Batasuna lortu nahirik


2002ko irailaren 29an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Nikolas Ormaetxea «Orixe»ri gorazarre egin nahi izan zion ZERUKO ARGIAk bere 500. zenbakian, batasuna aldarrikatuz. Era guztietako idazlanak agertzen ziren hartan, Abandok, Amatiñok, Dionisio Amundarainek, Joxe Mari Aranaldek, Arostegitar Jokinek, Mikel Atxagak, Bozas-Urrutiak, Elustondok, Ibargoitik, Joseba Intxaustik, Xabier Letek, Anjel Lertxundik, Koldo Mitxelenak, Txillardegik, Mikel Ugaldek eta Aita Villasantek sinatuak. Helburua? Lehen orrialdean agertzen zuten hura: «Orixe-ren omenez eta gorasarrez egiten dugun bostehungarren aleak batasunera, alderdi guztietako batasunera bultza egin diezaigula denoi».



«ORIXE»RI ZOR ZAION LEKUA

Besteak beste, «Santa Kruz Apaizaren» bizitza, «Euskaldunak» poema eta «Urte guziko Meza-Bezperak» meza liburua idatzi zituen gizonari omenaldi hura egitearen arrazoia azaltzerakoan, zera zioen Z. ARGIAk: «Orixe dugu oraingoan gaitzat. Ez noski, Jainkotzat eta denean eredutzat artu nahi dugulako. Orixek ere batasun-oiñarrietan zor zaion lekua behar duelako, euskal idazlerik onenekin batasun mahaian eserrarazi nahi dugulako eta euskeraren zerbitzuan bizia eman zuen euskaldunetako bat delako baizik. Beste edozein idazle on auta genezakean. Bat aukera behar eta au artu dugu».
Beharbada norbaitek ez ziela oraindik behar bezala ulertu eta, honakoa gehitzen zuten aldizkariaren arduradunek: «Ez dugu denean maixu eta gidaritzat jarri nahi izan. Orixezale direnei eta ez direnei eskatu dizkiegu lanak. Ez digute denek baiezkorik eman. Ez eta agindutako guztiek ere itza bete. Orixe-ren alderdi batzuk bakarrik, berriak ahal badadi, aipatuko ditugu. Ez zaigu erraza izan. Ez da giro Orixeri buruz itzegiten, aldeko edo kontrako itsu-itsuak eskatzen bait ditu gaur jendeak. Dirudienez denean onena eta denean txarrena dela esan behar bait da. Agian orregatixek ez dira asko ausartu lanak bidaltzen».


IKA-MIKA ZIPOTZAK KANPORATUZ

Zergatik hainbeste azalpen? Bada, beldur zirelako, hara! Eta hori, «Orixe»k, euskaldunon arteko borrokak, ezin konponduak, saldukeriak, burugogorkeriak eta gurutzeak gogorarazten» zituelako. «Etsaikeriaz eta fiakaizkeriaz betetako egoera larrian bizi gara. Orixe bera ere sakabanatzaille bihurrarazi dugu. Orixezale amorratuak, itzez behintzat, batzuk. Etsai porrokatuak besteak. Euskera bera ere, euskaldunon mintzaira izanik, sakabanatzaille gertatu zaigu aldi berean. Orregatik ez da aldizkari onen asmoa sakabanatzen gaituzten alferrikako eta kaltegarrizko ika-mikei su ematea. Ontan saiatu gara azken aldi ontan. Askok ez digute ulertu. Ez dugu beti asmatu eztabaida jakingarriei galga onean eusten. Baiña ortan ahalegindu gara».
Euskaldun guztiak batu nahi zituen Z. ARGIAk, nahiz ondotxo jakin horretarako zeuzkan zailtasunak. «Desberdinak gara zenbait gauzatan euskaldunok: siñestun eta siñesgabe, zuri, beltz eta gorri, ezkertiar eta eskubitar, aurrerakoi eta atzerakoi, baserritar eta kaletar, jakitun eta ezjakin, zahar eta gazte, mugaz emengo eta mugaz araindiko».
Nolanahi ere, Z. ARGIAren ikuspegitik, Pirinioen alde bietan bizi zen herri txiki hartako jendeak bazuen nonbait batzen zuen ziorik. «Bagera zerbaitetan bat: Euskaldun gara eta euskaldun menperatu gaiñera; gaitzetsiak, erkituak, minduak, erasotuak... urrituak... Orixek esango zukean bezala ‘Bidasoa-guraizez’ erdibiturik gaude, baiña bat izan nahi genduke. Erriaren aldeko indarrak sakabanaturik, baiña elkartu nahiz. Euskalki askoz zerbait urrundurik, baiña euskera bat egin asmoz. Sakabanaturik baiña batasun-egarri berean irrikatuta eta penatuta. Erria, Erriaren nortasuna, erriaren izkuntza, erriaren kultura, erriaren kondaira eta erritarren berdintasuna salbatzeko ametsez. Baiña guzti ortan bakoitza bere aldetik dabil».
Euskaldun guztien aldizkariak, ordea, «batzen gaituzten alderdi eta lokarriei eutsi nahi» zien, «batzen gaituen sua indartu», eta hori, «sakabanatzeak indarrak galarazten» dituelako. «Elkartasunaren indar ori egin behar luke gure arteko aldizkari batek. Bakoitzaren eskubideak, iritziak eta jokabideak onartuaz bakoitzak elkarrekin dugun kidetasuna indartu».
Hara zergatik jo nahi zuen Z. ARGIAk batasun bidetik. «Gero eta areago. Euskera batuak gero eta batuago egingo gaituen itxaropenez. Sakabanatzen baino elkartzen gehiago ahaleginduz. Iritzi guztiak onartuz. Talde jakin bati lotu gabe. Ika-mika zipotzak kanporatuz...»

«Euskalerri osoa dut kanta-gai»
Asmoa asmo, orren ondorena, orren fruitua, Orixeren lana, errikoia dela esan al dezakegu? Egia al da asmatu duela berak esaten duen «errikera»rekin? Au da Orixeren errikoitasunaz egin behar den galdera nagusia eta estua. (...) Norbaitzuk badiote galdera orri erantzuna emana eta Ormaetxeari berari adierazia. (...) Neurea esan dezadan. Nik ere ala uste dut. Gure Orixe aundiak, beste alderdi on edo abantail askoren artean, au du bat berezia: Errikoitasuna, bai bertso-lanean ta bai prosan (...) (1972-X-01)

Orixeren poesiaz eta bere hizkuntzaz
Aintzinako Euskal Herri artzain eta nekazaria gaitzat hartuta egiñik dago «Euskaldunak» poema. Orixeri ideia hura bururatu zitzaion, eta bere herriari eskein zezaiokean gauzarik hoberena bezala konplitu zuen. Biziera bati eta inguru batzuei zer nolako kera eta maitasuna zien garbi adierazten du lan horrek. «Artazuriketa», «Iruleak», «Iñauteri» eta beste horrelako zatiak irakurtzean, emozio berezi batek estutzen digu zintzurra. Herri zahar baten zantzuak, galduz doazen ohiturak! (...) Bai; baina gure herria gero eta gutxiago da horrelako. Orixeren asmoa kunpli-eziña zen: herri bat bere bizitzako lan eta ohituretan agertu. Orixek erakutsi eta kantatu zigun Euskal Herria, guk nahi ala ez, benetakoaren zati bat bakarrik baita. Orixeren poema haundi hortatik, industrializazioaren zantzu guztiak falta dira. Hiri aundiak ere, azken aldera Donostia ezik, falta dira; eta Donostia, protagonista haien bizitzan anekdota atsegingarri bat besterik ez da. Orixek herriaren baitan jartzen dituen ideia, uste eta jokaera moralak ere, Orixe berarenak gehiago dirala uste dut batzuetan, zeharo herriarenak baiño. Orixek herri hura sublimatu egiten zuen, bere irizpide eta usteetatik ikusten zuen... Bai. Denok egiten dugun bezala (...) (1972-X-01)

Atarikoa
Orain, hemen utzi gintuen Orixe urrutixeagotik ikusten dugunean, orain da garaia bere lanak hobeto aztertzeko. Azpian genduzkan itzala luzatzen ari da eta mehetzen: orain hartu behar genituzke haren luze-laburraren neurri zehatzak. (...) Neure aldetik zerbait aitortzea zilegi bezait, ausartuko nintzateke esatera Orixe gramatikalaria dela gutxien asetzen nauena. Gramatika, izan ere, jakite enpirikoa da eta berak beste bidetatik eraman nahi zuen, Erdi Aroko eta gero ia oraintsukoen antzera, ez baikenituen ezagun Sartaldean, esaterako, Panini baten moldeak. Baina akats hori, akatsa baldin bada, hutsa da besteen aldean. Gizon bezala, eta hauxe da noski lehenbizikoa, ezin hobea da Orixek utzi digun eredua. Egiazko gizon, bere buruarekin borrokan eta Jainkoaren bila, egiazko euskaldun eta euskaltzale, Euskal herriaren seme jator, ez hitzez eta oihuz, eguneroko lanaren lanez baizik. Goian bego eta bildu zigun uzta onerako izan bekigu, bizi zitzaigunean bezalaxe


Azkenak
2025-07-23 | Euskal Irratiak
Battitta Boloki: «Kanakian deskolonizazio prozesu bat abiatu dute, eta bidean da»

Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]


Pestizidak baimenduko lituzkeen legearen kontra 1,5 milioi sinadura batu dituzte Frantziako Estatuan

Duplomb Legeak hiru neonikotinoide baimenduko lituzkeela salatu du ELB sindikatuak. "Aberrazio zientifikoa, etikoa, ingurumenezkoa eta osasunekoa" dela salatu du legearen kontrako sinaduren biltzaileak. 


Sergio Ayucar: “BSHri oso merke atera zaio Eskirozko lantokia ixtea”

ELAk eta LABek ez dute lan batzordearen gehiengoak erdietsitako eta langileen gehiengoak onartutako aurreakordioa sinatu: "Ez da 1.000 familiarentzako irtenbiderik planteatzen. Finean, lanpostu askoren galera eta fabrikaren itxiera dakar", adierazi du LAB sindikatuko... [+]


Sare sozialetatik ihes egin duten gazteak: “Saturatuta bukatu nuen”

Gazteak dira, jaiotzetik aro digitala baino ez dute ezagutu, eta hiperkonexioaz eta estimulu jarioaz nekatuta/nazkatuta amaitu dute. Gutxiengoa dira, baina garbi dute sare sozialen zurrunbilotik ihes egitea hoberako izan dela: "Ez da alarmismo kontua, baina jakin behar dugu... [+]


Israel Gazan “inoiz ikusi ez den sufrimendua” eragiten ari dela salatu dute Mendebaldeko 28 estatuk, baina neurririk iragarri gabe

"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]


Subflubiala Ez plataformak protesta zaratatsua egin du Bizkaiko Foru Aldundiaren aurrean

Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.


71 urteko espetxe zigorra ezarri diote Hondarribiko surf irakasle bati, 11 adin txikikori sexu abusuak egitea egotzita

2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]


Frankismoko dokumentu klasifikatuak argitaratuko dituen legea onartu du Espainiako Gobernuak

Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.


Espainiako Auzitegi Gorenak Loiolako kuartelari babes berezia ematen zion epaia bertan behera utzi du

2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]


Galizieraz egiteagatik eraso egin diote espainiar batzuek turismo-gida bati Galizian

Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.


Legazpiko Udala eta Sidenor kalte ordainak ordaintzera zigortu dituzte langile bat amiantoaren eraginpean jartzeagatik

Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu. 


Zabaltzen ari den morofobiaren azken adibidea, Gasteizen

Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]


Donostiako auzitegi batek ebatzi du zaharren egoitzako langile denek ez dutela euskarazko B2 maila eduki beharrik

Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]


Jesus Maria Gomez Ezkerro preso iruindarra aske geratu da zigor osoa beteta

Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da. 


Eguneraketa berriak daude