«TXEPELKETA»REN KRONIKA

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Bukatzear da bertso-kopa, eta iristear bertsozaleentzat lau urtero errepikatzen den historia osoko egunik handiena. Hiru hilabetez asteburu osoko plana izan da zirko horretara joatea. Pintxoak jateko elkartu, sartu kotxean eta Epelde eta Larrañagaren lige kontuak entzunaz iritsi gara bertsoak kutsatutako azken muturretara: Garazi «benedikatu»ra, Markina Xemeinera, Aramaiora, Azpeitikitikira... Bertsolariaren kultura ulertzen ez denez gastronomiarik gabe, inguruko jatetxe «jatorrenak» bisitatuz ilustratu gara.


BERTSOLANDIA.

Purua edo porroa ahoan, nork bere bertsolaria bihotzean, eseri gara gradetan. Hooligan basatiena mixino bihurtuko luke, bertso koadrilen orruak eta builak. Animo faltan aitzakiarik ez dute bertsolariek.

Publiko artean espezie bitxi bat nabarmendu da: haragijaleen taldekoa, mokoa zorrotz eta luma bizikoa, «kazetari» izenez katalogatuko duguna. Lehen lerroan eta taldean eseri da harrapakari hau, eta kalaka batean larrutu dituzte bertsolariak.
Gai jartzaileek tokian tokiko euskara, euskerea, euskerie, edo eskuaraz jantzi gaituzte. Puntuazioak ere aldatu egiten dira, noski, herri batetik bestera, eta euroaren zain gaude «seiheun eta hirutan eta hogeita bortz» zenbat puntu ote diren Leher eginda baina kolkoa bete esperientzia, bukatu dugu Garazitik Donostiarako tourra. Eta oraindik belodromoko 6 orduak falta zaizkigu! Txapelketa bizi estilo bihurtzen da (horrela bizi bagina beti...!)

jakiteko (Etxarriko saioan jasoa).


BERTSOTAKO «AZKEN ORRUA».

Bertsolariak dotore atera dira pasarelara. Txapelketa eskaparatea omen, agian galtza beltzekin «konbinatutako» galtzerdi txurien moda jarriko digute bertsolari batzuek. Nork baino nork jertse «chic»agoak luzitu ditu, eta gazte izandakoek ere diseinu berriko prendak jantziz erantzi nahi izan dituzte urte batzuk. «Elegantzia Frantzia»k beste bide bat markatu du, noski, bertso eskolako nikia eta errealaren txandalari glamourra emanaz.

Txapelketako bertsokera «potoloa»k asetu gaitu beste behin. Doinu luze eta kantakera luzaaaaatuak; bost duro, libera bat edo 0,150 euroko hitzak «zoaz pikutara» esateko ere. Ordea, ikusi dira bertsolari subertsibo xamarrak ere, ideiak eta hizkera perbertitu dituztenak, euskara «biraorikan ez duen hizkuntza garbia» dela esatea, Aitorren kontuak direla erakutsiz. Bertso onenak liburu eta bideotan gordeko dira, berezienak, denon memorian.


IGANDEAN JAI.

Igandean lehertuko da festa. Entzuleek pankartez eta esloganez egingo dute bere hautagaiaren aldeko kanpaina. Erraldoia menderaezina omen, baina beste zazpi «On Kixote»ek ere ez dute ezer galtzeko, eta suizidatzea besterik ez die publikoak eskatzen. Jarri dezatela dena jokoan, egin dezatela salto bertsoaren mugen ertzetik, eta astindu ditzatela besoak, ea norbaitek egan egitea lortzen duen

BIZIPENAK
Erotu ere egiten gaitu Txapelketak. Andoni Tolosa «Morau» kitarra eta arpa joleak, horrelaxe dio («Gara», 2001-10-26): «Bertsolarien masokismoaren ingurukoak eztabaidaezinak dira. Nola esan daiteke bestela ‘kartzela arte ez nuen batere gozatu’? Txapelketa Nagusia abian dela eta hamaika bertsolari dabilela dagoeneko kirioak zut eta arduraz lepo, hara hor masokismoaren adibide nagusienetako bat, txapela soil bat lortzeko, urrezkoa balitz gutxienez». Fredi Paiak ere hala deskribatzen du bere lehen esperientzia: «Azterketa batetik bezala atera nintzen saiotik. Desgaste sikologikoa izugarria da!». Xebastian Lizasok ere bazekien zerbait, izena eman edo ez erabakitzerakoan («Gara», 2001-10-21): «Txapelketak asko ematen du, baina eskatu ere asko egiten du. 1982an hartu nuen parte lehen aldiz, eta harrezkero beti beldurrez joan naiz Belodromora. Badaukat gogoa besteren lana gozatuz entzuteko». Baina Txapelketak badu beste aurpegi bat, Nerea Elustondok erakusten digunez: «Aukera polita izan da, normalean kantatzen ez duzun jendearekin aritzeko, jendea gustura uzteko eta saio batzuk lortzeko». Oihane Enbeitak ere txapelketen oroitzapen bereziak gorde nahi izaten ditu («Euskaldunon Egunkaria», 2001-10-12): «Aurreko txapelketa nagusiko puntuazioak ez dauzkat gogoan. Sentsazioak bai, ordea. Bertso bakoitzean irabaz daiteke txapel txiki bat»

ENTRENATZEN
Etxeko lanak fin egin dituzte bertsolariek (hiztegi errimatua ia buruz ikasi, bertsoak idatzi...). Taldeka entrenatzea izan da, berriz, soziedadean afaltzeko aitzakia. Txapelketan zer lan egin beharko duten ikusi eta nork bere akatsak detektatuta prestatzen da entrenamendu-taula. «Kontua ez da bertsotan egitea bakarrik, oholtza gainean egoten ere jakin behar da» zioen Sustrai Colinak («Gara», 2001-10-30). Halaxe da, tik-ak, begirada, nerbio punttua... kontrolatzen ere ikasi egiten da. Kantu klaseak hartzen ere hasi dira bertsolari batzuk. Baina oraindik ez dago aztertuta maila horretatik aurrera nola entrenatu. Bakoitzak bere kasa asmatzen ditu ariketak, eta bada azken hilabetean, bezperan, prestatu denik ere


Azkenak
AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Bilboko Udalak muntatu gabeko eszenatokia, mehatxuak eta kronika faltsu bat

Kai Nakai, Maren eta Olatz Salvadorren kontzertua bertan behera utzi zuen Bilboko Udalak joan den igandean. Hiru musikariek azaldu dute gertatutakoa.


Israelek Espainiako Vueltan parte hartzeko eskubidea daukala esan du txapelketaren zuzendariak

Espainiako Vuelta abuztuaren 23tik irailaren 14ra izango da, bertan, Israel-Premier Tech taldeak hartuko du parte. Txapelketaren zuzendari Javier Guillének esan du "ezin dituztela kanporatu, puntuazioa dela eta parte hartzeko eskubidea" irabazi baitute.


Jon Sarasua
“Ikusi behar dugu zenbateraino komeni zaigun sententzia judizialen akzio-erreakzio jokoan sartzea”

Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]


Komunikazioa errazteko eta mintzamenaren errehabilitazioa lantzeko IA-Speak tresna garatzen ari dira Nafarroan

Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.


Aste Nagusia manteroen erreparaziorako eta justiziarako aukera gisa

Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.


Sexu-indarkeria Antartikako ikerketa-base estatubatuarretan

AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.


Gasteizen kalean bizi diren maliarrak Oñati eta Tolosara mugituko ditu Jaurlaritzak

50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]


Feng Shui pianoan

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.

Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]


Zangozako Muga meategia finantzaketarik gabe geratu da, txinatar inbertitzaileek atzera egin ostean

Txinako Qinghai enpresak atzera egin eta ez ditu 257 milioi euro inbertituko potasa meategi proiektuan. Finantzaketarik gabe ez ezik, Muga meategia ustiatzeko lizentzia ere ez du proiektuak, 2024ko urrian Nafarroako Justizia Auzitegiak bertan behera utzi... [+]


2025-08-20 | Ahotsa.info
Ibaitik itsasoraino, Tuteratik Hendaiara, Palestinaren aldeko ibilaldia irailaren 10etik 20ra

Ibilaldiaren helburuak dira, alde batetik, Euskal Herrian kausa palestinarra babesteko sarea ikusaraztea eta aktibatzea, eta, bestetik, sionismoarekin kolaboratzen duten enpresa eta erakundeak salatzea, hala nola CAF, Teva, Carrefour, Zara eta Bardeako tiro poligonoa. Euskal... [+]


Eguneraketa berriak daude