GALIPOTA ORIAN


2003ko urtarrilaren 05ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Errioan jaioa izan behar zuen Pelixek. Bera izango zen ibaia gehien ezagutzen zuenetakoa. Egia esan, XX. mende hasieran jaiotako aginagatar gehienak ibaiari begira bizi izanak ziren. Urte osoko egunetan zortzi orduz fabrikan eta beste mordoska erriberako soroetako lurrak lantzen emango zituzten, eta neguko gau hotzetan errioan, angulatan. Orioko alaba batekin, Maria Luisarekin, ezkondu ondoren errio bazterrera joan ziren bizitzera biak, antzinako ontzigintzaren oroimenez betetako Mapil ondora. Oria ibaian hazi zituzten seme-alabak ere. Artean bularreko haurra zenean, semea behin baino gehiagotan senar-emazteek berekin eramana zuten errioan barrena, ardi larru batean bilduta terral izoztuaren erdian. Beraiek kontatua.

Haurtzaro eta gazte denbora gogorrak ezagutu zituen Pelixek, hiltzen ari zaizkigun gure guraso gehienen antzera. Gaur Argentinako jendeek bizi dituztenak bezalako egun latzak. Gure haurrek hil aurretik ikusi beharko dituzten egun gorrien tankerakoak. Txikitatik lan gogorretan zaildu ondoren, errukirik gabeko gerrak harrapatu zituen atzaparretan, eta honen ondoren eskasia galanta sufritu zuten berriro. Baina urteekin atzera lana sortzen hasi zela kontatzen ziguten. Eta guk mutikotan Oria gainean ezagutu genuen apar zuria ere diru berria ugaritzearekin batera azaldu omen zen.
Tolosaldeko lantoki batzuetan sortutako zimaur berezi bat zen urak zekarrena, ustel usain eraman ezin bat zeukana. Apar berriarekin angulek etortzeko ohitura zaharra galdu zuten, arrainek ez zuten berriz igo nahi pozoi hartan gora eta ixkirarik ez zuten gehiago biltzen zalabardoek. Goierriko usuriak itsasora eramateko balio zuen Oriak gu mutiko ginenean, eta bapore eta gabarraz Orioko barratik Aginagaraino hondarra ekartzeko. "Irisasi" izen bukolikoa zeukan bapore handiaren ondoan, muallatik jauzi egindakoan neska eta mutikook kaka koloreko uretan murgiltzen ginen.
Eta kantarila bihurtutako ibai zaharrari begira desesperatzen zen Pelix Uriberriko balkoian.
Urteak pasa eta hondamendi honen errudunetako bat Azpeitian aurkitu zuen Pelixek. Bereziartua medikuaren kontsultara joanak izan behar zuten senar-emazteek, eta bertan azoka eguna aprobetxatuz boto eske zebilen Fraga Iribarne. Emaztearen erreguetatik askatu eta zuzenean beregana jo zuen Pelixek, ordurako baldartu samarra baina indartsua zuen ibilera harekin:
- Aizu, gizon, zu al zara Fraga?
- Bai, adiskidea: zer behar duzu?
- Noiz garbitu behar duzue gure errioa?
Lehorreko tierretatik etorritako politikari famatua harrituta geratu zen galdera bitxia entzunda. Aurrean zuen baserritar handi hura gizon sentibera zen eta hainbeste jende eta bizkarzainen artean urduri zegoen, bastoiari eskuarekin tinko helduz. Ez zegoen txantxatarako.
- Ombre, zuk arrantzalea izan behar duzu... -esan zuen, bake nahian-edo politikariak.
- Bai, jauna, urte luzez angulak, ixkirak eta klase guztietako arrainak harrapatu ditugu guk Oria ibaian. Eta orain ez dago ezer, dena izorratu duzue!
- Lasai, gizona, laster garbituko dugu dena, laster konponduko dira gauzak...
Gauza da, urte gutxiren buruan ibaia garbitu egin zela. Ez zuen Fragak garbitu Oria, ezta demokrazia berriak ere, Tolosaldean ehunka langile kualifikatu kale gorrian utzi zituen krisi ekonomikoak baizik. Baina azken urteetan berriro etxe aurrean arrainak azaltzen ikusteko zoria izan zuen Pelixek.

Fragarekin izandako enkontrua haurrei kontatzeko bezain polita eta gazteei esplikatzeko bezain profeziaz betea izan zen. Baina pasadizo hartaz aparte, Oria ibaia eta Aginagatik Oriorainoko erriberak defenditzeko orduan berriro adorea erakutsi zuen Pelixek duela 25 urte, beste hiru herritarrekin batera espekulazio operazio handi eta suntsitzaile bat gelditzen lagundu zuenean.
"Prestige" izeneko bapore erraldoia hondoratzen ikusi zen egunean, ur bazterrean sortutako askok jakin genuen gu ohartzerako Orioko barran izango genuela haren apar beltza. Pelixek oker handirik gabe asmatuko zukeen. Dagoen lekuan, ondo damutua egon behar du Fraga zahar horri aurrean eduki zuenean bastoiarekin kalabera hezurra hautsi ez ziolako


Azkenak
26 herrialde prest dira Ukrainan esku hartzeko, baina Putinek erantzun die helburutzat joko dituela

Emmanuel Macron Frantziako lehendakariak adierazi du 26 herrialde prest direla gerra amaitu ondoren Ukrainan indar militarra zabaltzeko, “lurrez, airez edo itsasoz” parte hartuz. Vladimir Putin buruzagi errusiarrak erantzun dio ez duela horrelakorik onartuko, ez... [+]


Hizkuntza bat gutxiago munduan: azken caddo hiztuna hil da

Caddo hizkuntza gorde eta biziberritzeko ahaleginean ari den ekintzailea da Alaina Tahlate. AEBetako jatorrizko caddo herriko hizkuntza hori jario oneko hiztun bakarrarekin gelditua zen: Edmond Johnson, 95 urteko hiztunarekin. Tahlate gazteak aitortu zion estutasunez bizi zuela... [+]


Asimilazioaren kontrako topagune izanen da Izpegi irailaren 19 eta 20an

Izpegiko besten hirugarren edizioa ospatuko dute, Basaizea Baigorriko kultur elkarteak, Baztango Gazte Asanbladak eta Baigorriko zein Erratzuko gazteek elkarlanean prestaturik. Hitzaldiak, bazkaria, ibilaldia, kontzertuak... izanen dute zeregina.


Azpiegitu handiak
Osasunak bat egin du Nafarroako AHTren aldeko Plataformarekin

Osasuna futbol taldeak bat egin du Nafarroako Abiadura Handiaren aldeko plataformarekin, azken honek ostegun honetan jakinarazi duenez. UGT sindikatuak eta Eraikuntzaren Industrializatzearen Aldeko Nafarroako Klusterrak ere bai.


Bilboko etapa Palestinak “irabazi” zuela azpimarratu dute, eta protestan jarraitzera deitu

Palestinarekin Elkartasunak manifestazio nazionala antolatu du urriaren 4rako. Ostiral honetan Euskal Herriko 130 udaletxeren aurrean protestatzera deitu du Gernika-Palestina ekimenak.


2025-09-05 | Sustatu
Itzulbide jarri dute martxan Osakidetzan, euskarazko lan-hizkuntza eraginkorragoa izateko

Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]


Ikasle nafarren %30ak ikasiko du aurten euskarazko D ereduan

Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.


Pantailen gehiegizko erabilera, desinformazioa eta indarkeria praktikak identifikatu ditu adingabeen artean Macsonrisas-ek

Ikasleek pantailekin duten harremana aztertu eta "Heziketa digitala LH eta DBH" izeneko txostenean jaso dituzte ondorioak Macsonrisas-eko kideek.


Kaleratze kolektiboa ezarri nahi dute Maderas de Llodion

Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.  


Herriko dantzan parte hartzen ari ziren emakumeei eraso egin diete Errioxako Cervera herrian

Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]


2025-09-05 | Gedar
Gaztetxea lortu dute Etxaurin

"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".


“Hondarribiko alardearen bi aldeak parez pare jartzea da zilegitasun bera ematea zapaltzaileari eta zapalduari”

Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]


Gipuzkoako Aldundiko zaintzaileek ez dute euskara jakin beharrik, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren arabera

Donostiako epaitegi batek aurretik emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. ELAk eta LABek mobilizazioa antolatu dute ostiralerako, eta Euskalgintzaren Kontseiluak bat egin du.


2025-09-04 | Joseba Alvarez
Dena blokeatu!

Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.

Izan... [+]


Eguneraketa berriak daude