Beltzetan beltzenek europar kolonialismoari muturreko galanta ematea lortu zuten Municheko Olinpiar Joko haiei hasiera eman zitzaienean, Argentinako lehendakari ohia zegoen Donostian. Egonaldi haren atzean, ez omen zegoen atseden hartzea besterik Juan Domingo Peron jeneralaren asmoan, baina kasualitatez edo ez, egun haiexetan egunkarietan gehiegitxo hitz egiten zen lehendakari ohiak Argentinako agintea berreskuratzeko zeuzkan balizko aukerez, eta Franco ezezkoan egon behar zen, Espainiako jeneral nagusiena ospa egina zelako jada A Coruñara. Orduko egunkariek ez zuten txintik esaten urruntze estrategiko hartaz, eta ZERUKO ARGIAk ere ez, bistan da. Batak zein besteek, nahiago zuten Municheko Olinpiar Jokoetan zapalduetan zapalduenak lortutako garaipenaren inguruan aritu, bakoitzak bere ikuspuntutik. «El Diario Vasco»ko editorialak zioenez, kasu, «Una mala política» izan zen kirolari beltzena Rhodesiakoei Olinpiar Jokoetan parte hartzea galeraziz. Mikel Ugaldek, berriz, «Zorionak» ematen zizkien gure aldizkariko orrialdeetatik.

Bere hitzekin sor zezakeen istiluaz jakitun-edo, zeharka-meharka hasten zen Mikel Ugalde bere txaloaren arrazoiak azaltzen: «Behin eta berriro asko idatzi da deporte gauzetaz, kirolarien egitekoetaz, deporteak eta pertsonagintzak dadukaten loturaz, eta abar. Baina azken aldi honetan ikusi eta entzun ahal izan dugunez, kirola ere ‘politika madarikatuarekin’ nahastu digute. Ez da hau gaurregun sortu den leloa, aspaldikoa baino. Halaz ere, Olinpiadetan, Rodesiaren jokabidea dela medio, esames, haserre, kezka, hitzaldi, bilera eta erronka franko sortu da Munich eta munduan zehar, eta, zoritxarrez, arinegi mintzatuz sarritan».
Behin indarrean zegoen gizalegeak agintzen ziona beteta, barruan zeramana agertzeko eskubidea zeukan, eta zirt-zart botatzen zuen berea gure gizonak.
«Guk, geure aldetik, ez dugu zorionak eman besterik egingo. Izan ere, badakizue, jakin -kanpoko berriak ezagutzea bertakoak baino errazagoa izaten bait da askotan-, Rodesiako agintedunen, indardunen jokabidea esango genduke, oso zapaltzaile eta menperatzaile dela».
Eta zer gertatu zen Munichen? «Gizalege oro apurtu duen gobernuaren laguntzaz gerturiko kirolariak Alemaniara doaz. Pertsona bezala bizitzeko egokierarik ez duen herriak ez ditu deportistak sortaraziko. Badu aurreragoko lanik. Horregatik, lehenago Hego-Afrikari buruz erabaki zana Rodesiarekin ere berdin erabaki dedilla eskatzen dute beltzek.
Kirolariek badute zapalkuntza honen kontzientziarik eta Munichen parte hartzerakoan Rodesia kanpoan uztea eskatu dute, elkartasunak damaioten indarraz baliaturik eskatu ere. Geroztik gertatua, denok ezagutzen duzue. Konponketa sinplea hasieran, Ingalaterraren babespean jokatzearena alegia, eta azkenik kanpoan gelditu da Rodesia».

Beltzek irabazi zuten borroka hura, bederen, zioen Mikel Ugaldek. «Gauzek lehenean jarraituko dute, Rodesian ez da aurrerantzean ezer aldatuko. Baina beltzek injustizia eta bidegabekeria gogorazi digute. Pozgarria da kirolari hauek erakutsi diguten kezka, nahigabea, samintasuna, zapalkuntzaren kontzientzia. Horregatik, bihotzez, ZORIONAK».
Dena dela, garaipenaren aldaba joa bazuen ere, handik aurrera gerta zitekeenaz Ugalde ez zen baikorregi agertzen.
«Europan oraindik Grezia eta beste zenbait diktadurak irauten duten antzera, Afrikan ere ez dira Rodesia eta Hego-Afrikakoak bakarrik zapaltzaile. Hor daduzkagu, adibidez, Mozanbiken FRELIMOren eraginez portugaldarren aurkako burruka bizian» eta «Burundin gertatua ere lotsagarri deritzagu. Zenbaiten jauntxokeriek, feudalismoa gogo duten tutsi indardun eta dirudunek herri bat, hutustarren herria, zapaltzen eta hileraziz doaz». Eta Rhodesian, zer gertatzen ote zen? «Ingeles gobernuak ‘askatasuna’ eskeini eta gero, 1965 urtean hain zuzen, bertako arazoak, problema larriak ez du konponketarik izan. Igaz, Azaroan, Home ingelesak eta Smithek lege berri baten araudia izenpetu zuten, baina mamiz eta muinez ez da ezer aldatu. Beltzek ez dute luzaroan bertako agintea eskuratzerik izango. Afrikar beltzak, 250.000 zurien menpe, hankapean bizi dira. Beltzen jornalek beheko mailan segituko dute, eta irakaskintza erakunde zurien osabide eta gozamenerako pentsatua izan da».
Nolanahi ere, beltz askatzaileen garaipena izan zen Munichekoa, eta horixe gogorarazi nahi zuen «Zorionak» artikuluaren egileak: «Aurtengo Olinpiadak martxan daude. Medallak pilaka banatuko dira, txaloak, garaipenaren txaloak eta ezinaren negargura elkartuko, kirolari nagusienen izenak historiak jasoko ditu ondorengoek gogoan har ditzaten. Nik, nere ajendatxoan, beste historia bat jasoko dut, kirolariek, historian zehar, herriaren garrasiari erantzun nahirik idatzi duten historia. Historia tristea, garratza, isila. Aurten afrikar beltzek beren kapitulua idatzi dute. Gure artean ez ote da historiagilerik izango?»