Joxantonio Ormazabal
ELKARLANEAN
49 orrialde
950 pzta./38 lib.

Ezaguna da oso Joxantonio Ormazabal zegamarra, neska-mutikoen artean batik bat. Bereziki haientzat idazten dituenez bere ipuin jostagarriak, erabat normaltzat jo daiteke gizonak haien bihotzetan lekutxo bat izatea ere. Gauzak txukun eta kalitatearekin idaztearen aldekoa dugu. Elkarlaneanen egiten du lan, eta hain zuzen argitaletxe honek, iaz, haur txikientzat bi sail berri hasi zituen, koloretan: "Lamia", 6-7 urtekoentzat, eta "Kuku", pixka bat helduxeagoak direnentzat. Bada, Joxantonio Ormazabalek sail bietan argitaratu zituen ipuinak. Bereak dira "Josebiñe", "Gorritxo eta Beltxiko" eta orain eskuartean dugun hau, "Amona bizikletan" alegia. Istorioaren narratzaileak zazpi bat urte dituen arren, ipuinaren protagonista bere amona da, urte, gaixotasun eta pena ugari gainean dituen emakumea. Izan ere, bost urte badira senarra galdu zuenetik. Haatik, ez pentsa egun osoa negarrez pasatzen duten horietakoa denik, eta are gutxiago bere Gaxpar maitea ametsetan agertu eta berarekin biltzeko eskatu zionetik. Hori bai, baldintza bat jarri zion senarrak gure Pantxikari, ganbaran zintzilik zeukaten bizikletan agertzeko hitzordura, eta harrituko zarete handik aurrera amonak zer egin zuen jakitean.

Joan Mari Torrealdaik zuzendua
JAKIN
127 orrialde
1.350 pezeta
54 libera

Jakin" aldizkariaren azken zenbakiak "Euskal Kultura 2000" izenburua darama, eta iaz kulturaren alorrean gertatutakoaren balantzea da. Besteak beste, Erramun Baxok soziolinguistak euskarak Iparraldean duen egoerari buruzko hausnarketa eskaintzen du; Euskalerria Irratiko zuzendaria den Mikel Bujandak Nafarroako kultur jardueraren balantze orokorra; Euskal Idazleen Elkarteko lehendakari Andolin Eguzkitzak, berriz, Galeuscaren Biltzarraz dihardu; Ritxi Lizartza hizkuntz teknikaria euskal antzerkigintzaren gorakadaz eta sendotze prozesuaz; Xabier Mendiguren Elizegi eta Laura Mintegi idazleek, bakoitzak bere ikuspegitik, iazko literatur ekoizpena aztertzen dute; Allande Sokarros kazetariak Zuberoako euskalgintza; eta Iñaki Zabaleta irakasleak "Isiltasuna ez da aterpe" agiriak sortutako eztabaidaz.

IOKIN ZAITEGI
Antologia egilea,
Koldo Izagirre
SUSA
61 orrialde
700 pezeta
28 libera

Horrela aitortu omen zion Iokin Zaitegik bere biografia idazten ari zen Jose Mari Velez de Mendizabali, bizitzan zer izan zen galdetu zionean: "Kixote bat". Eta gure literaturan gerra aurretik hirurogeiko hamarkadan lehertu zen modernotasuneraino hari bat luzatu izana zor diogun gizonaren erantzun horretan ez ei dago inongo harrotasunik, bakardadean jardun beharrean aurkitu zen pertsonaren hasperena baino ez, Koldo Izagirrek adierazten duenez. Izan ere, Iokin Zaitegik sortu eta kudeatu zuen "Euzko-Gogoa", Izagirreren hitzetan euskal literaturak inoiz ezagutu duen adierazpen esparrurik libreena eta gure poesia modernoaren ataria. Baina poeta ere bagenuen Zaitegi, poesia beti erbestean idatzi zuen poeta. Aberriaren saudadeaz, erbestearen astunaz, urruntasunaren urraduraz eta Euskal Herri libre baten ametsaz mintzo zaigun poeta.

Jabier Sainz Pezonaga
PAMIELA
220 orrialde
2.300 pezeta
92 libera

Euskararik gabe ezin izan zitekeen Euskal Herriarik, ezta Nafarroa izena bere izan zezakeen naziorik, esaten digu Jabier Sainz Pezonaga corellarrak "El Euskera en la Ribera de Navarra" liburuan. Batzen gaituena euskara dela, alegia, ororen gainetik euskararen herria garelako. Eta hori, Euskal Herria nazio bat baino gehiago mundu bat izan arren, non betitik eman den kultur anitzen mestizajea, etnia ezberdinen norgehiagoka. Baina euskara dugu. Baita Nafarroako Erriberak ere. Muga-mugan dagoen arren, sarri askotan indarrez hartua izanagatik ere, beti gorde ahal izan ditu bere hizkera herrikoian "lingua navarrorum" zaharraren aztarnak, Jabier Sainz Pezonagak bere idazlanean agerian uzten duen bezala. Jakin nahi al duzu "furrustrada", "chirripita" "zaborro" edo antzeko esamoldeen jatorria, irakurle?

Julen Urkiza,
Luis Baraiazarra
EUSKALTZAINDIA
1.556 orrialde
4.800 pzta./192 lib.

Lodikoteak dira, benetan, Frai Bartolome Santa Teresa markinarraren lanak biltzen dituzten liburu biak. Izan ere, lan eskerga egin zuen XVIII. eta XIX. mende artean bizi izan zen karmeldar honek. Sermoilari eta euskal idazlea zen, bereziki, Frai Bartolome, aspalditik zetorren euskal tradizio baten jarraitzaile eta bidegilea. Bizkaieraren garatze garaian bizitzea egokitu zitzaionez, ordu arte ia inork idatziz landu ez zuen Mendebaleko euskara lantzeari ekin zion, bere egitekoa honela aitortuz: "Verbeetia imini dot neure erricua; daquidana". Andres Urrutia euskaltzainak liburu hauen hitzaurrean adierazten duenaren arabera, "hitz gutxitan esateko, hizkuntzaren jakituria, erlijioaren zerbitzupeko euskal diskurtso jatorra eta Mendebaldeko euskararen hastapenetan partaidetza" izan zuen Frai Bartolome karmeldarrak.

Ikastolen Elkartea
IKASTOLEN
ELKARTEA
61 orrialde + kaseta

Iaz, 2000. urtean, hogeigarren aldiz burutu zen Gipuzkoako Eskolarteko Bertsolari Txapelketa Azpeitiako Izarraitz pilotalekuan. "Kilometroak" herri horretan antolatu eta gauzatu baitzen, eta aipatu txapelketa ere egitarau horren barruan itsatsi zen. Ikastolen Elkarteko Bertsolaritzako koordinatzaile Mikel Mendizabalek gogoratzen duenez, Izarraitzeko saioa zaratatsu bezain zalapartatsua izan zen, parte hartzen zuten bertsolari gaztetxoen energia eta alaitasunari zegokien bezala. Orain, Ikastolen Elkarteak liburu bat eta kaset bat plazaratu ditu, bat-bateko finalisten emanaldiak jasoz: Txikietan, Antigua-Hernani, Ataun, Oiartzun eta Zarauzko taldeak; handietan, Joxe Angel Aranburu, Eneritz Azkue, Egoitz Eizagirre, Antton Fernandez, Irati Goikoetxea, Beñat Lizaso, Joseba Otaegi eta Iban Urgandagarin.

Xabier Markiegi Candina
ARARTEKO
109 orrialde

Orain dela hiru urte Arartekoak argitalpen-bilduma berri bat hasi zuen, "Jornadas sobre derechos humanos" izenburupean. Oraingoak, "Una cultura de paz: cimiento para los derechos humanos" izenburu zehatza duenak, Nazio Batuen Batzar Orokorrak aldarrikatutako Bake Kulturaren Nazioarteko Urtean, EHUren Udako Ikastaroen barnean giza eskubideak oinarri izanda egin ziren jardunaldietan aurkeztutako ponentzia eta komunikazioak biltzen ditu. Hainbatek hainbatetan, Arartekoaren aurkezpenean, bake kultura euskal gizartean lehenbailehen garatu beharra dagoela esaten du; Mayor Zaragoza irakasleak bake kultura kontzeptuaz hausnarketa egiten du, hala nola gaur egungo elkartasun ezaz eta haurren esplotazioaz; eta Vicenç Fisasek, bere aldetik, "Bake-kultura Euskal Herrian" ponentzia aurkezten du.