ARTISTAREN HUTSUNEA
- Oteiza eskultore handiak utzi gaitu, baina baita poetak, polemistak, pentsalariak,errebeldeak... ere. Jenio biziko jenioa joan da. Bere lagunengana jo dugu oriotarraren inguruan aritzeko. Haren lanaz, izaeraz, poetikaz, pentsaeraz, haserrealdiez,eskuzabaltasunaz eta umoreaz jardun dute eta, besteak beste, polemikak bizirik dirauela gogorarazi digute. Jorge Oteiza Fundazio Museoaren gorabeherak ezbaitira itzalifundatzailearekin batera. Jorge Oteizak hutsunea utzi digu. Baina berak erakutsi zigun hutsa ez dela ezereza, hutsa betea dagoela. Jorge Oteizak hutsune betea utzi digu.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Juan Antonio Urbeltz ere Patronatuko kidea da. Dantzaren zentzuak, sinboloak aztertzen lan handia egin du eta Oteizak «dantza metafora ederrez beteta zegoela» ikusten lagundu ziola dio. «Gerra ondoko belaunaldiarentzat estimulu ikaragarria izan zen Oteiza». Gogora ekar dezagun, esaterako, Ez Dok Amairu izena berak proposatua izan zela.
Euskara ere Oteizaren kezka nagusietako bat izan da. Gazteleraz halako maila altua zuen pertsonari, bere hizkuntzan mutu izatea egokitu zitzaion, ordea. «Oteizaren obra bere ariman integratzeko desioa da» dio Urbeltzek, «baina bere hizkuntza ukatzen zitzaiolako, eten handi bat zuen hor Jorgek. Horregatik bilatu zituen beste hizkuntza batzuk; burdinaren, harriaren bidez, euskaraz hitz egin nahi zuen». Oteizarentzat euskara hizkuntza osoa zen, eta horrela, oso-osorik, jaio zela zioen. Beste hizkuntza batzuk garatuz joan diren bezala, Historiaurretik osorik iritsi zaigun hizkuntza omen da euskara.
Gehienbat eskultore gisa ezaguna bada ere, aportazioak hainbat esparrutan egin zituela esan genezake, beraz. Eta, hala ere, Oteizaren inguruan esparrutaz hitz egitea ez dirudi egokiena denik. Irigaraik azaldu digunez, «berarentzat dena bat zen, ez zituen gauzak konpartimenduetan bereizten». Oteizari bere eskulturak, materialki baino, haiek sortzeko esperimentazio gisa interesatzen zitzaizkion. Sarri esan izan zuen «lau burdin zati besterik» ez zirela, bera ez zela dekoradorea, berari interesatzen zitzaiona bizitzaren artea zela. «Arteak ekarri nau berriro bizitzara» zioen.
Horregatik, ingurukoek bere obra baino bere jarreraren garrantzia aldarrikatzen dute, esperimentaziorako, sormenerako grina.
Oteizaren bilaketa hori, tradizio eta abangoardiaren arteko lotura hori, horrela azaldu du Xabier Morras patronatukide eta artista nafarrak: «Bertsolariak, artzainak, aizkolariak... finean gure tradizioa gaur egungo artearen eta zientziaren bitartez landu zuen. Gure kultura nazionalaren oinarriak sortu zituen. Kultura hori beti hor egon da, baina euskaldunok ez dugu sinetsi».
Oteizaren lanaren eragina hor dago. Estetikari dagokionez, duela 40 urte Arantzazuko apostoluek polemika sortu zuten. Egun, belaunaldi berriari apostolu horien buruak ikusi eta klasikoak iruditzen zaizkio. «Espazioaren eta masaren kontzeptu berriaz eskultura eta arkitektura elikatu diren bezala, gizartea bera ere elikatu da inkontzienteki», Morrasen iritziz. Baina oro har, gaizki ulertua eta baztertua izan omen da.
Espiritu kritiko zorrotza izan du beti Oteizak. Oldarkorra, urratzailea, polemista handia izan da eta boterea eta kultur makinariaren aurka jo du. Juan Antonio Urbeltzen aburuz, «gizartea baino aurrerago joan da, eta tradizioaz gizarteak beti jakintsua, eroa eta santuaren aurka jo izan du».
Oteizaren ondarea oso zabala da: eskulturak, poemak, idatziak, film grabatuak... «Gizartea harritu egingo da hori dena ikusten duenean» dio Morrasek. «Hor lan handia dago egiteko, Jorgeren aportazio guztia gizarteari aurkeztu behar zaio apurka». Oteizarentzat berarentzat bere lana gizartean zabaltzeak, artearen pedagogiak berebiziko garrantzia zuen. Pertsona bakoitzak barruan sortzaile bat duela zioen eta sormen hori azaleratu eta lantzea izan zen bere kezka nagusienetakoa.
Bere arazorik handienetakoa, ordea, lan taldean aritzen ez zuela asmatu izan zen. Bere lagunek diotenez, lan taldeak sortzea bere obsesioetako bat izan zen eta ez zuen inoiz hori burutzerik lortu.
Lan taldean asmatu ez, baina bikotekidearekin asmatu zuela diote Oteizaren lagunek, Itziar Carreñorekin ezkontzea modu nahiko bitxian erabaki arren. Buenos Airesko pentsio bateko azken solairuko gelan sartuta zegoen Oteiza. Pentsioa ordaintzeko sosik ez omen zuen eta, harreratik pasa ezin zitekeenez, gelatik ezin zuen irten. Itziar joaten zitzaion janaria ematera eta azkenean dirua ere lortu zuen Jorgek zorra ordain zezan. Gelatik ateratzea lortu eta nola ordainduko zion Itziarri? «Nik ez nuen emakume horri ordaintzeko ezertxo ere eta neure burua eskaini nion». Hala kontatu izan du Oteizak berak, behintzat. Bikotea ezagutu zutenek Jorgerekin bizitzea ez zela batere erraza izango diote eta Itziarrek pazientzia handia erakutsi zuela.
Artista, poeta, pentsalaria, eskuzabala, polemikoa, jenio bizikoa, zaila, langilea, umoretsua, errebeldea... Bizitza luze eta bete baten ondoren, ondare zabala utzi du Jorge Oteizak. Asmatuko al dugu berak utzitako hutsunea bere edukiz betetzen?
1931: Bere lehen saria jaso zuen Gipuzkoako Artista Berrien IX. Lehiaketan.
1935: Hego Amerikara joan zen.
1938: Itziar Carreñorekin ezkondu zen.
1950: Arantzazuko eskulturak egiteko lehiaketa irabazi zuen.
1951: Milango IX. Hirurtekoan Ohorezko Diploma eskuratu zuen.
1954: Arantzazuko eskulturak zentsuratu zizkioten. Gero 1969an amaituko zituen.
1957: Nazioarteko Eskulturako Sari Nagusia Sao Pauloko IV. Biurtekoan.
1959: Eskulturak egiteari uztea erabaki zuen.
1963: «Quosque Tandem...! Interpretación estética del alma vasca» argitaratu zen.
1965: «Para una tipología de las relaciones del vasco con Dios y con la muerte» argitaratu zen.
1968: «Estética del huevo. Mentalidad vasca y laberinto» argitaratu zen.
1973: «Un módelo de hombre para el niño en cada país» argitaratu zen.
1984: «Ejercicios espirituales en un túnel» argitaratu zen.
1985: Espainiako Arte Ederren Urrezko Domina jaso zuen.
1988: Asturiaseko Printzea saria jaso eta Espainia ordezkatu zuen Vienako Biurtekoan.
1990: «Existe Dios al Noroeste» argitaratu zen.
1992: «Itziar. Elegía y otros poemas» argitaratu zen. Bere obra Nafarroari uztea erabaki zuen. Nafarroako Urrezko Domina jaso zuen.
1996: Jorge Oteiza Fundazio-Museoaren estatutuak sinatu zituen.
1997: EHUko Honoris Causa doktorea izendatu zuten. Eusko Jaurlaritzaren Euskaldun Unibertsalaren saria jaso zuen eta Gipuzkoako Urrezko domina.
2003: Apirilaren 9an zendu zen
Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa.
Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak
Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.
Data: abuztuaren 8a.
-------------------------
Biarritz Piano Festival... [+]
AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]
IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]
Zer: Euskadiko Orkestra
Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza
Zuzendaria: Gorka Miranda
Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]
Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]
Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.
Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Asteko albiste nagusietako bat izan da, zalantzarik gabe: ehuneko 50eko muga-zerga ezarri die Trump administrazioak Indiatik datozkien esportazioei. Brasilekin parekatuta, zerga estatubatuar astunenak pairatu beharko dituen ekonomia handia izango da, aldaketarik ezean,... [+]
Goizegi Hiltzeko
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.
Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]
Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]
Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.
Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).
Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]
Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.