Makina bat kontu


Tentsio handiko lineak
Gure herri eta mendietan nonahi ikus ditzakegu energia elektrikoa garraiatzeko erabiltzen diren tentsio handiko lineak. Beraien kable lodietatik garraiatzen den energia elektrikoak frekuentzia txikiko uhinetan bidaiatzen du oso berezia den ezaugarri batekin, hau da, eremu magnetiko bat sortzen du kablearen inguruko erradio batean.
Izaki bizidunek eremu magnetikoen eragina jasatean, izakion baitan dauden karga elektrikoen portaeran eragiten da. Gizakia, adibidez, oso eroale elektriko ona da, ura baita neurri handi batean; horregatik eremu elektriko baten aurrean energia hazi egiten da azalean eta gorputzaren barnean korronte elektrikoak sortzen dira eta hauek hainbat mekanismo biologikotan eragin dezakete. Orain arte dakigunez, organoen funtzionamendua aldatzeaz gain, zeluletara garraiatzen den informazioa ere alda daiteke, hauek elkarren artean seinale elektrikoen bidez komunikatzen baitira. Laborategiko frogetan ikusi denez frekuentzia eta intentsitate txikiko eremu elektrikoek korronte elektrikoak sor ditzakete giza gorputzean eta hauek proteinen sintesia eta sistema inmunologikoa alda ditzakete.
AEBetako San Antonioko Unibertsitateko ikerlarien ustez eremu elektromagnetikoek garunaren atzealdean dagoen guruin pinealean eragina dute eta ez dugu ahaztu behar guruin honek gorputzaren ordulari biologikoa erregulatzen duen melatonina hormona ekoizten duela.
1994ko maiatzaren 5ean Europako Legebiltzarrak "Erradiazio ez ionizatzaileek sortutako kalteei aurre egiteko ebazpena" onartu zuen eta horren barnean zera esaten zen besteak beste: "tentsio handiko kableen inguruan eremu hutsak antolatu behar dira edozein jarduera iraunkorri dagokionez eta are gehiago hau etxebizitza baldin bada".
Frantziar ikerlari talde batek uhin magnetikoen eremuetan haurren leuzemia eta nerbio sistemen aldaketak ohikoa baino gehiagotan gertatzen direla ikusi zuten. Hau da, estresa, nekea, suminkortasuna asko hazten dira eremu elektromagnetikoen inguruan eta baita defentsa ezarekin zerikusirik duten gaixotasunak ere.
Suediako Karolinska izeneko txostenean tentsio handiko lineatatik 300 m baino distantzia txikiagoan bizi ziren 436.503 pertsona aztertu ondoren, 100 metrotan finkatu zen seguritateko distantzia.
Azterketa honen ondoren, beste hainbat azterketa kaleratu da ildo berean eta badirudi 100 metroko seguritate distantzia gero eta onartuagoa dagoela zientzialarien artean. Oraindik ez dira neurri politiko zorrotzak hartu, baina urte gutxitan Europan eta AEBetan arautegi mugatzaileak indarrean jartzea espero da eta honek arazo ugari sortuko ditu zeren eta ia herri eta hiri guztietan berreraikuntza lan erraldoiak egin beharko lirateke. Bestela, paseo bat eman ezazu zure herrian eta baietz topa arautegia betetzen ez duen tentsio handiko linearik.

Giza-esnea emango duen esne-behia
Zeelanda Berriko ama talde batek ingeniaritza genetikoa baimentzearen aurkako protestaldiari ekin dio. Eztabaidarik sutsuenak AgResearch bioteknologiaren ikerkuntzan aritzen den enpresak piztu ditu. Izan ere, giza geneak izango dituen behi-esnea lortzeko ikerketari ekingo diola esan baitu orain dela gutxi.
Erabakiaren kontra azaldu diren ahotsek emakumeak iraintzea dela esateaz gainera, epe luzeko ondoriorik ezagutu gabe espezieen arteko mugak hausteak sor dezakeen arriskua nabarmentzen dute. Baina protestak protesta, Zeelanda Berriko esne-ekoizlerik handiena den Fonterra enpresa ikerketaren emaitzarekin guztiz interesatuta dagoela aipatzen da.


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude