Pezeta desagertuko egingo da 134 urteren buruan

Pezeta, Hego Euskal Herriko euskaldunok erabiltzera beharturik egon garen Espainiako diru nazionala, behin betiko desagertuko da 2002ko martxoaren 1etik aurrera, hau da, Europako diru batasunean esku hartzen duten herrialdeetan euroa soilik erabiltzeko jarri den egunetik aurrera.

Pezeta 1868ko urriaren 19an jaio zen diru unitate gisa, Isabel II erreginari agintea kendu ondoren eratutako Behin-behineko Gobernuaren Dekretuz. Pezetaren lehen jaulkipen nazionala, Hispaniaren irudiarekin, 1869an egin zen. Billeteak geroxeago etorri ziren, 1874an.

1869an Gobernuak itxi egin zituen estatuko lurralde osoan aritzen ziren moneta etxeak, eta Madrilen bildu zuen ekoizpen guztia. Gerora Moneta eta Tinbrearen Fabrika Nazionala-Monetaren Errege Etxea izango zenaren muina zen. Lehenengo jaulkipena 1869ko urriaren 21ekoa da. Urte horretan egin ziren lehen txanponak ere. Lehenengoa pezeta batekoa izan zen, zilarrezkoa, eta aurreko aldean Espainiako Behin-behineko Gobernuaren goiburua zuen. Pezetaren izena ez zen berria, izen hori ematen baitzitzaion XVII. mendean biko errealari eta, gero, lauko errealari. Katalunian asko erabilia izan zen Independentzia Gerraz geroztik. Espainian urrez eginak izan ziren 1904 arte, eta zilarrez 1933 arte, eta gerora kobrez, aluminioz eta nikelez. Bitxikeria gisa aipa genitzake "txakur handi" eta "txakur txiki" izenez ezagutzen ziren brontzez egindako hamar zentimoko eta bost zentimoko txanponak. Izen hori eman zitzaien atzeko aldean ageri zen lehoia txakur batekin nahastu zutelako. "Rubia" deitzen zitzaion 1937ko letoizko pezeta horiari.

Paperezko diruaren inprimatzea.


Espainiako Bankuko tailerrak eta atzerriko enpresak arduratu ziren. Lehenengo billetea 1874ko uztailaren 1ekoa da. Halaber, urte horretan eman zitzaion Espainiako Bankuari billeteak berak bakarrik jaulkitzeko eskubidea, ordura arte banku probintzialak ere aritzen baitziren egiteko horretan. Hortik aurrera balio ezberdineko hainbat billete egon da: 25, 50, 100, 500 eta 1.000 pezetakoak. Gerora, txikienak desagertzen joan ziren, eta billete handiagoak agertu ziren: 5.000 pezetakoa 1976an, 2.000 pezetakoa 1980an eta 10.000 pezetakoa 1992an.

Monarkia ezarri zenean berriro, txanponen atzeko aldean Espainiako armen ezkutuak jarraitu zuen, eta horri une bakoitzean erregetzan zegoen etxearen ezkutua eransten zitzaion; esate baterako, Alfonso XII. eta XIII. erregeen eta Juan Carlos I.aren txanponetako lisa. Aurreko aldean Hispaniako irudiaren ordez erregearen irudia jarri zen. II. Errepublikak osagai tipografiko berriak erantsi zituen, eta, bestalde, Franko diktadoreak bere erretratua jarri zuen. Juan Carlos I. diktadorearen eskutik Zarzuelara iristearekin batera, ez zen ezaugarri fisikoen aldaketarik ezarri txanponetan, baina Frankoren irudiaren ordez Juan Carlos I.arena jarri zen.

Joan den ekainaren 19an egin ziren azken pezeta txanponak. Billeteak egiteari 2000ko azaroan utzi zitzaion. Euroa ibilian jarri aurretiko hilabete hauetan euroaren txanponak eta billeteak egiten aritu dira. Zirkulazioan jartzen den lehen urtean euroaren 7.800 milioi txanpon egingo direla jotzen da, 1.952 milioi euroko balioarekin



Azkenak
2025-05-22 | Elhuyar
Ipar globaleko konpainia gutxi batzuk dira baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazken arduradun nagusiak

Ehun konpainia multinazional baino ez daude baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazka guztien % 20aren atzean, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak egin duen ikerketa baten arabera. Ikerketak agerian utzi du iparralde globaleko herrialdeetako konpainiak baliabideez... [+]


2025-05-22 | ARGIA
Bizilagunekin plataformak ‘Donostia Tropikala’ festa egingo du maiatzaren 30ean

Ekimen honekin tonu alai eta ironikoan salatu nahi dute aldaketa klimatikoa eta turistifikazioa elkar elikatzen ari direla, eta horrek "gure hiria eta lurraldea merkatuaren logikaren esku uzten" dituela.


Seaskaren baliabideak emendatzeko eskatu diote Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko parlamentariek

Maiatzaren 21ean bidali diote gutuna Elisabeth Borne Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko sei parlamentariek. Dagoen ikasle kopurua ikusita, ikastoletarako aurreikusi dituzten lanpostuak "aise gutxiegi" direla deitoratzen dute gutunean. Kexua adierazteko... [+]


“Euskal Herrian berezko askapen prozesu bat badagoela konturatzeko balioko dute topaketek”

Burujabetzaren Aldeko Mugimenduak topaketak antolatu ditu larunbatean, Tafallan (Nafarroa). Egun osoko egitarau zabala antolatu dute, eta mugimendu horretako kide den José Javier Oses "Jotas"-ekin hitz egin du ARGIAk. Osesek azpimarratu du elkarteak Euskal Herri... [+]


2025-05-22 | ARGIA
Nafarroako D-PAI ereduan bideratu nahi diren aldaketak euskararen kaltetan doazela gaitzetsi du guraso talde batek

Erriberri, Tafalla, Gares, Sarriguren, Buztintxuri eta Noaingo ikastetxe publikoetako D-PAI ereduko guraso talde bat Nafarroako Hezkuntza batzordean egon da, 57/2024 foru aginduari jarraikiz, Hezkuntza Departamentuak bideratu nahi dituen aldaketak deitoratzeko. Euskarazko... [+]


2025-05-22 | dantzan.eus
80-90 urte bitarteko dantzariz osatutako euskal dantza taldea

Adina ez dela dantzan aritzeko oztopo agerian utzi dute Errenteria-Oreretako Beti Bizkor elkarteko euskal dantza taldeko kideek. Dantzaren onurak argi erakusten dituen testigantza esanguratsuak jaso ditu Ikerne Zaratek Oarsoaldeko Hitzan argitaratutako Adina ez dadin ekiteko... [+]


2025-05-22 | LAB sindikatua
67 urte betetzear zituen garraiolari bat hil da Irunen
LABek jakin duenez, herenegun, goizaldeko 6:30ean, TRANSDIPE S.L. enpresako S.S. garraiolaria hilik agertu zen Irunen, lanerako prestatzen ari zen kamioiaren aldamenean. Kamioia martxan zegoen, atea irekita eta zantzu guztien arabera, heriotza ez traumatiko baten aurrean gaude... [+]

Iratxe Sorzabalen aldeko epaiari helegitea aurkeztuko dio fiskalak

Espainiako Auzitegi Nazionaleko fiskalak kasazio helegitea aurkeztuko du Auzitegi Gorenean, Guardia Zibilak eragindako torturak onartu eta Sorzabal errugabetu zuen epaiaren aurka. Sorzabalek bere burua autoinkulpatu zuen gutuna torturen ondorioz idatzi zuela ebatzi zuen Auzitegi... [+]


2025-05-22 | ARGIA
90 kamioi baino ez dira sartu Gazan eta gosetea zabaltzen ari da

NBEk azaldu duenez, egunotan soilik 90 kamioi sartu ahal izan dira lurraldera oinarrizko elikagaiekin; beste 105 zain daude mugan. Gazako gobernuaren prentsa bulegoak emandako datuen arabera martxotik 326 pertsona hil dira elikagai eta botika faltagatik eta 300 abortu izan dira... [+]


40 minutu Iratxerekin

Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]


2025-05-22 | Gedar
Geldialdia AEBen eta Iranen arteko negoziazio nuklearretan, Israelek mehatxuak areagotzen dituen bitartean

Teheranek ez du baieztatu hurrengo elkarrizketa-saioan parte hartuko duen, Israelgo Estatuak Irango instalazio nuklearrei eraso egiteko mehatxuak egiten dituen bitartean.


2025-05-22 | Axier Lopez
Alemaniako Red.media hedabidea itxiarazi dute

ARGIAk aspaldi du harremana Alemaniako Red.media hedabidearekin, beren bideo batzuk topatuko ditu irakurleak ARGIAren webgunean. Baina haien aurkako jazarpen kanpaina baten ondorioz proiektua ixtea erabaki dute. Red-eko kideek arrazoiak publikoki azaldu dituzte eta artikulu... [+]


Aroztegiako epaiketaren kronika (hirugarren eguna)
Desobedientzia zibila kriminalizatzeko irudien bila

Asteazkenean lau foruzain, bi alkate ohi eta bi kazetari izan dira haien testigantzak ematen. Geroago, amaiera amaigabean, akusazio partikularraren 11 bideo eta albistegi ikusi eta itzuli dira gaztelerara: desobedientzia zibila begien aurrean. Oso luze joan da, luzeegi.


Itzali sistema, piztu alternatibak

Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.


Eguneraketa berriak daude