Irak inbadituz dolarrak euroa ahuldu nahi zuen

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Kaliforniako Sonoma State University -«Terminator» lehendakari duen estatuko 21 unibertsitateetako bat- ez da ikastetxe handia baina ezaguna bai AEBetan. Goiburu erakargarri bat dauka: «Unibertsitate Txikia, Ideia Handiak». Eta erakunde horren proiektuen arteko bat da Project Censored.
Proiektu honetan ari diren ikasle eta irakasleek komunikabide amerikar handiek asko lantzen ez dituzten edo espresuki estaltzen dituzten informazio lerroetan ikertzen dute. «Zera dago Project Censored-en sustraian: masa komunikabideek porrot egin dutela herritarrei beren bizietarako eta beren botoetarako garrantzia duten erabakiez informazioa ematerakoan». Interneten dauzkate ikerketa lerro eta materialak ipinita, eta urte bakoitzeko ikerketa lerro nagusiak urtekari banatan biltzen dituzte.
Une honetan zabalik dituzten 25 ikerketa lerroen artean 19.ak titulu erakargarri hau darama: «US Dollar vs. the Euro: Another Reason for the Invasion of Iraq». Izenburu erakargarri honek gure arteko egunkarietan behin edo behin aipatu izan den hipotesi bat gogorarazten digu; alegia, dolarraren eta euroaren arteko borroka izan daitekeela Iraken inbasioa esplikatzeko arrazoi nagusietako bat. Sonomako unibertsitateko ikasle eta irakasleek ordea hiru dokumentu interesgarrirekin ilustratu dute posibilitate hau: «The Sierra Times», «Feasta» eta «The Nation» aldizkarietako analisiekin.


«Iraken bekatu ezkutua»

Nixon presidenteak 1971n hartutako erabakiarekin hasi zen dena: urrearen estandarretik apartatu zuen dolarra, eta hau bihurtu zen petrolioaren salerosketarako neurri bakarra, baita munduko merkataritza osoarena ere. Erabaki horrekin, beste herrialde guztiei sekulako abantaila atera zieten AEBek. Izan ere, beraiek bakarrik inprimatzen dituzte billete berdeak (nahi adina gainera), eta moneta kontrolatzearen poderioz munduko edozein produktu bezala beren zorrak ere oso merke erosi.
Arazo berri bat daukate ordea euroa sortu denetik. Dolarrak nagusi izaten segitu du Ameriketan eta Asia urrunean, baina euroa lekua kentzen hasi zaio Europaz gain Sobietar Batasun ohia, Asia zentrala, Ekialde Hurbila eta Afrikan. Horregatik hartu zuten hain gaizki amerikarrek Irak 2000. urtean bere petrolio salmentak eurotan egiten hastea.
Adituek diotenez, dolarraren balioa baino %40 gehiagotan dago kotizatuta, eta hau AEBen defizit komertzial izugarriari lotuta dago. Euro-guneak askoz defizit ttikiagoak ditu, eta munduko merkataritzan gero eta zati handiagoa hartzen du. Denbora pasa ahala euroa egonkortzen ari da, eta gainerako herrialdeei dolarra ez den beste txanpon bat eskaintzen die salerosketetarako.
«The Sierra Times» aldizkari alternatiboan William Clarkc-ek «Iraken kontra datorren gerraren benetako arrazoiak» ipini zion izenburua bere ikerketari 2003ko otsailean, eta hau zioen bertan: «Nazioarteko ordenuaren sekretu zikinetako bat zera da: planetako gainerako herrialdeek AEBei hegemonia galarazi diezaioketela denek batera dolarra beren estandarra izateari uko egiten badiote. Hau da Amerikaren Akilesen orpoa». Eta gaineratu zuen: «Iraken bezala nazioarteko kontsentsuaren kontra jokatzen segitzen badu, beste guztiek herrialde delinkuente gisa ikusiko dute».
Zortzi hilabeteren buruan, Project Censored-ekoei beren ikerketa eguneratzen lagundu die William Clark-ek, eta Irakeko gertakizunek eta mundu osoan indartu den antiamerikanismoak bere tesiak sendotu dituztela uste du berak. Petrolioa ekoizten duten herrialdeei epe laburrean eurora pasatzeko tentaldia hoztu badie ere, beste aldetik Europa, Errusia eta Txinaren arteko aliantzaren posibilitateak indarra hartu du. Clark-ek datozen gerrak petrolioaren eta petrolioa ordaintzeko monetaren inguruan izango direla segurutzat jo du, eta hori saihesteko munduko herrialde nagusien arteko akordioa behar dela dio: horiek dolarra eta euroa parekotasunean ipini behar dituzte munduko erreserba moneta legez, eta aurrera begira Asia urruneko yena eta yuana ere bai.
2003ko urtarrilean Irlandako «Feasta»n «Petrolioa, moneta eta Irakeko gerra» izeneko artikulua idatzi zuen Coilin Nunan-ek. Orain, analisia eguneratzen lagundu die Project Censored-ekoei. «Artikulua idatzi nuen garaian teoria hutsa zen esatea Irak petrolioa eurotan saltzen hasteak zerikusiren bat zuela AEBek bere kontra prestatzen zuen gerrarekin. Gaur ere teoria bat da, baina ez du indarrik galdu Bushek egin dituenak ikusita: Irak inbaditu, han bere agintea ezarri eta iragarri du munduan petrolioa berriz saltzeko gai denean hori dolarretan bakarrik eginen duela».
Baina gainera, teoria horren beste ezaugarriek indarrean jarraitzen dute. AEBen defizit komertzialak handitzen segitzen du. Petrolio ekoizle gehiago ari dira eurora pasatzea aipatzen, tartean Indonesia eta Malaisia. Eta Iran aurrerago doa oraindik, bere salerosketak dolarretatik euroetara pasatzeaz gain eurobonoak erosten ari baita. Bera da gainera beste petrolio ekoizleak gauza bera egitera animatzen ari dena. Eta galdetzen du Coilin Nunanek: «Amerikarrak Iranen erregimena aldatu beharraz hain gogor mintzo direnean, gertakizun hauek kontutan hartu gabe ulertu behar al da? Hala dirudi, komunikabideek ‘terrorismoaren kontrako gerra’ eta dolar-euro gaiaren arteko harremana nola baztertzen duten ikusita».
Project Censoredekoen ikerketa eta argudio sendoak ikusita, europar bat kezka honekin geratzen da: eta Irakeko inbasioa Europaren kontrako gerra baldin bada?


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude