Euskaldun gehienek uste dute "Isil isilik" abestia herri abestia dela. Eta egia da. Baina ez da egia. Alegia, orain berrogeita hamar urte inguru Eibarren jaio eta Ordizian hil zen Fernango Goenaga Iribarrenek sortua da. Alde honetatik egiledun abestia da. Baina harrez geroztik, isil isilik, Euskal Herriaren bihotzeraino sartu da eta gaur egun oso gutxi izango dira inoiz doinu horren kulunkan samurtu ez diren euskaldunak. Horrela begiratuta, beraz, herri abestia da.

Isiltasuna bitxi preziatua da gizartea azoka zaratatsu bihurtu zaigun garai hauetan. Saltzaileek, ordea, ez dute isiltasunik nahi. Beren builaren ezdeusa agirian jartzen duelako. Eta erostera ez duelako bultzatzen. Euskal politikaren azokan ere sarri entzuten den kexua da: isilik daudenak gaizki ari omen dira. Zergatik isiltzen dira honelako egoera korapilatsuan? Erabaki behar omen dute eta argi utzi norekin dauden. Isilkariak beldurti mengel kriteriogabeak besterik ez omen dira.
Politika, beharrezkoa izanagatik, eta are gutxiago eguneroko politikakeria, ez da saldu nahi diguten bezain garrantzitsua. Nahikoa da urte bete pasatako egunkaria hartzea kontuak nola aldatzen diren ikusteko. Gezurra da eguneroko saltzaile politikoen garraisiek ezer aldarazten dutenik. Horiek bezeroak engainatzeko eta taldekatzeko balio dute. Eta sakoneko erabakiak beraiekin kontatu gabe egiten dira. Gizartearen eraketa beste hainbat alorretan ere erabakitzen da. Inertziak sortzen dituen jokabideetan esaterako. Isil isilik gehienetan.

ARRIBA EUSKADI. Gainetik besterik ez nazka ematen duelako. Baina José María Callejaren "Arriba Euskadi" izeneko liburua begiratu dut. Lagun batek aipatu zidan Txirri, Mirri eta Txiribitoni buruzko aipamenak egiten zituela eta, kostata, baina erosi gabe -ez nuen erosi nahi- ale bat lortu dut. Guri buruz esaten duen gehiena gezurra da. Eta ezagutzen ditudan neurrian, beste hainbati buruzko kontuak ere gezurrak dira. Gezur potoloa: Txiribiton mutua da, antzezten duen aktoreak ez dakielako euskaraz. Eta txorizo hortatik abiatuta Eukal Herriaren egoerari buruzko alegoria baldarra antolatzen du ironia merke gaiztoaz. Hala ere, dena oso era tentagarrian kontatua prentsa horiaren estilorik horienean. Liburuaren kontrazalean honela jartzen du: "Este libro ha obtenido, por unanimidad, el Premio Espasa Ensayo 2001, concedido por el siguiente Jurado: Fernando Savater (presidente), Jon Juaristi, Amando de Miguel, Vicente Verdú y Rafael González Cortés". Asteroko kuadrila afarian erabakiko zuten noski, Calleja kuentista txiza egitera zihoan bitartean. Nolako sorpresa txarretera bustita itzuli zenean. Mutu geratuko zen. Pena liburua idatzi aurretik ez mutu geratu izana. Txiribiton bezala. Gezurretan baino, isil isilik hobeto zegoen.

Gora Euskadi. Hau ere isilka gusturago esaten dut nik behinik behin. Baina GoraEuskadigarraisizaleen artean ere kexua dabil. Abertzale aurrerazalea izateko modu bakarra dagoela -beraiena noski- erabaki dutenek ez dute begi onez ikusten oraingo egokiera politikoan hainbeste euskaltzale isilik egotea. Beste garai batzuetan horretara behartu nahi izan bagaituzte ere: "Usted toque el txistu y haga el payaso, que lo hace muy bien, pero no vuelva a hablar en público de política. La próxima vez, le limpiaremos el forro". Horrelaxe -erdaraz- deitu zidan batek telefonoz, ia hogei urte direla, neure iritzia prentsan agertzeagatik. Arrapostu berehalakoa eman nion: "Oiga usted, yo hablaré de lo que quiera, cuando quiera y donde quiera". Eta esandakoa bete dut. Baita beteko ere.
Heldu askok esaten duten umekeria nabarmenetakoa hauxe izaten da. Edozein liskarra dagoela: nik neurea esan dut eta kito. Kontua, baina, ez da esatea, komunikatzea lortzea baizik. Komunikatzeko hitz egiten baita eta aurrenekoan lortzen ez bada, hamaikagarrenean izan daiteke. Hizketan saiatu beharra dagoela Txiribiton mutuak ere badaki. Eta berak, nik bezala, badaki interferentzia handiegiak daudenean hobe dela isilik egotea. Ez baita aditzen. Isilik hobeto. Baina jardunean. Isilik isilik