IRAGANAREN GEROA
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Euskararen iraganaz, orainaz eta geroaz hausnarketa egin nahi du Euskaltzaindiak bere hamabosgarren biltzarrean. Arlo desberdinak izango dituzte aztergai Bilbon eta Baionan. Bizkaiko hiriburuan, hizkuntza ereduez, hiztegigintzaz, eta hizkuntzaren historiaz jardungo dute. Baionan, berriz, Lafitte zenaren omenez, gramatikaz eta literaturaz ariko dira. Hainbat hitzaldi eta eztabaida izango da jardunaldiotan, eta orotara hamazazpi txosten aurkeztuko dituzte, besteak beste: Mikel Morrisen "Hiztegigintza elebiduna: Egindakoa eta egitekoa", Luis Mari Mugikaren "Euskal Toponimoak Burgosen (aztarren berriak)", eta Axun Aierberen "Teknolekto ugari baliatzen dituzten hizkerak".
Nazioarteko Biltzarra izaki, Europako zenbait hizkuntz gutxituen herrialdetako hizkuntzalariak ere gonbidatu dituzte. Kataluniako, Galesko eta Finlandiako adibideak aintzat hartu nahi dituzte: "Ez gara gu gure delako xoko horretan egoiten, zabaltzen gara; nahi dugu ikusi besteek zer egiten duten", adierazi digu euskaltzainburuak.
Hizkuntza ereduei buruzko jardunaldiak emango dio hasiera biltzarrari. Euskaltzaindiak, hastapenetik, euskara batuari garrantzi handia eman dion arren, euskalkiak ez dituela bazter utzi erakutsi nahi du: "Euskara batua sortua dela, orain zertan garen eta zeri buruz goazen ikusi nahi da, baina denbora berean ere badirela gure euskalkiak, Euskaltzaindiak ez baititu inoiz baztertu eta euskalkien alde, bereziki Hizkuntza Atlasarekin, nehork egin duen lana egin du", azaldu digu Haritschelharrek. Hala ere, beharrezkoa ikusten du hizkuntza bat, euskara batu bat, bereziki idazketan ezarria: "Erran nahi baita, idatzia Euskal Herri osoan erabil daitekeen hizkuntza dela, eta aldiz, bakoitzak bere tokian baliatzen ahal duela bere euskalkia". Horretan aurrera ekiteko hizkuntza ereduak aztertzeari beharrezko deritzo Euskaltzaindiak. Koldo Zuazoren hitzaldiak hasiko du gogoeta hori, eta Jean-Paul Bronckart frantsesak eta Vicent Pitarch katalanak segituko dute.
Euskararen jatorriaren inguruko teoriek ere bere lekua izango dute biltzar honetan. Euskararen nondik norakoak, barne historia, eta euskarak erromantzeekin izan dituen harremanak izango dira mintzagai hilaren 19an. Jakin-min gehien sortu izan duen teorietako bat ere hizpide izango dute, alegia, euskara eta Kaukasoko hizkuntzen parekotasuna. Kaukasoko zenbait hizlarirekin aztertuko dute hori.
Baionara joko dute ostegunean. Bertan bi egunez Lafitte zenaren gai minenez ariko dira: gramatikaz eta literaturaz. Euskarazko gramatikari buruz munduko hainbat herrialdetan egindako hogeita bost bat txosten bildu ditu Euskaltzaindiak, eta lan horren lekuko izango dira Baionako jardunaldiak. Literaturari dagokionez, Lafitten aurreko idazleak ekarriko dituzte gogora.
XVIII. mende amaieran eta XIX. mendean hasi zen euskara batzearen aldeko lehen iritziak plazaratzen hainbat euskaltzale. Asmo horrek sortu zuen 1918an Euskaltzaindia. Resurreccion Maria de Azkue izendatu zuten erakundeko buru eta alfabeto sistema bateratzeko lanak hasi ziren. 1936an, Espainiako Gerra Zibilak euskaltzainak sakabanatu zituen, une latzak jasan zituen Akademiak, baina lanean jarraitu zuen. 1968an, Arantzazun egindako batzarrean heldu zion literatur hizkuntza bakarra eratzeko asmo sendoari. Hogeita hamahiru urte hauetan erabateko bilakaera izan du euskara batuak.
Euskalarien Nazioarteko I. Biltzarra 1980an egin zen, eta azkena, berriz, duela zazpi urte Leioan. Astelehenean hasiko du XV. biltzarra, hausnarketarako bidea emango duena Haritschelharren hitzetan: "Bi mila eta batgarren urtean gaude, milurteko bat bukatu da, mende bat ere bukatu da, beste milurteko eta mende batean sartzen ari gara, beraz, nahi genuke ikusi zertan gauden"
Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.
Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]
Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]
María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]
Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.
Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]
Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.
Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]