GUARA. URA, ARROKA ETA NEOPRENOA


2003ko ekainaren 15ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
«Eseri arnesean, hankak paretari perpendikular jarri, eta joan soka pixkanaka askatzen...". Hasiberriak nola hala egiten du monitoreak esaten diona, arroka bustian irrist egiten du, une batez zalantza egiten du, baina azkenean urjauzian behera desagertzen da. Segundu batzuk eta gero beheko putzutik zirrara-oihu bat iristen da, eta jarraian "libre!" entzuten da, taldeko hurrengo kideak soka erabil dezakeela adieraziz. Guarako mendizerran gaude, Aragoiko aurre-pirinioan, arroilen jaitsieraren paradisu txikian. Herrixka abandonatuz betetako mendizerra hau hainbat ibai eta errekak zeharkatzen dute, arroila, sakan eta haitzarte oso eder eta ikusgarriak eratuz, paisajearen protagonista nagusiak direnak, arroilen jaitsieraren zaleen, eskalatzaileen edo espeleologoen gozamenerako. Harkaitzak eta urak, beren etengabeko jokoan, ikuskizun zeharo ederra eratu dute Guaran, erosioak sortutako mila formekin. Guara naturaren bitxi arraro bat da, non harkaitz, ur eta argiaren jokoak ez duen parekorik.

Jada 70eko hamarkadan, arroila batzuen barrualdeak esploratu ziren arren, 80koaren hasieran hasi ziren espeleologia, eskalada edo esploraziotik zetozen hainbat pertsona Guaran arroilak kirol moduan jaisten. Orduan ez zen horretarako material berezirik erabiltzen, edo erabiltzen zena ez zen egokia izaten: edozein kainoi bainujantzian jaitsi ohi zen eta arrunta izaten zen txalupa puzgarria eramatea. Hastapen haietan arroilen jaitsiera jarduera marginala zen, baina azken hogei urteotan zeharo zabaldu da eta masifikaziora ere iritsi da. Gaur, arroilen jaitsieran aritzen dira lehengo eskalatzaile, espeleologo, naturazaleak eta beste, baina uda garaian kainoi ezagun batzuetan, zalaparta eta iskanbilaren erdian, mota orotako jendea pilatu ohi da, egun berean kainoi beretik jaisten ehunka pertsona batera aurki daiteke. Azken urteotan arazo ekologikoak ere sortu ditu honek. Zalantzarik gabe, arroilen jaitsieraren alderdi ludikoak erakartzen du zaletu asko. Gainera, ia adin guztietarako eta gustu guztietarako egokia da, maila guztietako errekak daudelako, errazak eta zailagoak. Pirinioetan eta inguruetan 600 bat kainoi daude esploratuak gaur egun.

Kainoi bat jaisteko edozein irteera prestatu egin behar da aurretik. Arroila nolakoa den aztertu, beharrezko tresnak zein izango diren jakin, zein diren arroilaren arriskuak edo gune konplikatuak, eta azkenik errekaren ur-emaria eta eguraldia begiratu. Denbora luzez uretan egoteko neoprenozko jantzia eramaten da, harkaitzarekin urratuak ekidingo dizkigu eta gainera igeri egitea erraztu. Soka eta rappel-erako tresnak beharko dira aukeratutako arroilak hala eskatzen badu; gainera taldearen gauzak (janaria eta beste) urari ateratzen uzteko zuloak dituen motxila batean eramaten dira, ontzi estanko baten barruan.

Horretaz guztiaz arduratu nahi ez bada, edo eskarmenturik ez badugu, gidari batengana jo daiteke. Kainoietan esperientzia duen eta jaistera goazen arroila konkretua ezagutzen duen norbaitekin joan beharra dago, arriskuak mugatuz paisajeen edertasuna miresteko. Gidari batekin joatea arriskuak gutxitzeko aukera ona da, errekan gozatzeaz bakarrik arduratzeko...

Guara mendizerra eta bertako herrixkak uretako kirolen modarekin uda garaian berpizten dira. Bertako leku bisitatuenetako bi Alquezar eta Rodellar herriak dira. Asko dira Guarara arroilak jaistera joaten direnak, horietako asko frantsesak. Rodellar leku ezinhobean kokatua dago Mascun arroilaren ondoan dagoelako. Alquezar, aldiz, herri zeharo ederra da, gotorleku arabiar bat baita. Ikustekoa da Vero ibaiaren gainaldean kokatua dagoen gaztelua, eta harriz egindako kaletxo politak. Bertan, zailtasun desberdinetako arroilak proposatzen dituzten hamar bat agentzia daude, beharrezko materiala eta gidariak kontrata daitezke. Arroilak jaistera joan nahi duenarentzat zerbitzu guztiak dituzten bi kanpaleku, Alquezar-ekoa eta Rodellar-eko Mascun kanpalekua aipatuko ditugu. Kanpaleku horietan neoprenozko jantziak eta bestelako tresna guztiak aloka daitezke, gidariak kontratatu, informazioa lortu eta abar.

Arroilak ez dira parke akuatikoak
Sekula ez da ahaztu behar ingurune natural batean gaudela, geratzen diren espazio libre urrietakoan. Horrela izaten jarrai dezaten, gizakion presentzia ahalik eta oharkabeena izan dadin saiatu beharko du bakoitzak, naturaren bitxi hauek aurkitu dituen bezala edo garbiago uzten eta gainerako bizidunak ez aztoratzen. Bestalde, norberaren burua zaintze aldera, bakoitzak duen prestakuntza eta ekipamendua edukita ere, beti argi eduki beharko da hainbat gauza:

- Ez da uste izan behar erreka bat beti baldintza berdinetan dagoenik, eta jaitsiera batek beti zailtasun maila bera duenik. Arroilaren egoera zeharo desberdina izango da ur-emari desberdinarekin. Bestalde, nahiz eta emaria egokia iruditu, egoera aldatu ahal izan da ekaitz baten ondoren. Ez da inoiz sinetsi behar jaitsiera bat ongi ezagutzen dugula lehenago jaitsi dugulako. Unean uneko informazioa jaso behar da beraz.

- Udan eguzkitsu eta jendetsu dagoen arroila atsegina, gainerako garaietan bakarti eta basatia izaten da. Ur handien sasoian, erreka bere jabe da inoiz baino gehiago, ura bakarrik da egoeraren jaun eta jabe.

- Urjauzi baten indarra, gainera, ez da sekula gutxietsi behar; horrexegatik ez da emari eta indar handia duen urjauzi batetik jaitsi behar. Gertaturiko istripuren batean ikusi denez, egoera honetan sokarekin sor daitekeen edozein arazok itotzea eragin dezake segundu gutxitan.

- Arroila oso estuetan, lagun talde oso handian joateak arazo bat baino gehiago sor dezake, ekaitza baldin bada batik bat: oso poliki jaistea, banan bana pasa beharreko lekutan hotzak gelditzea, beste taldeak oztopatzea...

- Segurtasun neurri batzuk, dena den, oinarrizkoak dira: adibidez, putzu batera salto egiten da, putzua salto egiteko erabat egokia dela erabat ziur egotean bakarrik. Ekaitz edo eurite gogor batek putzuaren hondoa hondarrez edo legarrez bete ahal izan du, edo lehen ez zegoen zuhaitz-enborren bat egon daiteke ur azpian... Gainera, euri edo ekaitz arriskuarekin ez da inoiz arroila batetik jaitsi behar, ur-emaria bat-batean igo eta korronteak eraman ahal zaituelako.


Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du

Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Eguneraketa berriak daude