Makina bat kontu

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Dorre Bikien infernua ez da amaitu
2001eko irailaren 11n Dorre Bikiak bota zituztenean, milaka pertsona hil ziren. Haientzat orduan bukatu ziren komeriak, bertan laguntzen edota lanean aritu zirenentzat, ordea, ondorio txarrak ez dira oraindik amaitu.
Dorreak erortzearekin batera suteak piztu ziren eta, material erregarri asko zegoenez, lau bat hilabete iraun zuten aipatu suteek. Orain jakin denez, maskarak ipini izanda ere, bertan laguntzen aritu zen jendeak hauts, ke, material kutsagarri eta kaltegarri asko irentsi zuen eta gaixo potentzial bilakatu dira gehienak.
Egindako saiakeretan ikusi den moduan, tenperatura izugarri altuen eraginez, hondakinetan porlana, metalak eta material organikoak nahastu ziren eta errekuntza horretatik igorritako gasen artean, detekta ezinezko metalekin nahastutako kloro kantitate handiak aireratu ziren.
Hilabete horietan lanean aritu ziren pertsonek arnastu zituzten hondakinak lau multzotan banatu dira: biriketako kimikan eragina duten trantsizio metalak, biriketako zelulei eragiten dieten azidoak (sulfurikoaren gisakoak), odolaren bidez biriketatik bihotzeraino garraia daitezkeen kristal mikroskopiko disolbaezinak eta azkenik minbizia sor dezaketen materia organikoak (tenperatura handi horietan sortuak).
Oraindik goiz da benetako eragina neurtzeko, baina datozen hamarkadetan pertsona askok eta askok osasun arazo larriak izango dituzte.

Itsasoko landareen artean gorria nagusi
Sateliteetatik ateratako argazkiek halaxe erakusten dute. Lehorreko landareen artean berdea nagusitzen den gisan, itsasokoetan gorria da nagusi. Ikerlari asko ibili da korapilo hau askatu nahian, baina galderak hor dirau.
Orain 250 milioi urte itsasoko zein lehorreko landareen kolore nagusia berdea zen, baina gertatutako kataklismoren bat dela medio, itsasoko landareen espezieetatik %80 desagertu egin zen eta oxigeno gutxi behar izan zuten landareek besterik ez dute iraun. Geroztik, oxigeno gutxi edo asko behar izan, kolore gorriko landareak gailendu dira ozeanoetan.
Zientzialariek ez dakite oraindik zerk aztoratu zuen ozeanoen kimika, sumendien erupzioak, meteoritoak edota leherketa bortitzak izan ote ziren aldaketaren eragile. Nolanahi ere, gertakari hark bizitza aldatu zuen eta dinosauroen nagusitzea ahalbidetu zuen.

Erle itxurako espioiak
Gauza jakina da, erleek elkarrekin komunikatzeko sistema bereziak dituztela. Komunikatzeko moduen artean ezagunena, erleen dantza dugu, zeinaren bidez, erleak eztia egiteko lorerik gozoenak non dauden adierazten dien bere erlategiko gainerako kideei. Hain zuzen, gorputza batera eta bestera mugituz, erlategitik lorategiraino dagoen distantzia eta hartu beharreko norabidea erakusteko gai dira.
Beste sistemarik ere badute leku baten berri emateko, esate baterako, usain arrasto bidezkoa. Hain justu, sistema honi eboluzioaren zantzuak ikusi dizkiete ikerlariek. Usain arrasto hori jarraitua zela uste zen orain dela gutxi arte, eta modu horretan konpetentziari bidea errazegi uzten zitzaiola. Hau da, usain arrastoari esker, taldekoak ez diren erleek ere berdin aurki zezaketela lorategirainoko bidea. Orain ikusi denez, erle batzuek arrasto tartekatua besterik ez dute uzten erlategitik lorategirainoko tartean. Modu honetan, talde berekoak ez diren kideek arrastoa aurkitzen badute ere, zail egiten zaie helmuga aurkitzea.
Aipagarri zinez, arrasto intermitente bidezko komunikazio sistema honekin batera aurkitu den elementua: espioitza lanetara jarritako erleak ere badirela.


Azkenak
Trintxerpeko ‘Escalerillaseko’ bizilagunen aurkako epaiketa sententziaren zain geratu da

Trintxerpeko (Gipuzkoa) Herrera kaleko 'Escalerillas' eraikinean 60 urte baino gehiago bizitzen daramaten bost familia etxegabetu nahi dituzte Pasaiako Portuko Agintaritzak eta Euskal Trenbide Sareak, merkantziak portutik mugitzeko trenbide bat eraikitzeko. Astelehenean... [+]


Labrazako parke eolikoa 2025eko azken hiruhilekoan eraikitzen hastea espero du Eusko Jaurlaritzak

2006az geroztik EAEn martxan jarriko den lehen parke eolikoa izango da, 59 milioi euroko inbertsio publiko-pribatuarekin abiatuko dena. Siemens Gamesak eraikitako zortzi aerosorgailu izango ditu, bakoitzak bost megawatt ekoitziko dituelarik –30.000 etxe hornitzeko... [+]


‘Between Goodbyes’ dokumentalak irabazi du Zinegoak 2025eko sari nagusia

Bilboko LGTBIQ+ zinema eta arte eszenikoen Zinegoak jaialdiak 2025eko edizioko sariak iragarri ditu. Between Goodbyes eta Alma del desierto dokumentalak izan dira palmaresaren irabazle nagusiak.


2025-07-01 | ARGIA
Zordun handiek 1.300 milioi euro zor dizkiete Hego Euskal Herriko Ogasunei

1.150 enpresa edota norbanakok ia 1.300 milioi euroko zorra dute Nafarroa, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Ogasunekin. Erdia, gutxi gorabehera, Bizkaian. Gora egin du zifrak lurralde guztietan, Gipuzkoan izan ezik.


EEPren aurrekontuaren eztabaidan, egitura “iraunaraztea” du helburutzat Behotegi lehendakariak

"Egungo baldintzetan" EEP Euskararen Erakunde Publikoak berritzeko hitzarmena sinatuko ez duela mehatxu eginda, Euskal Hirigunearen Elkargoak sei hilabete eman die erakunde publikoa osatzen duten partaideei Parisekin negoziatzen jarraitzeko. Astelehenean agerraldia egin... [+]


Petronor findegiak du ingurumen inpaktu handiena eragiten Euskal Herrian

EHUko Ekopol ikerketa taldearen datuen arabera, Bizkaia da Euskal Herrian ingurumen inpaktu handiena eragiten duen lurraldea, guztizkoaren %52 izanda. Euskal Herrian ingurumen-inpaktu handiena duten 25 industria-instalazioen artean, Muskizeko Petronor petrolio-findegia da... [+]


2025-07-01 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Japoniak ikusia du jada film hori

Duela astebete Hagan egindako NATOren goi bilera historia handian gogoratu beharko da –batez ere egitasmoa egikaritzen bada– “BPGaren ehuneko 5aren bilkura” izan delako.


2025-07-01 | Uriola.eus
BBK Live jaialdiak langileak esplotatzen dituela salatu du LASek

Bilboko Bilboko Kontseilu Sozialistaren Laneko Autodefentsa Sareak BBK Live jaialdiko lan-baldintza prekarioak argitara atera nahi ditu, baira horien erantzuleak seinalatu. Horretarako, solasaldia antolatu du uztailaren 2an.


2025-07-01 | Gedar
Opioideak Israelgo Estatuak eta AEBek Gazan banatutako “laguntza humanitarioan”

"Gazako Fundazio Humanitarioak" banatutako janarian oxikodona aurkitu dute.


Kronika
Segitzen dugu oraino

Larunbat eguerdian arribatu da festibalera Baionako bestazale laguna. Alimalekoa egin nahi du Arberatze-Zilhekoan, duen egun eta erdian, igande arratsaldez buelta eginen baitu. Festibala Lekornen egiten zenean bezainbat gogo du 29. edizio honendako. Eta argi du zein den lehen... [+]


2025-07-01 | Dani Blanco
ARGAZKIAK | EHZ, lurraren erritmora

[Argazki-galeriaz gain, hiru egunetan bizitakoen kronika idatzi du Gorka Peñagarikanok. Hona irakurgai]


Unibertsitatera sartzeko Historia azterketan datorren ikasturterako iragarri berri dituzten aldaketek kezka eta haserrea piztu dute

Unibertsitatera sartzeko azterketa eredu berria estreinatu eta gutxira, datorren ikasturterako azterketa berriz ere “goitik behera” aldatuko dietela eta probak eskakizun maila altua izango duela salatu du EAEko Historiako irakasle talde batek. Azterketa eredua... [+]


Epaileak Cerdán espetxera bidali du behin-behinean

Fiskaltzak Santos Cerdán PSOEko antolakuntza idazkari ohi nafarrari fidantzarik gabeko behin-behineko espetxeratzea eskatu dio astelehen goizean, eta ordu batzuetara, epaileak Cerdán espetxeratzea erabaki du. Cerdánek epailearen aurrean esan du legez kanpoko ezer... [+]


Eguneraketa berriak daude