Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2025eko ekainaren 21ean
«BATASUNA LEGEZ KANPO UZTEKO BADAUZKAT ZALANTZA BATZUK»
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Lizarra-Garaziko Akordioaren garaian «Identitate zibiko berria sortu beharra» aipatu zenuen orriotan. Akordioak ez zuen espero zen bakea ekarri. Akordio haren porrota iragarrita al zegoen?
Neurri handi batean bai. Lizarra-Garaziko Akordioaren arazoa abertzaleak bakarrik izatea izan zen. Abertzaletasunetik kanpo ez zegoen funtsezko inor. Bakearen eta amnistiaren truke ETAren tregua eskaintzen zen, abertzaleek eskainia, baina ez gizarteak.
Gakoa euskal nazioa definitzean datza, zure ustez. Egun, egokierarik ikusten duzu euskal nazionalismoa gainditu eta identitate zibiko bat sortzeko?
Ez dakit identitate zibiko hori sortzeko nazionalismoa gainditu beharrik dagoen, nik ez dut horrelakorik sekula esan, nahiz batzuek berehala horrela ulertzen duten. Hori ez da nik esandakoa. Nik era guztietako planteamenduak daudela esaten dut: dela euskal abertzaleena dela espainol abertzaleena -horrelakorik legokeen neurrian- edota beste inorenak. Eta, pensatzen dut, elkarrekin bizi eta gizarte osatu ahal izateko, inork ez duela bere burua ukatu behar. Aitzitik, hauek guztiek herriaren eta gizartearen ordezkari bakarrak izateko pretentsioari uko egin behar diote; esklusibotasuna da ukatu beharra dagoena. Zentzu honetan, identitate zibiko berri bat sortzeko ez da abertzaletasuna gainditu behar, abertzaletasunak eduki dezakeen gizartea ordezkatzeko esklusibotasun hori baizik.
Estatuaren eta Euskal Herriaren arteko gatazka gainditzeko «euskal erabaki esparrua» eta «subiranotasunaren subjektua» terminoak erabili dira. Baliagarriak al dira gaur egun ere?
«Euskal Herria» eta «estatuaren arteko gatazka». Zein da euskal «arazoa», zein euskal «gatazka»?
Euskal Herri honen barruan dauden indar batzuk eta estatuaren artean elkar ulertzeak sortzen duen gatazka.
Hori esanda nahikoa zehaztu dugu. Herri honetan dauden indar batzuk estatuaren kontra, baina ez Euskal Herria estatuaren kontra. Orduan, zer da euskal gatazka? Nik zer gatazka daukat? Ez dezagun Euskal Herria kolektiboaz hitz egin, pertsonez baizik. Nik gatazka bat daukat, norekin?
Zuk esango didazu.
Bada gatazka jartzen didatenekin, ETArekin. Hitz egin dezagun zehaztasunez, jende asko mehatxatuta dago, bere bizitza arriskuan dago, bere askatasuna ezin baliatuz, beldurra bere eguneroko gauza izaki. Beraz, gauza serioa da. Orduan, hizkuntzak oso gauza zehatza izan behar du, ezin gaitezke ibili hitz orokorretan.
Euskal Herriaren -definizio hori zer den zer ez den zehaztu beharko litzateke, beraz- eta estatuaren arteko gatazkaz hitz egin daiteke, baldin eta euskal gizartearen barruan dagoen gatazkaz hitz egiten bada. Bestela ez dauka zentzurik. Gatazkak dituen bi alderdietaz hitz egiten da edo bestela gatazka hitzak ez du zentzurik.
Euskal Herriaren -definizio hori zer den zer ez den zehaztu beharko litzateke, beraz- eta estatuaren arteko gatazkaz hitz egin daiteke, baldin eta euskal gizartearen barruan dagoen gatazkaz hitz egiten bada. Bestela ez dauka zentzurik. Gatazkak dituen bi alderdietaz hitz egiten da edo bestela gatazka hitzak ez du zentzurik.
Horretatik abiatuta non dago arazoa?
Arazoa da, arazo bera planteatzean. Planteatzen dena ez da horrenbeste gatazka dagoen edota berau nola gainditu, zenbaitek subjektu bakarra onartzen dutela baizik. Ezker muturreko abertzaletasunaren bidetik -eta beste askok ere bai- subjektu bakar bat dagoela planteatzen dute, eta subjektu horren eskubideak onartu behar direla. Beste batzuk, aldiz, pentsatzen dugu arazoa ez dagoela eskubideak dauden edo ez, baizik eta nori atxikitzen zaizkion eskubide horiek, zein da eskubide horien subjektua izan daitekeena eta nola eraikitzen da subjektu hori.
Egiteko horretan zein da lehen urratsa?
Bada, bakoitzak dauzkan nazio kontzeptu itxi horiek gainditzea, bere esklusibotasuna gainditzea.
Euskal nazionalismo historikoa eta ezker abertzalea ez dira ados jartzen horretan. Gatazka etxean dago, beraz?
Zein etxetan?
Euskal abertzaleen etxean.
Niretzat ere besteak etxea dira. Oso kontuz ibili behar da, berehala, konturatu gabe, gaur egun nazioa osatzeko egin behar ez dena egiten baitugu, hau da, hiritarren erdia etxetik kanpo uztea.
Ados.
Hitz egitean planteamendu errazak egiten ditugu, konturatu gabe. Zergatik daude arazoak etxea deitzen dugun horretan? Hain zuzen esklusibotasunari uko egin nahi ez zaiolako. Ez dago beste arazorik, eta hori gainditzen ez den bitartean ez dago naziorik.
Euskal abertzaleek egindako saioa -Lizarra-Garaziko Akordioa-, guztiz zapuzturik al dago?
Ez dakit zapuztua dagoen edo ez. Zenbait ibiliko dira berriro ere horrelako zerbait egin nahian, asmo bezala ez dago baztertuta. Hainbatentzat -zuk esan duzun bezala- hori da lehen pausoa, bigarrena emateko. Lehen pauso hori ematen baldin bada bestea ez dela emango iruditzen zait. Lehen pauso hori emateak, finean, «hau gure etxea da» esan nahi du, eta etxe horretan ez da inor gehiago sartuko. Orduan, duda egiten dut hori lehen pausoa ote den eta pausoak berak lehena izan behar ote duen. Nik zalantzak ditut horren inguruan. Azken batean, euskal gizartean bizi diren euskal hiritar bakoitzaren garantia abertzaleen arteko pluraltasunean datza. Abertzaleen artean pluraltasunik ez dagoenean «hau da etxea» esateko joera dago, eta honetara etorri beste aukerarik ez duzue.
n EUDEL dela batetik, Udalbiltza dela bestetik. Erakunde horien bitartez subjektu politiko homogeneo bat sortzen ahal da, zure ustez?
Argi eta garbi, subjektu homogeneoa osatzen baldin bada ez da naziorik izango, hori da euskal gizartean daukagun arazoa. Subjektu homogeneoa lortu nahi baldin bada, akabo euskal nazioa, nazio elbarri edo eri bat izango da. Hemen dagoen subjektu politiko instituzionala EAE da: Eusko Legebiltzarra, Eusko Jaurlaritza eta hauen baitako Foru Aldundiak dituena. Hori horrela da, subjektu politikoaren aniztasuna islatzen duelako.
Bestalde, zer iritzi duzu Batasunaren ilegalizazio posibleaz?
Hasteko, oraindik ez dago erabakirik. Espainiako Gobernuak lege asmo bat planteatu du, lege asmo horrek oraindik parlamentura bidea hartu behar du, iristen bada ez dakigu nola aterako den, ateratzen denean, azkenean, norbaitek legea aplikatu dadin eskaera egin beharko du, eskaera hori auzitegi batera joango da eta han erabakiko da. Legea eginda balego bezala hitz egiten ari gara, baina prozedura bat dago aurrena, eta erabakia hartzen denean, prozedurak markatuko du bidea, eta hori bukaerara iristen denean, erabakiren bat izango da edo ez.
Zehaztasun hori egin behar da, oso gauza serio batez ari baikara. Izan ere, artean, jende batzuk beldurrak airean bizi baitira gizartean, bere askatasuna eta ondasunak mehatxatuak dauzkatela, hori da eguneroko praktika.
Zehaztasun hori egin behar da, oso gauza serio batez ari baikara. Izan ere, artean, jende batzuk beldurrak airean bizi baitira gizartean, bere askatasuna eta ondasunak mehatxatuak dauzkatela, hori da eguneroko praktika.
Iritzia zein da? Iruditzen zait sistema demokratiko batean posible izan behar dela alderdi politiko bat legez kanpo uztea. Europako hainbat sistema demokratikotan hori arautua dago eta inork ez luke sistema horiek demokratikoak ez direnik esango. Alemaniako Konstituzioan idatzita dago alderdi politiko bat, baldintza batzuen barruan, legez kanpo utz daitekeela. Alemaniaren historian KPD (Alemaniako Alderdi Komunista) alderdia izan zen aurrenekoa. Bertan adostasun oso zabal batekin onartuta dago. Eta ez da ideologia komunista, nazia edo bestelakoa izateagatik, baizik eta indarkeria erabiltzeko joeragatik edota berau erabiltzen dutenekin alderdi batek izan dezakeen gertutasunagatik. Teorian ez zait ezinezkoa iruditzen. Jakina, horretara iritsi ahal izateko oso kontuz ibili behar da. Prozedurak nork eraman ditzakeen, erabakia nork hartu behar duen eta zein testuinguru politikoan eman behar den oso ondo planteatu eta zehatz-mehatz eztabaidatu behar da aurrena.
Espainiako Estatuaren legearen kasuan nola ikusten duzu?
Madrileko Gobernuak planteatzen duen lege asmoa alderdi baten botoekin bakarrik aterako balitz, oso bide ezkorra irudituko litzaidake, ez litzateke eraginkorra, ez dut bide egokia denik uste. Gauza hauek guztiak kontu handiz eta gardentasunez eztabaidatu behar dira. Adostasun politiko zabal bat egon beharko luke, zabala diot, adostasun oso batera iristea ezinezkoa delako. Eta hori eman ondoren ikusi egin beharko da, politikoki egokia den edo ez.
Batasunari dagokionez, badauzkat zalantza batzuk legez kanpo uzteko. Baina, baldin eta aurreko baldintzak beteko balira -oso hipotetikoak, eta badirudi nik aipaturiko baldintzak ez direla beteko-, aukera aztertu beharko litzateke. Zalantzak ez zaizkit sortzen baldintzak egokiak ez direlako edo jarrerak erradikalizatuko direlako. Zalantzak sortzen dizkit demokrazia horretan bizitzeak, zenbait jokabide politiko instituzionalki babestuak egoteak.
Batasunari dagokionez, badauzkat zalantza batzuk legez kanpo uzteko. Baina, baldin eta aurreko baldintzak beteko balira -oso hipotetikoak, eta badirudi nik aipaturiko baldintzak ez direla beteko-, aukera aztertu beharko litzateke. Zalantzak ez zaizkit sortzen baldintzak egokiak ez direlako edo jarrerak erradikalizatuko direlako. Zalantzak sortzen dizkit demokrazia horretan bizitzeak, zenbait jokabide politiko instituzionalki babestuak egoteak.
Zer iritzi duzu PPk Espainiako Konstituzioaz egiten duen erabilpenaz? Zure identitatea errespetatua sentitzen al duzu?
PPk egiten duen Espainiako Konstituzioaren irakurketa ez zait gustatzen, Espainiako Konstituzioaz beste irakurketa bat egin daiteke, Konstituzio guztiak bezala, eraldatu daiteke, eta PPk esaten badu ez duela ukitu nahi, ez zait ondo iruditzen. Baina, uste dut, PPk egiten duen irakurketa Konstituzioaren barruan dagoela baita ere. Konstituzioaren irakurketa zabalago bat egin beharko luke eta zenbait aldaketa burutzeko prest egon, hartara, Estatutua bermatua atera liteke. Alegia, Estatutua hobeto garatu eta gauzatu liteke. Baina, hori bizitza politika normalaren barruan dago, eztabaidak bideratzeko mekanismoak daude, batzutan irabazten da eta beste batzutan galdu. Politikaren normaltasuna arazoak eta diferentziak izatea da. Beste gauza bat da, arau guztietatik kanpo, biolentzia erabiltzea ideia batzuk inposatzeko
«Ez dut sekula sektorerik ordezkatu, eta agian hori izan da nire 'err u' politikoa»
Politikan aritua zara, EAJko karguduna izaki, eta egun politikatik kanpo zaude. Alderdiaren "gantzak" edo "mitxelinak" aipatzen direnean, horien barruan sentitu al zara? Zertan dago EAJrekin zure harremana?
Ez diet kasu gehiegirik egiten horrelako adierazpenei. Nire harremana EAJrekin militante soil batena da.
Zein da Emilio Gebararen kanporatzeaz zure iritzia?
Edozein erakundek bere buruari galderak egin behar dizkion bezala, edozein alderdik ere, bere baitan horrelako neurriak hartzeko beharrean sentitzen denean, bere buruari galderak egin beharko lizkioke. Hori da inportanteena, zergatik hartu behar dira neurri horiek eta horrek zer adierazten duen.
Zuk alderdian ordezkatu duzun sektorea edota zuk nazionalismoa ulertzen duzun bezala ordezkatzen duen sektorerik ba al dago EAJren baitan?
Hasieran esan duzuna ukatzetik hasiko nintzateke, nik ez dut inolako sektorerik ordezkatu. Nire asmoa ez da sekula inolako sektorerik ordezkatzea izan, eta agian horixe izan da nire «erru» politikoa. Gogoz eta jakitez, horretaz jabetuz, ez dut sekula inolako sektorerik eratu nahi izan, ezta gutxiagorik ere. Nire asmoa, ideiak eta planteamendu politiko batzuk defendatzea izan da, eta asmo hori izaten jarraitzen dut.
Sektoreak sektore, subiranotasunaren aldekoak eta autonomia zaleak bereizketa egiten duzu EAJren baitan?
Ez. Sinplekeria handia iruditzen zait bi sektore bakarrik daudela esatea, alderdiak oso konplexuak dira. Euskal gizartean gauza guztiak bitan banatzeko joera izugarria dago, politika mundutik datorrena: zuria edo beltza. Horrek baina, ez du inondik inora gizartearen osotasuna, aberastasuna eta konplexutasuna islatzen, alderantziz, ezkutatu egiten du. Egon daitezkeen aberastasuna eta jarreren aniztasuna deskribatzeko, subiranotasun zaleak eta autonomia zaleak zatiketa hori sinplekeria iruditzen zait EAJren baitan. Gainera, autonomia eta subiranotasun terminoen planteamendua guztiz faltsua da. Galdera ez da hori, beste hau baizik: nola definitu daiteke euskal nazioa eta honen arabera nola osatu daiteke euskal nazioa?
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Amets Aranguren Arrieta
#3
Mikel Garcia Idiakez
#5
Maria Ortega Zubiate
Azkenak
2025-06-20
Xabier Letona Biteri
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek
Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.
2025-06-20
Eneko Imaz Galparsoro
Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak
Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena
2025-06-20
Xabier Letona Biteri
Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean
Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.
2025-06-20
Jon Fernández González
2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera
Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.
2025-06-20
Jon Fernández González
Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak
Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki
2025-06-20
Eneko Imaz Galparsoro
Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak
Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]
2025-06-20
Jon Fernández González
Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake
Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.
2025-06-20
Maria Ortega Zubiate
Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia
Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.
Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak
Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]
2025-06-20
Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati
Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.
2025-06-20
Jon Fernández González
Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
2025-06-20
Jenofa Berhokoirigoin
Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak
Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]
2025-06-20
Olaia L. Garaialde
Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak
Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.
Eguneraketa berriak daude