Gaur egun, eta egungo gizartean, demokrazia, helburu ez ezik, bide ere bada. Pultsuan irabazitako legitimotasun demokratikorik gabe zaila da, ezinezkoa ez esateagatik, hautatzen ditugun estrategiak, oso landuak izan arren, bideragarriak izatea. Auzi nazional eta sozialaren jokaera demokratikoa sustatzeko gai ez den abertzaletasunak eta ezkerrak ez dauka etorkizunik. Guzti honek asumitzeak, estrategia inposatzaile eta monolitikoak bazterrera uztea esan nahi du, gehiengoaren babesa eta ezberdintasunean begirunea erdiestean jarriz enfasi berezia, eta jakina, gehiengo sozial nahikoa konbentzitu beharra planteatzen du une oro.
Guzti horrek, pazientzia estrategikoaren beharra azpimarratzea eskatzen digu, zeren abiadurak ezin baitira izan aldebakarreko ahalegin baten ondorio (ahalegin hori oso handia bada ere) baizik baita akordioen ondorio ere. Akordioak abertzaleen artean, eta baita alderdi espainolistekin, beti ere, bi printzipio hauetan oinarrituta: bakoitzaren proiektu politikoei buruz elkarrenganako begirunea eta Euskal Herriko hiritarrek mekanismo demokratikoen bidez adierazitako hitza eta erabakia errespetatzea. Hori zen azken finean, Lizarra-Garaziko aldarrikapenaren mezu nagusia.
Esandako guztiak ez du esan nahi ados gaudenik Mendebaldeko sistema politikoetan, eta batik bat Espainiako Estatuaren bide hori gauzatzeko moduarekin. Ezagutzen ditugun demokrazia parlamentarioetan, ez pertsona ez kolektibitatea ez da hartzen haren sortzailetzat, baizik eta kontsumitzaile soiltzat, ematen zaion boto erritualaren bidez. Hautes merkatua bera ere mugatua, eta oligopolista baita.
Gainera, demokrazia, izatez, ekonomia eta militar arloan, administrazioan eta burokrazian guztiz baztertua eta zokoratua dago, botere bertikala, disziplina eta boterearen interesak direlarik nagusi. Horregatik, hain garrantzitsua da gizartearen autogestioaren eta autoeraketaren ikurrei dagokionez, gizarte zibilaren eta beronen elkarte-ehun anizkoiaren eginkizuna indartze eta tinkotzea.
Zer esanik ez, injustiziaren aurrean burua ez makurtzea, eta garai batean "pase forala" egiten bagenuen, intsumiso erradikala, gaur egun.
ERRADIKALA izatea gauzen erroetara jotzea da, baina erradikalak izateko modu asko dago, eta modu guztiak ez dira onargarriak aldarrikatzen ari garen printzipioen ikuspuntutik. Erradikal izatea, injustizia guztiaren aurkokatasuna eta gizartearen aldaketa xedetzat hartzearen sinonimo izan behar da guretzat. Azaleko begiradaz konformatu ez, eta gauzen edo arazoen sustraira jotzea, irtenbideak aurkitzeko asmoz. Eta horrek gehienetan, instituzioetan baino kalean borrokatzea eskatzen du.
Borrokatzeko orduan, jakina, badira intentsitate apaleko edo biziko biolentzia erabiltzen duten erradikaltasunak, baita izaera bakezale edo pazifistako erradikaltasunak ere. Ez pentsa lehenengo horiek bigarrenak baino adore gehiago eskatzen dutenik nahitaez. Jokabide bietan aurki ditzakegu, sarritan, euren aukera hori denboraz eta espazioz haraindi absolututzat jotzen duten dogmatismoak. Hori hutsegite handia da.


HALA ere, hau bai esan dezakegula: askatasuna, ekitatea eta justiziaren helburuak erdiesteko zenbat eta biolentzia gutxiago behar, hainbat hobe. Historiak erakusten duenez, bide militarraren bidez garaile irten diren iraultzek ere bertikalismoa eta askatasunik ezaren larriak sortu izan dituzte boteretik.
Horrexegatik interesatzen zaigu, beste ezein baino gehiago, gure borrokaren xedetzat jarritako balio eta helburuekin bat datorren bidea, helburuok errazago erdiets ditzagun.
Hortxe dugu armadarekiko intsumisioaren adibidea (beste intsumisioek eredutzat hartu beharko luketena), politika eta gizartearen ekinbidearen beste arlo batzuetara ere hedagarria dena. Intsumituen helburuek -armadaren desagerpena, gizartearen eta politikaren desmilitarizazioa, gastu militarrei ezetza, gerra-azpiegiturako fabriken deuseztapena- gure idearioa osatzen dute, eta haien borroka formek, legezkoak eta ez-legezkoak, norberaren sakrifizio maila handiarekin eta hirugarren pertsonei inolako kalterik eragin gabe, gizartearen gehiengo zabalen aldetik miresmena eta atxikimendua lortu dute, eta gainera demokrazia sakondu dute.