GASTU SOZIALA MURRIZTUKO DU PFEZ ZERGAREN ERREFORMAK


2003ko martxoaren 23an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Hego Euskal Herriko biztanle zergadunek uda baino lehen egin beharko dute 2002ko ekitaldiari dagokion Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren (PFEZ) aitorpena. Aurtengo aitorpeneko eredua aldatu egingo da datorren urtetik aurrera, eta bestelako edukia izango du 2004an 2003ko aitorpena egiteko indarrean jarriko dutenak. Hego Euskal Herriko lau aldundi foralek erreformatu dute PFEZ zerga, eta, esan bezala, datorren urtean izango da indarrean.

Erreforma, funtsean, Espainiako PPren Gobernuak ezarri duenaren ildo berekoa da, eta, publizitatea bestelakoa izan arren, ohi bezala onura handiagoa izango dute kapitalaren errentek langileen mozkinek baino: oraingoan ere enplegatuek dute zama handiena diru biltze fiskalean. Erreformak, iruzur fiskalari ez erasateaz gainera, diru sarreren murrizte nabarmena ekarriko du (272 milioi euro inguruko jaitsiera; 185 milioi euro EAEn eta 87 milioi Nafarroan), eta, ondorioz, gutxiago inbertituko da gastu sozialean, batik bat osasunean, hezkuntzan eta esklusio sozialean. Hala salatu dute euskal sindikatuetako arduradunek (ELAk bereziki), azkeneko aste hauetan foru aldundien aurrean egin dituzten mobilizazioetan: informazio eza salatu dute batetik, eta PFEZ zergaren erreforman segitu den prozesu arrea bestetik.


ERREFORMAREN ALDERDI NAGUSIAK.

Arau berriaren arabera, eta laneko errentari gagozkiola, ez dute aitorpena egin beharrik izango urtean 8.500 euro baino gutxiago jasotzen dutenek (orain arte, 7.360 eurotan zegoen muga). Hobari orokor bat ezarri dute, tarte bakoitzean 325,75 euroko igoera lineala suposatzen duena, eta laneko errenten hartzaileei aplikatuko zaie. Zergen eskalan ere ageri da aldaketa bat: zerga-tasetan, %15 izango da minimoa eta %48 maximoa (orain arte, %17 eta %50 bitartekoa zen eskala).

Seme-alabengatiko kenketetan gertatu da aldaketa gehien. Araban, %15 inguruko igoera izango dute. Lehenbiziko seme-alabarengatik, 460 euro kenduko dituzte, 565 bigarrenagatik, 850 hirugarrenagatik eta 1.060 laugarrenagatik. Bizkaian eta Gipuzkoan, aldiz, 415 euro kenduko dituzte lehenengoagatik, 505 bigarrenagatik, 765 hirugarrenagatik, 1.100 laugarrenagatik eta 1.500 bosgarrena edo hurrengoengatik. Horrez gainera, 225 euro gehitzen dira hiru urtez behetiko ondorengo bakoitzarengatik. Nafarroan, oraingo PFEZ ereduan bertan, 1.535 euroko kenketa egiten dute lehen hiru ondorengoengatik eta 2.455 laugarrena eta hurrengoengatik. Erreformako kantitateak debate politikoan erabakiko dituzte. Hirugarren adinekoen kasuan, 200 euroko kenketa izango dute, sortu berri duten kontzeptu bategatik. Hirurogeita hamabost urtetik gorakoentzat, berriz, 400 euro izendatu dituzte.


PENTSIO PLANAK, ETXEBIZITZA, GAINBALIOAK.

EPSV pentsio planen kasuan, goratu egin dute oinarria murrizteko limitea: 7.813,16 eurotik 8.000 eurora pasatuko da oro har. Era berean, goititu egin dituzte 52 urtez gorakoentzako limiteak, eta urteko 1.002 euro zena 1.250 euro izango da hurrena. Azkenik, aldatu egin dute, halaber, ezinduei aplikatzen zaiena: kasu horretan, 15.623 eurotik 24.250 eurora aldatu da limitea. Aurreikuspeneko plan aseguratuek EPSV-ek bezalakoxe abantailak izango dituzte: hamar urtetik aurrera utziko dute berreskuratze partzial bat egiten, eta kantitate hori %60ko oinarrian bakarrik integratuko da.

Gainbalioei dagokienez, honako hau jaso dute PFEZ zergaren erreforman: %15eko tasa bakarrean pagatuko dute zergadunek urtebetez gorako antzinatasuna duten aktiboak saltzetik izandako ondare-igoera, hau da, higiezinak, akzioak, inbertsio funtsetako partizipazioak eta abar saltzetik izandako ondare igoera. Erreforma honetan, kendu egin dute inbertsio-funtsen titularrek batetik bestera pasatzean pagatu behar izaten zuten "bidesari fiskala". Bestalde, langile autonomoek osorik deduzitu ahalko dituzte konpainia pribatuei pagatutako gaixotasuneko aseguruetako primak. Orain arte, enpresek pagatzen zutenean bakarrik egin zezaketen operazio hori.

Etxebizitzen kasuan, oraingo erreforman bost urtetik seira aldatu dute etxebizitzen kontuen indarraldia. Familia ugariek, berriz, %15 gehiago deduzitzeko modua izango dute etxebizitza erosten dutenean. Errentako etxebizitzen alokairuen kasuan, betiere muga batzuen barruan, ia zergadun guztiei aplikatuko zaie %20ko kenketa (%25ekoa 35 urtez beherakoei). Orain arte, 30.000 euroz behitiko sarrerak zituztenei bakarrik egiten zitzaizkien kenketak

"Bilketa gutxituz gero, murriztu egiten da gastu soziala"
Horrek ez du ez bururik, ez hankarik. Bilketa gutxituz gero, murriztu egiten da gastu soziala". Horrelaxe mintzatu zen Jose Elorrieta ELAko idazkari nagusia, Euskal Herrian ordezkari gehien duen sindikatuko arduraduna, PFEZ zergaren erreforma ebaluatzeko garaian. "Neoliberaltzat" jo zuen aldaketa, eta bereziki Eusko Jaurlaritzak "politika sozialdemokrata" gisa saldu nahi duenaren bestelako izaera azpimarratu zuen. Sindikalista horren beraren esanetan, duela bi urte hasitako prozesu baten parte bat baino ez da oraingo erreforma. Adierazi zuenez, 1999az geroztik urteko 600 milioi euro gutxiago bildu dira prozesu horregatik, eta, esan gabe doa, gastu sozialari ere erasan dio.

Testuinguru horretan, erreforma Europako Batasuneko ildoekin bat datorrela diotenei kontra eginez, Elorrietak ohartarazi zuen osasun sistemak, esaterako, oraindik ez dituela ematen prestazio guztiak, itxaron zerrendek iraun egiten dutela eta badirela gastu publiko ezaren ondoriozko beste hainbat egoera. Gaineratu zuenez, Europako apalena da aberastasunaren inbertsioa osasun publikoan, eta Hezkuntzan, berriz, azkenaurrekoa. Arduradun horren hitzetan, propagandak ordezkatu du etxebizitza politika, gutxi eta garestiak dira zerbitzu sozialak eta pribatizazioa sustatzen dute.
LAB sindikatuak dioenez, berriz, "alferrikakoa eta berdintasun gabea" da erreforma. Bestalde, "bistako autonomia fiskal eza" salatzearekin batera, sindikatu horrek dio noraezekoa dela alferrikako erreforma horren ezkutuko helburuari kontra egitea. Izan ere, urteko 272 milioi euroko galera ekarriko du sarreretan, eta, ondorioz, babesik gabe geratuko dira behar sozial axolakoak, dela etxebizitzen arloan, dela osasunarenean, dela marjinazioarenean, dela beste zenbaitetan, eta hori guztia aurrekontuetan ahalmen falta gezurrezkoa ezartzeagatik.
Sindikatu horren iritziz, kapitalaren errenten aitorpenean ikusten da garbien konpetentzia fiskal horren eragina, zein, erreformaz erreforma, gero eta kapitaldunen aldekoago bihurtu baitute. Inbertsio funtsak, esaterako, hasiera batean kontzeptu horretakoak ziren fiskalitatean, baina ondarezko gehikuntzaren atalera pasatu zituzten, %20ko tasa finkoan. Gaur egun, %18ko tasarekin zergapetzen dituzte horrelako gainbalioak, eta %15arekin zergapetuko dituzte erreformaren ondoren. Ildo berean, sustatu egiten da, halaber, borondatezko aurreikuspen sozialeko erakundeetan inbertitzea, zeren gehitu egin baitute horrelako sistema osagarrietan jarritakoaren kenketa, eta tratamendu eskuzabal bera aplikatuko dute aurreikuspeneko plan aseguratuetan. Sindikatu abertzaleko arduradunen ustez, ez da bidezkoa aurreikuspeneko sistemak indartuz dagoeneko etorkizuna bermatua dutenen pentsio osagarria subentzionatzea eta, bien bitartean, pertsona langabe edo lan prekarioko pertsona ugarik sistema publikoko pentsio kontribuziozkoak jasotzeko biderik ez izatea.
Ezker abertzaleak ere baztertu egin du EAEko eta Nafarroako PFEZ erreforma, uste baitu "PPren Gobernu neoliberalaren esanekoa dela, sarrera handienekoen onurarako dela eta areagotu egiten dela 1996ko erreforma erreakzionarioarekin abiatu zen ongizateko estatuaren suntsitzea"

Iaz, 11.474 milioi eurotik gorako diru sarrera
Iaz, 2002an, Hego Euskal Herriko lau foru aldundiek 11.474,33 milioi euroko diru sarrera izan zuten orotara era guztietako zergen bidez: zerga zuzenak (PFEZ), zeharkakoak (BEZ eta beste zenbait, tasak, ondarezko sarrerak, aktibo finantzarioak eta abar). Arabak 1.487,24 milioi euro bildu zituen, Bizkaiak 4.559,57 milioi euro, Gipuzkoak 2.899,94 milioi euro eta Nafarroak 2.527, 57 milioi euro. Kontu horiek ateratzen dira bederen, Hego Euskal Herriko lau foru aldundietako aurrekontu orokorren datu ofizialetatik.
Sarrera fiskal horietan, PFEZ errentaren gaineko zerga da kapitulu garrantzizkoenetako bat. Kontzeptu horretan bakarrik, 4.403,98 milioi euro bildu zituzten aipatu lau foru aldundiek. Arabak 612,54 milioi euro jaso zituen kontzeptu horretan, Bizkaiak 1.933,33 milioi euro, Gipuzkoak 1.211,58 euro eta Nafarroak 646,53 milioi euro.
Balio erantsiaren gaineko BEZ zerga zeharkakoa da beste ezarpen ardurakoetako bat. Zerga horren kasuan, iaz 4.416,64 milioi euro bildu zituzten Hego Euskal Herriko lau foru aldundiek. Arabak 539,32 milioi euro jaso zituen, Bizkaiak 2.129,12, Gipuzkoak 1.004,72 eta Nafarroak 743,49


Azkenak
Espainiar batzuk turismo-gidari bati eraso egin diote Galizian, bisita galizieraz egiteagatik

Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.


Zabaltzen ari den morofobiaren azken adibidea, Gasteizen

Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]


Donostiako auzitegi batek ebatzi du zaharren egoitzako langile denek ez dutela euskarazko B2 maila eduki beharrik

Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]


Jesus Maria Gomez Ezkerro preso iruindarra aske geratu da zigor osoa beteta

Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da. 


2025-07-22 | Estitxu Eizagirre
Frutazaintza ekologikoa ezagutzeko txangoa deitu du Biolurrek

Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]


2025-07-22 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Japoniar nazionalismoa hasi da berragertzen mozorrorik gabe

Japoniako goi-ganberaren erdia berritzeko uztailaren 20an egindako hauteskundeek berretsi eta ondu egin dituzte aurreikuspenak: Alderdi Liberal Demokratikoak eta haren ia betiereko aliatua den Komeito konfesional eskuindarrak galdu egin dute Aholkularien Batzar horretan zuten... [+]


2025-07-22 | Mara Altuna Díaz
Haien hizkuntzak hiltzen uzteko prest ez dauden zortzi gazte grinatsu

Uztailaren 14tik 18ra munduko hizkuntza gutxituen hiriburua izan da Gasteiz. HIGA, hizkuntza gutxituetako gazte hiztunen topaketetan, lau kontinenteko dozenaka gazte elkartu ziren esperientziak eta estrategiak trukatzeko. Hizkuntza “txikiak” babestea dute helburu... [+]


2025-07-22 | ARGIA
Kanakyko independentistek eta Frantziak adostutako akordioa eztabaidatuko dute oinarriek egunotan

Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta... [+]


2025-07-22 | Nagore González
Maite ditugun pertsonen heriotza

Zenbat min jasan dezake bihotz batek?

Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?

Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.

Jolasa bukatzea... [+]


2025-07-22 | Patxi Azparren
Armagintza eta gerrekin eten

Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]


2025-07-22 | UEU
Elisa Peredo Quiroz (Maitelan)
“Emakume eta migrante izateagatik ez gaituztela kontuan hartzen hautematen dugu”

Kooperatibismo bat komunitateari begira: lurraldeetako beharrei erantzuteko ereduak zabaltzen jardunaldia izan zen ekainaren 19an eta 20an Usurbilen, Jakinek, Usurbilgo Udalak eta UEUk elkarlanean antolatuta. Praktika kooperatibo eraldatzaileen adibide gisa, besteak beste, [+]


2025-07-22 | Bertsozale.eus
Bertsolaritzaren dokumentazio bilketa sendotzeko aurrerapausoetan

 Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]


2025-07-22 | Kote Camacho
Aurtengo baraualdirako jada hamalau lagunek eman dute izena

Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.

Aurten,... [+]


“Herriak erabaki du Hatortxu Rock 30 aldiz egitea”

26 urtez euskal preso eta iheslariak etxeratzeko aldarria oholtza gainera eraman ondoren, Hatortxu Rock jaialdiak bere azken edizioa egingo du ostegunetik igandera bitartean, Lakuntzan (Nafarroa). Jaialdian bildutako dirua preso sein senideentzat dispertsioak zekarren zama... [+]


Banketxeen mozkinak eta ustezko ezinak

Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]


Eguneraketa berriak daude