; estiloa, ordea, zerbait ezberdina eskaintzeko asmotan aukeratu zuten: "Jendearen lehen inpresioan txoke antzeko bat bilatu nahi genuen, hauste puntu bat lortu nahi genuen. Hasieran erdi txantxetan hasi baginen ere, gero geureganatu egin genuen", dio Adrián Pérez gitarra-jole eta abeslariak. Bestalde, Mal de Ojo ez da izan taldekideen estraineko banda, aurretik rock eta pop taldeetan izandakoak baitira kideak. Adrián Pérez, kasurako, 80ko hamarkadan Mogollon izeneko taldean izan zen hiru urtez. Gaztelupeko Hotsak diskoetxeak taldearen aldeko apustua egin arte lau disko luze eta EP bat argitaratu dituzte, guztiak taldeak berak ekoiztuak. "Jende guztiak egiten zuen moduan egiten genuen. Lehenengo, zuzenean jo, dirua aurreztu, eta gero estudio xume batean grabatzen genuen", diosku Pérezek.

Gipuzkoako bandatik makina bat musikari pasatu dira, Pérez abeslariaren esanetan ekonomikoki onuragarria izan ez delako eta dedikazio handia behar zuelako, besteak beste. Taldekideen aburuz, "Mestijaia" halabeharrez argitaratu dute Gaztelupeko Hotsak diskoetxearekin, izan ere, beste disko bat eurek ekoiztea neketsuegia iruditzen baitzitzaien. Hala ere, koprodukzioa izan dela argitzen dute. Izan ere, Mal de Ojok diskoaren masterra egina aurkeztu baitzion Soraluzeko diskoetxeari. "Zigilu batekin argitaratzea pentsatzen genuenez, grabaketa hau gehiago zaindu dugu eta denbora aldetik ere luzeago aritu gara lanean, ordu gehiago sartu ditugu", diosku Adrián Pérezek.

Musika eta jaia

Adrián Pérez gitarra-jole eta abeslaria da lehen ekimen hartatik jarraitzen duen kide bakarra. Kantariarentzat, runba ongi pasatzeko eta zuzeneko politak egiteko bidea da: "Nik ez diot estiloari beste munduko garrantzirik ematen, bai ordea estiloak norberari ematen dionari. Eta memento honetan estilo honek ematen digu parrandarako gogoa eta aukera". Hitz gutxitan laburbiltzen du Pérezek runbarekiko bere atxikimendua: "Parranda, ongi pasatzea eta ahal bada ongi pasaraztea".

Musikaz gain, Mal de Ojok garbi du estetika biziki garrantzitsua dela. Hori dela eta, taldekideen janzkera musika estilora egokitzen saiatu dira hasiera-hasieratik. Aitor Atxega baxu-joleak azaltzen duen moduan, janzkerak zuzenekoa askoz ere sinesgarriagoa egiten du eta jendeak errazago barneratzen du ikusten ari dena. "Estilora egokiturik janzten bazara, antzezteko aukera ere baduzu, eta jendearengana iristeko bide bat da". Pérezek estilo guztiekin berdina gertatzen dela azaltzen digu: "Rockak ere, etxeko zapatilekin jantzita egiten baduzu, ez du sinesgarritasunik".

Publikoaren gaia mahai gaineratzen denean, honakoa dio irribarretsu bandako abeslariak: "Musika beroa egiten dugu, neguan eta Euskal Herrian". Euskal Herrian jendea mugitzen den arren, oro har, euskaldunak hotzak garela uste dute bi taldekideek. "Jendea mugiarazteko nahikoa lan izaten dugu. Hala ere, gure proposamen honekin jendeak erritmoari eutsi eta dantza egiten du", azpimarratzen du abeslariak. Euskal Herriko txoko batetik bestera giro aldetik ezberdintasunak omen daude: «Baztan aldean runba eta rantxerak oso gustuko dituzte eta arrakasta izugarria dugu bertan. Goierri aldea, berriz, gogorragoa da, besteak beste, aurreiritzi gehiago daudelako". Bestalde, aurrireitziak apurka desagertzen doaz eta egun duela hamar urte baino xamurragoa egiten zaie beraien proiektua edozein herritan aurkeztea.

Iturri askotatik edaten du Mal de Ojo taldeak. Izan ere, taldeko kideak estilo ezberdinetatik baitatoz. Peret eta Kiko Veneno bezalako musikarien eragin handia dutela diote. Baina runba oso gutxi entzuten dutela ere onartzen dute. "Edozein taldekideren kotxean sartuz gero, ez duzu runbarik entzungo", dio Aitorrek.

Runbari eta koplari

Runbazaleak izateaz gain, koplazaleak ere badira Mal de Ojo taldekoak. Izan ere, zuzenekoetan koplak egiten hasten baitira askotan. Hori dela eta, zuzeneko ekimena diskoan ere islatzea otu zitzaien. Horretarako, Jon Maia, Jesus Mari Irazu, Igor Elortza, Maialen Lujanbio eta Unai Iturriagarekin jarri ziren harremanetan diskoan parte har zezaten. Emaitza "Mestijaia" kanta izan da. "Ongi afaldu, estudiora joan eta zuzenean, sesioan grabatu genuen", diosku Pérezek.

Aurrekoetan ez bezala, lan berri honetan kanta gehienak euskaraz abestuak dira. Adrián Pérezen ustez, taldearen garapen normala izan da: "Guk geure artean euskaraz egiten dugu etengabe, beste garaietan gertatzen ez zen bezala. Izan ere, talde honetatik jende asko pasa baita. Orduan, egoeren arabera nagusitzen den hizkuntza bata edo bestea da. Gaur egun, partaide bat izan ezik gainontzeko guztiak euskaldunak gara. Eta egunero etengabe erabiltzen dugun hizkuntza da euskara". Taldeak, ordea, ez daki inoiz euskara hutsez abestuko duen edo gaztelaniari lekua egiten jarraituko dion: "Hizkuntzak komunikatzeko dira, eta hortaz, erdarak ere bere tokia izan dezake talde honetan".

Musikaz gain, multimedia pista bat ere aurki daiteke "Mestijaia" diskoan. Bertan, taldearen diskografia osoa eta kanta baten bideoklipa ikusteko aukera du entzuleak. Bideoklipa egiteaz Andoaingo Bideo Eskolako ikasleak arduratu ziren. "Eskolako materiala erabiliz musutruk aritu dira lanean eta emaitza polita eta estimatzekoa izan da", eskertzen dute taldekideek.

Autoekoitzitako diskoetako kantak berriro grabatu eta beste disko bat argitaratzea izan daiteke, taldekideen esanetan, Mal de Ojoren hurrengo pausoa. Izan ere, disko horien ale guztiak agorturik baitaude.

Diskografia

94/95: Venga y que siga la fiesta. Autoekoitzia.
95/96: Y te ha tocado Mal de Ojo. (EP) Autoekoitzia.
96/97: Para Finos Paladares. Autoekoitzia.
97/98: Oye tío, yo te quiero. Autoekoitzia.
00/01: Bajo el agua de fuego. Autoekoitzia.
02/03: Mestijaia. Gaztelupeko Hotsak.

Estetika
«Estilora egokiturik janzten bazara, antzezteko aukera ere baduzu, eta jendearengana iristeko bide bat da»
AITOR ATXEGA

«Rockak ere, etxeko zapatilekin jantzita egiten baduzu, ez du sinesgarritasunik»
ADRIAN PÉREZ

Taldekideak
Adrián Pérez: Gitarra / Ahotsa.
J. Mari Beasain: Gitarra
Anto Camino: Perkusioa
Rafa Zaragüeta: Bateria / Kajoi flamenkoa
Aitor Atxega: Baxua
Joseba Loinaz: Pianista

kolaboratzailea


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude