BARRASKILOAK BEZALA
Autokarabanen zenbait ibilbide ia mitikoak dira, batzuetan aukera turistikorik ez dagoen lekuetan barna. Ur eta gas erreserbak begiratu beharra, Europako ibilbide klasiko askotan ez da arazo bat, gaua pasatzeko eta atseden hartzeko prestatutako lekuak baitaude, autokarabanentzat bereziki pentsatuak. Euskal Herrian eta Espainian ez dago halakorik, eta edozein lekutan edo ahal den lekuan pasa ohi da gaua. Toki jakin batzuetan espreski debekatua dago, beste askotan, nahiz eta libre lo egitea orokorrean debekatua egon, toleratua izan ohi da. Kanpinetatik libre ibiltzen den edonork, jakina, oharkabe pasaz ingurua aurkitu duen bezala edo garbiago utzi behar du, are gehiago etxetxoa naturaren erdian paratu badu.
Europako beste herrietan, Kanadan eta Estatu Batuetan bidaiatzeko modu hau ia legendarioa da. 2001ean, Europan ia 60.000 autokarabana saldu ziren; gure mugetatik kanpo, aisialdirako aukera honen inguruko merkatua, baita bigarren eskukoa ere, oso zabala da eta erabat finkatua dago.
Gurpildun etxetxoa kokatuko duzun leku batera iristean, lehenengo lana horizontala bilatzea izaten da, furgoneta maldan dagoela egotea nahiko deserosoa baita. Horretan laguntzen dute gurpilentzako takoek. Lo egiteko leku ona bilatzea erraza edo zailagoa izan daiteke zonaren arabera. Guretik gertu, Frantzia oso egokia da furgonetan bidaiatzeko, aparkaleku asko baitago, herrixketan ere bai, iturri eta komun publikoekin. Gurean apenas dago komun publikorik. Askotan furgonetazaleak aparkaleku berean elkartzen dira gaua pasatzeko. Denetariko jendea izaten da; autokarabana handietan jubilatu asko edo familiak haurrekin ibiltzen dira, "camper"etan jende gazteagoa, askotan zaletasunen bat duena, mendizaleak, eskiatzaileak, piraguistak, surfistak... Aparkalekura bizilagunen bat iristen bada, gauza berak egingo ditu, horizontala bilatu eta gurpildun etxea ondo paratu. Honela, furgonetazaleen artean erraz sortzen da elkarrizketa: «nondik zatoz, nora zoaz, nola daukazu furgoneta barruan montatua, nolako motorra duzu», bakoitza bere "makinaz" hitz egiten... Gero, etxetxoko kortinak itxi eta norberak bere bizimodua egingo du. Ondoko furgonetakoak gau baterako bizilagunak izango ditugu.
Autokarabana estandar berri batek 24.000 euro inguru balio ditzake (gama altukoek 50.000), eta nahiko ongi ekipatua dator fabrikatik: espazioa izugarri aprobetxatua, insonorizatua eta isolamendu termiko onarekin; dutxadun komuna du eta hozkailudun sukaldea. 80 bat litroko erregai depositoa izan ohi dute, 100 bat litroko ur garbi depositoa eta ur zikinentzako beste deposito bat, eta sukalderako eta ur beroa lortzeko, gas bonbona bat.
"Kaputxina" motako autokarabanak (ezagunena) gidatze-kabinaren gainean ganbaratxo bat dauka. Hor bi lagunentzako ohe bat dago, eta gainerako espazioan gehienez beste bost lagunek lo egin dezakete. Hauek dira arruntenak, baina aerodinamika txarrena daukatenak ere bai. Beste batzuek ez dute kabinaren gaineko ganbararik, honela altuera txikiagoa dute eta kanpoko itxura gainera dotoreagoa da. "Camper" delako furgoneta mota, kontzeptu desberdin samarra da. Berez garraiorako furgonetak dira, karga-konpartimendua bizileku gisa egokitua dutenak.
Kanpotik apenas nabaritzen da furgoneta hauen barruko erabilera eta horrexegatik askok eguneroko ibilgailu gisa ere erabiltzen dute. Barruan leku gutxi eduki arren, beste autokarabana handiagoek bezalako zerbitzuak izan ditzakete eta bi pertsona oso ondo molda daitezke bertan. Merkatuko aitzindari den Volkswagen etxeko California Coach modeloa da ezagunena, baita Mercedes etxeko Vito Marco Polo modeloa ere, azken hau oraindik ez da hemengo merkatuan sartu. Biak fabrikatik Westfalia-ren barruko ekipamenduarekin datoz. Garraio-furgoneta industrialak ere erabiltzen dira, Ford Transit, Renault Traffic, Citroën Jumper eta tankerakoak. Gero eta handiago, barruko erosotasunean irabazten da, baina eguneroko erabilerarako maneiukortasuna eta gidatzean estabilitatea galtzen dira. Motor motaren arabera, autobideetan edozein auto arrunten abiaduran ibiltzen dira, soilik bide txikiagoetan bihurguneak hartzen ohitura hartu beharra dago, orduan furgonetaren neurriak eta zama nabaritzen baitira. Diesel batek 100 kilometroko bederatzi litro inguru kontsumitzen du. Furgoneta industrial oinarrizko batek 12.000 eurotik aurrera balio du.
Honelako batean hiru eta lau pertsonak ere luze-luze lo egin dezakete, batzuei jartzen zaien sabai handituari esker bi ohe bikoitz lortzen baitira. Zenbait lekutan, altuerak badu garrantzia: furgoneta-turismo asko egiten den inguruetan, bi metrotik beherakoak bakarrik sar daitezkeen aparkaleku asko izaten da. Bi metrora artekoek ere, autobideetan kotxeek bezala ordaindu ohi dute.
California kategoria honetako furgoneten artean ia mitikoa da. Volkswagen furgonetak tradizio handikoak dira bidaiarien artean; horrelako ibilgailu txiki batean gustura bidaiatzeko imajina daitezkeen detaile guztiak ditu, bidaiatzeko sortua baita. Atentzioa gehien deitzen duena, sabai altxagarria da. Bi aukera ematen ditu gorantz altxa daitekeen sabaiak: batetik, furgoneta barruan zutik kabitzea (sukaldean aritzeko edo janzteko...); bestetik, goiko ohe bat edukitzea, non bi pertsona nagusik eroso lo egin dezaketen. Umeen gozamena izaten da goiko "logela" honetan lo egitea... Alde txarra zera da, hotz egiten duenean oihalak ez duela askorik isolatzen, ezta zaratetatik ere. Gainera, euria denean, oihala lehortu egin behar da gero.
Gidari eta kopilotoaren eserlekuak biratu egiten dira furgonetan espazio handia irabaziz, honela atzeko eserlekuarekin eta tartean mahaiarekin lau pertsonentzako "jangela" eratzen da. Sukaldea gas bonbona batekin dabil. Bonbona furgonetaren atzealdean dago eta ihesen bat izatekotan gasa furgonetatik kanpora atera dadin segurtasun-sistema bat du. Sutegiaren ondoan ur garbien depositotik ponpa txiki baten laguntzaz ura hartzen duen arraska dago eta erabilitakoa ur zikinen depositora bideratzen da. Bestalde, bateriatik elikatzen den hozkailu bat dago. Furgoneta industrialak fabrikatik bateria bakarrarekin etortzen badira ere, autokarabanek eta bidaiarako furgoneta txikiek ere, bi bateria independiente izaten dituzte, bata motorrarentzat, eta bestea argi, hozkailu eta berogailuaren beharretarako. 12v-ko instalazio elektrikoa denez, 220v-rako bihurgailuak erabiltzen dira bateriara bestelako aparailu txikiak entxufatu ahal izateko. Honek hainbat egunetan autonomia osoz ibiltzeko aukera ematen du.
Furgonetazale asko udaz gainera neguan ere bidaian ibiltzen direnez (eski garaian adibidez), ibilgailuaren motorretik independientea den berogailua instalatu ohi dute. Ibilgailuaren erregaiarekin eta bateria auxiliarrarekin funtzionatzen du, eta noski, ibilgailua erregairik gabe ez geratzeko sistema bat dauka. Furgoneta barrua (eta motorraren zirkuitua) ongi berotu arren, berogailu hauek oso gutxi kontsumitzen dute (litro bat gasoil zortzi ordutan gutxi gora behera). 600 eta 1.000 euro artean kostatzen da.
California eta Vito Marco Poloren antzeko ekipamendua neurri egokiko edozein furgonetari egokitu ahal zaio. Horretara dedikatutako enpresaren batera joz, garraio-furgoneta arrunt bat, lau gurpildun etxetxo mugikor batean bihurtzen dizute. Ibilgailuaren neurri eta formek ahalbidetzen badute, ohe tolesgarri bat, armairuak eta sukaldea egokitzen dituzte barruan, eta furgoneta handienetan, komuna eta dutxa ere bai; ur eta gas instalazioak jarri eta nahi izanez gero, sabai altxagarriak egin ere bai. Karga-konpartimendua hutsik duen furgoneta baten ekipamendu oinarrizkoena (1,90 x 1,60 m-ko ohea eta mahaia) 2.500-3.000 euro kostatzen da; sabaia altxagarri bihurtzea, beste 3.000 euro inguru. Askok, hala ere, furgoneta hutsa erosi eta beraiek egokitzen dute: kortinak josi, ohea egiteko plataforma jarri, tapizatu...
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
Irailaren 2an izango da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte.
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons.
Bakarlaria: Isabelle Faust (biolina).
Egitaraua: Pärt, Dvorak eta Sibeliusen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]
Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]
Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]
600 misil eta dronetik gora bota ditu Errusiak Ukrainako hiriburuaren aurka. Gerra hasi zenetik egindako aire eraso handienetakoa da. Zelenskik nazioarteari eskatu dio erantzun dezala, Putin Trumpekin bildu eta bi aste eskasera.
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]
Informazioaren arloko dozenaka profesional bildu dira ostegun arratsaldean Iruñeko Gazteluko Plazan, Gazan kazetari lanetan ari direnen aurka Israelgo armada egiten ari den sarraskia salatzeko.
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
Bilboko Udalak ostegunean adierazi du Abandoibarrako kontzertua bertan behera geratu eta gero, Plaza Biribileko agertokia eskaini ziela hiru artistei, baina ezezkoa eman zutela. Abeslariek bertsio hori ukatu eta zehaztu dute: bakarrik Kai Nakari eskaini zioten.
Bigarren aldiz gelditu dute Katalunian Espainiako Vuelta Israel-Premier Tech taldearen parte-hartzea salatzeko. Hainbat pertsonak Palestinako banderak atera dituzte eta txirrindularien bidea oztopatu dute Oloten.
Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.
Araba eta Nafarroa zeharkatu behar zituzten goi-tentsioko bi linea elektrikoren proiektuak ez dira gauzatuko. Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Aragoiko Tueste herrian Forestaliak egin behar zituen lau poligono eolikoen proiektuak artxibatu ditu.