Euskara zaindu eta batu. Horixe izan da eta izango da Euskaltzaindiaren egitekoa. Bidean aurrera doa eta badu bere historia; larogeita hiru urte bete ditu aurten, eta mende eta milurteko berrian lan horretan jarraitzeko ezinbestekoa zaio iraganaz, orainaz nahiz geroaz gogoeta egitea. Hori dela eta, antolatu dute Euskaltzaindiaren Naizoarteko XV. Biltzarra, "Euskalgintza XXI. mendeari buruz" goiburu hartuta. Bilbon eta Baionan egingo dira jardunaldiak irailaren 17tik 22ra.

Geroan pentsatzen hasi aurretik, ordea, atzera begiratu nahi du Euskaltzaindiak. Eta atzera begirako horretan hiru euskaltzain eta ikerlari handi omenduko dituzte: Resurreccion Maria de Azkue (1864-1951) eta Julio Urkixo (1871-1950) bizkaitarrak, beren heriotzen 50. urtemugan, eta Piarres Lafitte lapurtarra, ehun urte baitira jaio zela. Jean Haritschelhar euskaltzainburuak adierazi digunez, "alde batetik Euskaltzaindiak bere lanetan segitzen du, erran nahi baita geroari buruz jokatzen duela, baina pentsatuz, denbora berean, lehenbizikoak ere hor zirela eta garai batean egin dutela lan, eta hortakotz nahi ditugula ohoratu".
Euskararen iraganaz, orainaz eta geroaz hausnarketa egin nahi du Euskaltzaindiak bere hamabosgarren biltzarrean. Arlo desberdinak izango dituzte aztergai Bilbon eta Baionan. Bizkaiko hiriburuan, hizkuntza ereduez, hiztegigintzaz, eta hizkuntzaren historiaz jardungo dute. Baionan, berriz, Lafitte zenaren omenez, gramatikaz eta literaturaz ariko dira. Hainbat hitzaldi eta eztabaida izango da jardunaldiotan, eta orotara hamazazpi txosten aurkeztuko dituzte, besteak beste: Mikel Morrisen "Hiztegigintza elebiduna: Egindakoa eta egitekoa", Luis Mari Mugikaren "Euskal Toponimoak Burgosen (aztarren berriak)", eta Axun Aierberen "Teknolekto ugari baliatzen dituzten hizkerak".
Nazioarteko Biltzarra izaki, Europako zenbait hizkuntz gutxituen herrialdetako hizkuntzalariak ere gonbidatu dituzte. Kataluniako, Galesko eta Finlandiako adibideak aintzat hartu nahi dituzte: "Ez gara gu gure delako xoko horretan egoiten, zabaltzen gara; nahi dugu ikusi besteek zer egiten duten", adierazi digu euskaltzainburuak.

Hizkuntza ereduei buruzko jardunaldiak emango dio hasiera biltzarrari. Euskaltzaindiak, hastapenetik, euskara batuari garrantzi handia eman dion arren, euskalkiak ez dituela bazter utzi erakutsi nahi du: "Euskara batua sortua dela, orain zertan garen eta zeri buruz goazen ikusi nahi da, baina denbora berean ere badirela gure euskalkiak, Euskaltzaindiak ez baititu inoiz baztertu eta euskalkien alde, bereziki Hizkuntza Atlasarekin, nehork egin duen lana egin du", azaldu digu Haritschelharrek. Hala ere, beharrezkoa ikusten du hizkuntza bat, euskara batu bat, bereziki idazketan ezarria: "Erran nahi baita, idatzia Euskal Herri osoan erabil daitekeen hizkuntza dela, eta aldiz, bakoitzak bere tokian baliatzen ahal duela bere euskalkia". Horretan aurrera ekiteko hizkuntza ereduak aztertzeari beharrezko deritzo Euskaltzaindiak. Koldo Zuazoren hitzaldiak hasiko du gogoeta hori, eta Jean-Paul Bronckart frantsesak eta Vicent Pitarch katalanak segituko dute.

Hiztegigintzari dagokionez, Hiztegi Batuaz ariko dira besteak beste. Dagoeneko euskara batuan erabil daitezkeen 23.000 bat hitzeko hiztegia osatu baitu Euskaltzaindiak. Gai honi buruz ere, beste herrialdeek jorratutako bidea aztertzea beharrezko ikusi dute eta horretarako M. A. Sari Maamies aditu finlandiarra eta Geraint Jones galestarra gonbidatu dituzte.
Euskararen jatorriaren inguruko teoriek ere bere lekua izango dute biltzar honetan. Euskararen nondik norakoak, barne historia, eta euskarak erromantzeekin izan dituen harremanak izango dira mintzagai hilaren 19an. Jakin-min gehien sortu izan duen teorietako bat ere hizpide izango dute, alegia, euskara eta Kaukasoko hizkuntzen parekotasuna. Kaukasoko zenbait hizlarirekin aztertuko dute hori.
Baionara joko dute ostegunean. Bertan bi egunez Lafitte zenaren gai minenez ariko dira: gramatikaz eta literaturaz. Euskarazko gramatikari buruz munduko hainbat herrialdetan egindako hogeita bost bat txosten bildu ditu Euskaltzaindiak, eta lan horren lekuko izango dira Baionako jardunaldiak. Literaturari dagokionez, Lafitten aurreko idazleak ekarriko dituzte gogora.

XVIII. mende amaieran eta XIX. mendean hasi zen euskara batzearen aldeko lehen iritziak plazaratzen hainbat euskaltzale. Asmo horrek sortu zuen 1918an Euskaltzaindia. Resurreccion Maria de Azkue izendatu zuten erakundeko buru eta alfabeto sistema bateratzeko lanak hasi ziren. 1936an, Espainiako Gerra Zibilak euskaltzainak sakabanatu zituen, une latzak jasan zituen Akademiak, baina lanean jarraitu zuen. 1968an, Arantzazun egindako batzarrean heldu zion literatur hizkuntza bakarra eratzeko asmo sendoari. Hogeita hamahiru urte hauetan erabateko bilakaera izan du euskara batuak.

Orain dituzten helburuak 1989tik euskaltzainburu den Jean Haritschelharrek adierazi dizkigu: "Guk nahi dugu euskara batua behar den bezala jarri eta era berean, euskalkiei daukaten eremua utzi. Halaber, gramatika, atlasa, literatura, onomastika… aztertzen dihardugu".
Euskalarien Nazioarteko I. Biltzarra 1980an egin zen, eta azkena, berriz, duela zazpi urte Leioan. Astelehenean hasiko du XV. biltzarra, hausnarketarako bidea emango duena Haritschelharren hitzetan: "Bi mila eta batgarren urtean gaude, milurteko bat bukatu da, mende bat ere bukatu da, beste milurteko eta mende batean sartzen ari gara, beraz, nahi genuke ikusi zertan gauden"