«ELKARREKIN HOBE, BAINA EZ NAHASI-MAHASIAN»
Eta, entretenituta egon gintezen eta egun horretan kalera ateratzeaz ahaztu gintezen, telebista baliatzen zuen diktadoreak (orduan indarra hartzen ari zen telebista). Goizean, zezenketa handi bat jartzen zigun; arratsaldean, berriz, futbol zelairen batean egiten zuten dantza folklorikoen erakustaldi handi-mandi bat. Falange espainoleko eta JONS talde politikoko sekzio femeninoak antolatzen zuen, eta ehunka pertsona agertzen ziren dantzan. Gehiegikeria itzela, benetan. Eta, denak telebistari itsatsita: kanal bakarra zen orduan, eta programa harixe begira. Dena ondo mendean izaten zuen.
Diktadorearen parafernalia hura gorabehera, langileok manifestatzen saiatzen ginen, baina grisek (polizia nazionala grisez janzten zen) berehala eragozten zituzten ahaleginak, zartakoz, tankez eta urez. Maratoiak ziren orduko haiek, ez manifestazioak. Ehunka lagun atxilotzen zuten beti, eta manifestazioek zezen plazako bigantxen korriden antz handiagoa zuten beste ezerena baino. Grisak ziren bigantxak, jakina. Hantxe ibiltzen ginen langile ezkertiar guztiok, siglak alde batera utzita. Denok etsai bakar baten kontra borrokan; diktaduraren kontra, alegia. Francoren erregimenak langileriaren parte handi bat menderatua zeukan, 10 orduko lanegunen bidez.
Laurdena sartzea esaten genien soberako bi ordu horiei, 8 orduren laurdena ziren eta. Eraikuntzan behintzat 10 orduko laneguna izaten zen, eta larunbat osoa ematen zen lanean. Ni neu igande-goizetan ere aritua naiz. Horrelaxe ergeltzen zuen jendea diktadoreak. 1963. urtean, bai neuk, bai lankideek, bi urtetan zehar lanegun izandako hamaika igande eta gau lurperatu zuen Ansioko laminazioko trenak. Zenbait egunetan, goizeko zortzietan sartzen ginen eta hurrengo goizeko seietan atera. Tortilla frantsesa eta ogia ematen ziguten afaltzeko, eta ari ahala jan behar izaten genuen. Ez zegoen gelditzerik; etengabe bota behar izaten zitzaien hormigoia laminazioko trena sustengatzeko milaka metro kubikoko zapatatzarrei. Seietan ateratzen ginenean, ordu bata arte izaten genuen lotarako, eta arratsaldean lanera berriro. Honela zioten langileek: «sartzeko ordua badakigu, irtetekoa ez». Langilezainak, berriz, beti zelatan izaten genituen, makila eskuan zutela.
FRANCOREN HERIOTZAREN ONDOREN, ZATIKETA ETORRI ZEN.
Eta, Franco hil ondoren, nola ospatzen zen langileen eguna?
Nola ikusten duzu gaurko euskal langileria? Ba al du zerikusirik frankismoaren garaikoarekin?
Estatuko UGT eta CCOO sindikatuak alderdi politikoen transmisio-korrea dira, gaur egun. Kasta sindikala osatu dute buruek, eta suntsitu egin dute asanbleen mugimendua. Langileen bozeramaile izendatu dute beren burua, baina langileen bizkar: burokratez josi dituzte bulegoak, ezkutuko paktuak egiten dituzte, ez dute zalantzan jartzen kapitalismoaren politika liberala eta eroso sentitzen dira altxor publikotik diru ugari jasoz (ez dute onartu nahi, baina horregatik dauzka gobernuak kontrolpean). Gainera, enplegatzaileen boterea ahotan hartuz gero, suhiltzailearena egiten dute. Muturreko jarreraren bat hartzen dute tarteka, imintzio moduan, beren burua zuritzeko, baina berehala makurtzen dira. Bizkaiko Labe Garaietako borroka da adibide. Madrilera joateko ibilaldi bat antolatu zuten, gogor zebiltzan itxura egiteko, eta, azkenean, ia txintik atera gabe, milaka lanpostu desagertzea onartu zuten. Gainera, UGTko eta CCOOko buruek eta afiliatuek hartu zituzten lanpostu onenak. Europako sindikalismoaren pareko «entxufismoa» lortu dute. Berebiziko higuina ematen dit, benetan.
Euskal langileriari dagokionez, nola ikusten duzu langileen mugimendu antolatua?
Hipokritak. Gezurtiak. Alderdi eta aita duzuen EAJk gaitzesten al du, bada, euskal presoen dispertsioa? EAJk eta Mugica Herzogek antolatu zuten dispertsioa. ELAk ez dio muzin egiten langileak jipoitzen dituzten ertzain torturatzaileekin hitz egiteari. Hori ez al da indarkeria? ELAk ez al du gogoan berdinak direla oraingo LAB eta batasun sindikalaren garaikoa? Zergatik ez zioten eskatu orduan orain eskatzen diotena? Denak makur-makur, Madrileko eta hemengo barne ministroen esanera. Nahiago dute Madrilen alde egon, eta EAJren alde, honen terrorismoaren kontrako txilibitu-hotsari men eginez. Eta, ahaztu egiten zaie LAB klase-sindikatua dela, euskalduna, eta preso ugari duela esterminazioko kartzeletan. EAJren leloaren aldekoek irabazten dute ELAn: egin dezagun denok ezker-abertzalearen kontra. Honelaxe esan beharra dago: ozen eta garbi. ELAk gogoan izan behar du presondegietako funtzionario oso zakar eta erasotzaileak dituela afiliatuen artean. Hori ez al da terrorismoa? Galde diezaietela euskal presoei eta preso komunei.
Egin al daiteke zerbait, berriro batasun sindikala lortzeko?
Zer eduki eman beharko genioke Euskal Herrian datorren maiatzaren batari?
Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.
Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]
Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]
María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]
Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.
Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]
Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.
Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]
3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.