Ignacia Zabalo «Nor-Nai»: gerrak etendako bizitza eta obra


2003ko ekainaren 22an
1925eko «Argia’ren Egutegia»n ageri da lehen aldiz «Nor-Nai» sinadura marrazki batean. Gainetik begiratuta «Txiki»renak dirudite «Nor-Nai»ren lanak. 1973ko «Txiki, marrazkilari eta umoredun» liburuan ere bien marrazkiak nahasian daude bilduta.

Agiriano, Mur, Unsain eta beste batzuk XX. mendeko lehen erdiko arte grafikoa aztertzen hasi zirenean ordea, garbi geratu zen «Nor-Nai»ren atzean Ignacia Zabalo zegoela, eta ez bere anaia Juan. «Txiki»ren arreba txikia baitzen Ignacia, 1905ean jaioa eta 1925etik 1931ra anaiarekin batera lanean jardundakoa. Euskal Herrrian XX, mendean lanbidez marrazkilari izandako lehen emakumea, seguruenik. «Argia’ren egutegia»z gain, Irungo Jaietako liburuxkako akuarelak bereak dira eta lanik azpimarragarriena neska gazteentzako Elizak argitaratzen zuen «Agere» aldizkarian egin zituen: «Agere»ren orrietako marrazki, txiste, komiki eta apaingarriak bereak ziren.

Ignaciaren marrazkiak anaiaren ildokoak dira, baina ongi begiratuta arabeskorako eta jolaserako joera handiagoa du «Nor-Nai»k, elementu dekoratibo gehigarri bat dute haren marrazkiek, Joxean Muñozek dioenez «eleganteagoa da».

Muñozen aburuz, ezizena ederki aukeratu zuen Ignaciak; hala dio «Txiki Zabalo: kronista grafikoa» bere testuan: «Anonimatutik irteteko asmatu zuen «Nor-Nai» ezizena: edozein, berdin du, ez dut izenik. Izenik ez edukitzeaz ikurra egin zuen Ignacia de Zabalok. Izen artistikoa du Zabalo andereak bere obrarik biribilenetako bat».

Baina Ignaciak ezin izan zuen bere obra borobildu. 1931an «Txiki» enpresa utzi eta Bartzelonara joan zen bakarkako marrazkilari bideari jarraitzeko. 1939an Bartzelonako bere etxeko atarian bonba batek hil zuen.


Azkenak
BOLLOTOPAKETAK
Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]


Gorputz hotsak
"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"

Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]


2024-04-28 | Axier Lopez
Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile

Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]


Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz
"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"

25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]


Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan

Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]


Eguneraketa berriak daude