Etikatik ihesean. "Ez naiz sartuko gogoeta etikoetan, hilketa honen emaitza politiko kaltegarriak azaltzen saiatuko naiz, kritika politikoari ekinen diot". Nahiko planteamendu arrunta gure artean, ETAren hilketa bakoitzaren ondoren.
Holakoak entzutean, duda bat baitaratzen zait: zer ote dago ideia horren azpitik? Konbentzimendu zintzo eta sendoa, kritika politikoa egitean kritika etikoa ere egiten dela, alegia? Zertarako, bada, desenkusa hori?
Edo bertze kontu bat izanen ote da, hots, sinetsita gaudela hutsaren hurrengoa dela ETAri termino etikoetan joatea, etika guztietatik kanpo ibiltzen delakoan?
Argiago egon daiteke etika-falta honen salaketa, kondenak bertzerik egiten ez dutenen hitzetan. Baina galdera, berriro ere, berez datorkit: zertarako kondena etikoa etikatik kanpo bizi direnei? Ez ote da izanen bost axola zaiela kondenatzaileei kondenatuak konbentzitzea? Etika unibertsal bat edozein politikaren gainean egonen bailitzan predikatzen dutenen aho batzutan, etikaren erabilera politiko lotsagabea susmatzen da, politikaren erabilera etikoaren ordez.
Biribila dirudi esaldiak, baina hipokresiaren salaketa batetik haratago doa. Etikarik eza, hauengan ere? Eta saiatuko bagina zikintzulo honetatik ihes egiten?
NATURATIK IHESEAN. Niri dagokionez, eskubide naturalez mintzo zaizkidanean, azare-jokuetara joaten naiz ihesi batean babes bila. Aukeran, musean, ea nire inteligentziak eta borondateak kontrako zoriari ziria sartzen dioten.
Bizitza bezain naturala da heriotza. Bizitza ematea bezain naturala da bizitza kentzea. Eskubiderik aitortzen badiogu naturalezari, bizitza emateko eskubidearen eskutik heriotza emateko eskubidea dator. Naturalezan errotuta dago heriotz-zigorra. Naturaren zuloan sartu nahi dugula politika erranen nuke nik, balizko zuzenbide edo etikaren naturalaren gainean oinarritzen dugunean.
Zurrunbilo horretan sartuta, nahiago nuke etika erlijioso bat, guk geuk, gizakiok, asmatu baitugu azken finean Jainkoa. Baina Arrazoiak Jainkoa naturaleza bihurtu zuenetik, berdin zait natural ala erlijiosotzat jotzen dugun etika.
IHESBIDEA. Kontua da bat direla etika eta politika, bereiztezinak. Utz dezagun zirrikiturik ttipiena ere bien artean (dela etika politikaren gainetik jartzearren -ustezko moral unibertsal batek nahi izanen lukeena-, dela aginte politikoa etika naturalaren interprete izatearren -Hobbesek nahi zuena-), eta Makiabelok deituko digu etxeko atean, noiz era guttienik ustean, estatu arrazoia makila gisa astinduz. "Beste inori ezean, hiriko agintariei dagokie iruzur egitea, arerio zein hirikideei buruz, hiriaren onerako, honelakorik beste inori ez dagokio". Norenak eta Platonenak ditugu hitz makiabeliko hauek, egia, edertasuna eta ontasuna bat egiten zituen, printzipio etikoen izenean filosofoen errepublika defendatu zuen Platonenak. Zerutiar etikaren menpeko politikaren alde zegoen Platon eta etikatik aparteko bertze politikaren alde zegoen Makiabelo, eskutik helduta.
Etika, politika, zuzenbidea... naturatik, behar naturaletik askatzeko ihesbide gizatiarrak, gizartezkoak ditugu -gehitxotan tranpetan erortzea eraman bagaituzte ere. Antinatura da etika/politika berez, askatasuna lortzeko denez. Arazo bat da betiko goikoek beren askatasuna bakarrik lortzeko dutela etika. Aingerukeria izanen litzateke bertzelako ustea. Baina arazorik funtsezkoena ideologia guztiek etika/politika bana dutela da. Kontua ez da benetako etika baten falta, etika desberdinak daudela baizik. Politika desberdinak bezainbat. Izan behar den bezala. Nire etika/politika, adibideetan hasita, ez da PPrena, ez EAJrena, ez PSNrena.
Nazkante egiten zait ustezko etika natural zein zerutiar baten aldarrikapena, horren erabilera politikora erraz baino errazago eramaten duelako. Eta ondo deritzot Herri Batasunak bertzeek eskaturiko ETAren kondena etikoei uko egiteari.
Baina ETAren politika naturalari egin beharko lioke uko, politika/etika propio bati ekin beharko lioke behingoz Herri Batasunak