Etiopian milioika herritar goseak hiltzeko arriskuan dagoen sasoi honetan, Hirugarren Munduko errealitate garratz horren beste aurpegia erakutsi du David H. Shinn irakasle etiopiarrak: gose eta atzerapenetik ihesi joan diren milaka profesionalen kasua. Burmuin edo garun ihesa, alegia. Estatu Batuetako diaspora etiopiarraren urteroko biltzarra baliatu du George Washington unibertsitateko irakasle honek, bere sorterriarentzako laguntza eskatu eta Hirugarren Mundu osoa aurrerabidean jartzeko arazo larria den hau -profesional kualifikatuen ihesa- aktualitatearen mahai gainean ipintzeko.

Afrikako profesional kualifikatu asko Mendebal Europara eta Ipar Amerikara joatea ez da gaurko kontua. Lehen munduan bertan ere hainbat herrialdek nozitu du arazo hori. Baina garapen bidean diren herrialdeetan, aparteko larritasuna dauka. 1995eko datuetan, Indiak zientzia alorrean ikertzen zeuzkan herritarren %79 Estatu Batuetan zeuden, eta Txinako %88 berdin. Ordainetan, AEBetan dauden medikuen %23 bere titulazioa beste herrialdeetan hartua da.
Pobretze honen ondorioak nonbait era oso berezian somatzekotan, Afrikan gertatzen da hori. Nigeria batean, bertan mediku behar gorria dagoen bitartean 2.000 mediku nigeriarrez goiti ari da AEBetan lanean. Titulazio unibertsitarioa duten 10.000 nigeriar baino gehiago dira AEBetan bakarrik ari direnak, aparte Europan, eta beste. Chicago eta bere inguruetan Sierra Leonako doktore gehiago dago Sierra Leonan bertan baino.
New York hirian -aipatu biltzarrean aurkeztutako zifretan- 600 baino gehiago dira Ghanan sortutako medikuak. Zimbabwetik 1997an bakarrik 1.000tik gora profesional joan ziren itsasoz beste aldera, sorterri behartsutik ihesi.


Afrikak bere osotasunean 1960tik 1987a bitartean bertan sortutako profesionalen heren bat ikusi zuen herrialde garatuetara ihes egiten. Eta gaur egun kalkulatzen da urtero 23.000 unibertsitateko tituludun eta erdi mailako kualifikazioko beste 50.000 profesional doazela kontinentetik kanpo lan bila. Beste asko dira gainera beren ikasketak Europa eta Ipar Amerikan osatzen ari direnak. Eta horietatik %35 ez da itzuliko sorterrian lan egitera. Aipatu ditugun Nigeria, Ghana eta Etiopiaz gain, Egipto, Hegoafrika eta Kenya dira emigrazio kualifikatu horretarako herritar gehien eskaintzen dutenak.
Berrikitan Kenyako datuak ezagutu dira. 28 milioi herritarrentzako Kenyako osasun sistema publikoak 600 mediku eta 70 dentista dauzka. Eta hilero herrialdetik 20 mediku alde egiten ari direnez -gutxi irabazten dutelakoan- osasun sistema osoa dago arrisku gorrian.
Egoera honek sortutako paradoxa argitzen du David H. Shinn-ek ondoren: Afrikako 300.000 profesional kualifikatu kontinente honetatik urrun ari den bitartean, Mendebal Europako 100.000 profesional ari da lanean Afrikan, horrek dakarren koste izugarriarekin. Mediku ez-espezialista bakoitza formatzeko gobernuek 60.000 dolar gastatu dute, eta haiek ihesi joan direnean dirutza hori alferrik gastatu ondoren, kanpotik ekarri beharko dira atzerritarrak ordainetan, berriro diru gehiago ordainduz.
Profesional horiek Mendebal Europa, Ipar Amerika, Australia edo Golkoko herrialdeetan dituzten aukerak izan dira ihes horren arrazoi nagusia. Baina gorabehera politikoek ere lagundu dute elite formatu honen exodoa. Errebolta, ustelkeria eta gerraz gainezka dagoen Afrikan, arrazoi hori dute gehiago Mendebaldean bizimodua eroso irabazi dezaketen profesionalek.


Ordainetan, eguneroko jarduera ekonomikoa bermatzeko profesional gutxiegi edukitzeaz gain, eskola eta ikastetxeetan ere nabaritu da hutsunea. Amaiezina litzateke profesional eskasiaz departamenduak itxi behar izan dituzten unibertsitate afrikarren zerrenda.
Etiopiara itzuliz, bertako Osasun Ministerioaren datuen arabera, herrialdean 1988 eta 2001 artean medikuntza ikasketak egin dituzten 2.491 doktoreetatik herenak alde egin du, gehienbat AEB, Europa eta Hegoafrikara. 1996an 1.483 mediku ez-espezialista ari ziren lanean herrialdean, eta 2001ean kopuru hori hamarretik batean jaitsi zen, 1.366ra: lehen atentzioko mediku bat 47.000 herritarrentzako!
Profesional kualifikatuen ihes izugarri horren zergatiez galdezka hasita, erantzunak bat baino gehiago dira, eta elkarri pilatzen zaizkio. Gerra, diktadura eta injustizia egoerek beren garrantzia dute, kanpoan ere bizimodua ateratzeko gai direla uste duten herritarrontzako. Baina horiek bezain garrantzizkoak dira arrazoi ekonomikoak. Kenyako doktore batek gehienez 414 dolar irabaz ditzake hilabetean; Hegoafrikara badoa, 2.600 dolarretaraino iritsiko da. Eta askoz gehiago irabaztea pentsa dezake Estatu Batuetan. Gainera, oso gutxi irabazteaz gain, bere posizio sozialari dagokion bizimodua oso eskasa izango du jaioterrian, eta atzerrian aldiz askoz bizimodu eroso eta erakargarriagoa eraman ahal izango du, berak bezala bere familiak.
Paradoxikoa badirudi ere, garunen ihesa jasaten duten herrialde horietara datoz profesional kualifikatu asko... herrialde pobreagoetatik. Hegoafrikatik milaka dira AEB aldera irteten direnak, eta horien ordainetan postu erakargarriak daude Afrikako herrialde txiroagoetako profesionalentzako. Ipar Amerika, Australia eta Mendebal Europako herrialdeek eskuzabalik hartuko dituzte etorkin hauek, medikuntzan bezala unibertsitateetan eta informatika alorretan horientzako adina lan badelako.

Azken hamarkadotan herrialde garatuen eta garabidean direnen arteko leizea ez da sakondu baizik egin, eta exodo larri honek bere horretan jarraituko duela pentsatu behar da. Pobreziatik ihesi joan diren profesionalak nekez itzuliko dira, salbuespenak salbuespen. Aldiz, diasporak berak sorterrietako ekonomiak sendotu eta bertan direnei aurrera egiten laguntzeko saioak dira ugaltzen ari direnak azken urteotan. Odolaren mintzoa gogorra baita.
Kilometroak tartean direlarik, teknologia berriek elkarrengandik hurbilago bizitzeko aukerak eskaintzen dituzte. Internet iritsi da alor honetara ere. Jadanik Afrikak baditu unibertsitate birtualak, adibidez, eta horiek baliatzen dituzte herrialde garatuetan diren etorkin kualifikatu askok beren sorterrira informazioa eta laguntza helarazteko.

Baina asko indartu beharko dute ahalegin ahul hauek, Afrikak eta orohar Hirugarren Mundu osoak jasaten duen odolustea gelditzeko

http://www.argia.eus/nethurbil helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.