Makina bat kontu

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak


Hegazkin supersonikoen danbatekoa txikitu nahian

Soinua baino abiadura handiagoan bidaiatzen duten hegazkinek danbateko bortitzak sortzen dituzte eta ia erotzeraino ernegarazten dute inguruan hartzen duten jendea (ez belarriei sortutako sufrikarioagatik bakarrik, baita pareta arinak edota etxeetako leihoak dardararen dardarez apurtu arte astintzen dituztelako ere).
Zientzialariek, arazoari irtenbidea eman nahian, aspaldi heldu zioten gaiari. Amerikako Estatu Batuetako Armadako Ikerkuntza taldeak, esate baterako, 7 milioi dolarreko inbertsioa egin berri du eta frogak egiten hasi dira dagoeneko (orain dela 56 urte Chuck Yeager pilotuak abiadura horretan egindako lehen bidaia egin zuen inguruan, hain zuzen ere).
Azken ikerketen arabera, orain dela 40 urte ingeniari batzuek aipatutako susmoak baieztatzen ari dira eta hegazkinaren beraren itxura dago arazoaren oinarrian. Antza denez, hegazkin batek 1.200 kilometro orduko abiadura gainditzen duenean, presio-uhinak izugarri konprimatzen dira eta horren ondorioz zarata eztanda gertatzen da. Funtsa jakinda, helburua presio-uhinen konprimaketa eragoztea da, eta horretarako, hegazkinaren itxura aztertu beharra dago.
Aipatu berri dugun ikerketaren haritik, orain dela gutxi ehiza-hegazkin bati hainbat elementu aldatu zizkioten. Besteak beste, eskularru itxurako pieza bat ipini zioten muturrean eta aluminiozko egiturari eta fuselajeari material konposatu batez eginiko egitura berezia erantsi zioten. Geroztik, soinua baino abiadura azkarragoan bidaiatzean sortzen den zarata jasangarriagoa zaie gure belarriei.
Aurrerantzean, pentsa liteke laster batean hegazkin komertzialek ere soinua baino azkarrago bidaiatu ahal izango dutela.


Ordulari zehatz-zehatza patrikan

Office of naval research-eko ikerlariek, denbora ahalik eta doien neurtzen duen aparatuen ikerkuntzan jarduten dutenek bederen, euren azken asmazioa plazaratu dute oraintsu: 10.000 urtetik behin segundo bat besterik galtzen ez duen ordulari atomikoa, pospolo kaxa baten tamaina besterik ez duena.
Paretako nahiz eskumuturreko ordulari arruntak ez dira horren zehatzak inondik ere, eta egia esan, beharrik ere ez. Baina aplikazio teknologiko ugarik -hegazkin eta itsasontzi, satelite edota misilen gidaritzarako erabiltzen direnek, esate baterako- ezinbestekoa dute zehaztasuna.
Ordulari atomiko oso zehatzak bazeuden lehenagotik ere, baina 4.800 zentimetro kuboko bolumena zuten eta 50 watt kontsumitzen zuten. Aurkeztu berri den honek ez du lehengo erraldoi horiekin zerikusirik: 40 zentrimetro kuboko bolumena besterik ez du eta watt bakar bat kontsumitzen du. Guztiz eramangarria da, beraz. Aurki, dena den, ordulari are txikiagoa plazaratuko dutela dirudi, beste ikerketa talde bat 10 zentimetro kuboko bolumena besterik izango ez duen erlojua lantzen ari baita.


Etxeetan sortzen diren hondakinak: kezkatzeko moduko datuak

Bi urtetik behin, Frantziako industriariek, administrariek eta ingurugirorako elkarteek pare bat eguneko jardunaldiak antolatzen dituzte hondakinen gainean eztabaidatzeko.
Hona hemen hainbat datu. 2002 urtean 25 milioi tona hondakin sortu ziren etxeetan eta zifraurtero %2 handitzen da. Produktuen estalkiak hondakin guztien erdia dira bolumenean eta % 30 pisuan. Hondakin mota hau, gainera, neurririk gabe hazten da urtero, moda berriari jarraiki, gauzarik txikienari ere estalkia jartzen baitzaio. Halaber, ekipamendu elektriko edo elektronikoen hondakinak (telebistak, garbigailuak...) %5 hazten dira urtean.
Jardunaldi hauen helburua, negutegi-efektua sortzen duen karbono dioxidoa mantentzea edo ahal den neurrian txikitzea, hondakinen errausketaren ondorioz kanporatzen diren gasak gutxitzea eta garbiago izatea, hondakin erradioaktiboak kontrolatzea eta politika garbizale honen kostuak ebaluatzea eta segitzea da.


Azkenak
2025-09-03 | ARGIA
Baionako Atalante zinema-ohia jarduera politiko eta kulturalerako okupatu du Kontseilu Sozialistak

Baionako Herriko Etxearen jabetzapean, eraikinak bost urte daramatza hutsik, eta espazio hori hartu du Ipar Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak, “elkartzeko, kolektiboki pentsatzeko eta borrokak antolatzeko”.


Euskalduntze prozesu osoa doakoa izateko pausoak eskatu ditu AEK-k

Aurtengo ikasturtean A2 mailara arteko ikastaroetako dirua itzuliko dute EAEn, baita C1ekoak 16-18 urteko ikasleei ere. Nafarroan A1 mailan matrikularen prezioa itzuliko diete.


2025-09-03 | ARGIA
Israel-Premier Tech txirrindulari taldearen aurkako protestek Vueltaren Nafarroako etapa hartu dute

“Israelgo Estatuaren enbaxadore” gisa datozen txirrindulariei parte hartzen uzteagatik, zale ugarik protesta egin du Vueltaren aurka, hamargarren etapan. Irunberrin, errepidea mozten saiatu diren herritarrak baztertu eta bi pertsona identifikatu ditu Poliziak.


AEBek Venezuelako ontzi bati eraso egin diote nazioarteko uretan, eta 11 lagun hil dituzte

Hildakoak Tren de Aragua "talde terroristako" kideak zirela eta droga trafikoan ari zirela adierazi du Donald Trumpek. Bi herrialdeen arteko tentsioa goraka ari da, soldaduak eraman dituzte mugara.


Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua:
“Jaurlaritzarena zehaztasunik eta daturik gabeko txosten politikoa da”

Pentsioak osatzeko 145.000 sinadura bildu dituen herri ekinaldi legegilea eztabaidatzeari ezezkoa eman ondoren, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua oso gogor agertu da Eusko Jaurlaritzaren jarrerarekin eta "bi aldiz engainatuta" sentitu direla azaldu du. EH Bilduk eta... [+]


Txiki eta Otaegi, fusilamenduaren 50. urteurrena
2025: Egiaren Ministerioa

Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]


2025-09-03 | Gedar
Beste sarraski bat itsasoan: 160 bat lagun hilak Mauritanian, ontzi bat hondoratzean

Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.


‘Txoloak, sudakak, moroak, payoponiak’

Chocón, Kolonbiako hiri batean, beltzak, indigenak eta mestizoak elkar bizitzari eusten saiatzen dira. Beltzek txoloak deitzen diete embera indigenei, eta emberek beren hizkuntzan hitz egiten dutenean, kristauez hitz egiteko esaten diete bai mestizoek eta bai beltzek... [+]


Normal plantak egiten

Hilotan, euskara sarritan izan dugu albiste. Txarrerako, euskaltzaleon artean nagusi den aldarte ezkorra ikusita. Baina euskararen egoera txarra dela ez da kontu berria, datuen bitartez beste zerbait iradoki den arren.

Har dezagun, adibidez, hizkuntzak irabazi ei dituen... [+]


2025-09-03 | Castillo Suárez
Maitasunaz

Akordatzen naiz Blanca Llum Vidal poeta maitasunaz hizketan entzun nuen lehendabiziko aldiaz. Bere esperientziaz aritu zen, besteak beste. Esan zuen bere ordura arteko bizitzan maitasuna beti amaitzen zela, baina maitasunak ez lukeela amaitu beharko sentituz bizi dela. Ez dela... [+]


Analisia
Zarataren erdian... noranzkoak

Euria ari du. Ekaitza. Egun beroegi baten ondorengo bustialdia. Eta tenperatura jaitsiera bedeinkatua. Ez dakit Galizia aldean euririk egin duen azken aldian, ez dakit suteak itzalita diren jada, eta etxetik irten behar izan zutenak itzuli ahal izan diren.

Komunikabideetan... [+]


Eguneraketa berriak daude