Artadiak eta mahatsondoak Zumaiako itsasoari so
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Artearekin (
Quercus ilex
Arbutus unedo
Rhamnus alaternus
Phillyrea latifolia
Laurus novilis
Ligustrum vulgare)
Smilax aspera
Hedera helix
Quercus robur
Artadia baso oso itxia denez errepidetik eroso aztertu genezake. Bertan barneratu izan denak badaki zein «atsegina» den berau zeharkatzea. Endolaharra bezalako igokariekin batera arrosa eta beste zenbait sastraka arantzatsuk, arropak puskatzerainoko txikizioak sor ditzake. Endolaharrak hostoak bihotz formakoak izan arren, ertzak arantzaz beterik ditu eta beste landareetan gora igotzeko ondo datozkio. Errepidean aurrera jarraitu eta larreetako batean arkazia topatuko dugu loretan. Jatorriz Australia eta Tasmaniakoa da zuhaitz hau eta gehienbat etxeak apaintzeko erabiltzen da. Txalet eta etxebizitza bakarrak ugari direnez, beraien lorategietan zuhaitz exotikoak barra-barra daude.
Kilometro eta erdira Artadi auzora helduko gara. Bertaratu eta San Migel eliza eta inguruaren ikuspegi zabala izango dugu: Urola ibaiak itsasoratzean Bedua parean eratzen duen estuarioa eta atzealdean Izarraitz mendikatea.
Auzotik irten eta etorritako bidean eskuinera hartuko dugu. Errepide asfaltatuaren ezkerretara hesi biziak ederrak agertzen dira artadiko espeziekin, gurbitza, esate baterako. Gurbitzaren fruitu gorri eta zuku askokoak alkohola edukitzeagatik egin dira ospetsu. Ez dakit hegaztiak mozkortzen diren fruitu hauek jandakoan, baina hartzari izugarri gustatzen omen zaizkio. Baserri batean amaitzen da bidea (2 km). Bertan lastoa gordetzen duten aterpetik ezkerrerantz doan bidea hartuko dugu. Artadia labore lurrek ordezkatu dute, larre eta belardiek batik bat. Simaur pilak ere beha daitezke bidean zehar. Bidegurutze berri batera heldu eta ezkerrekoa jarraituko dugu. Pinudia ezkerrean utzi eta beste gain batera helduko gara. Hemen, parean dugun bidea hartu eta pinudi baten albotik baserriz baserri Azkizura doan errepidearekin bat egingo dugu (3,5 km). Errepidean eskuinera jarraitu eta kilometro eta erdi eginez gero Getariara helduko ginateke. Baina guk erreka albotik doan bidea hartuko dugu ezkerrerantz.
Azkizuko harantxo honetan mahastiak (
Vitis vinifera
Primula acaulis
Ranunculus ficaria
Malda gogor baten ondoren Azkizuko (4,5 km) auzoan barneratuko gara. Baserri ederren auzoak eliza ederragoa du eta eliz atariko aterpeak hainbatetan bertakoak ekaitzetik babesteko erabilia izango zela nabari du. Auzo gehienetan bezala pilotalekua ere bada Azkizun. Auzotik ikus genezakeena oso zabala da eta inguruetan bueltatxo bat emateak gehiago ikustea baimenduko digu. Itsasoa, beti da ikuskizun paregabea, baita hemendik ere. Eliza ataritik ezkerrera jarraitu, itsasoari pareleloki, auzoko taberna ezkerrean utziz. Azken baserriaren alboan doan eskuineko bidea jarraitu. Azken gainera iritsiko gara. Txilardi eta otadi artean larreak nagusi dira eta mikaren moduko hegaztiak agertzen dira. Zumaia aurrez aurre dugula San Telmoko hondartzaren atzean nola ezkutatzen den ikusten da, Santiagoko hondartzari bere burua azalduz. Bidea jarraitu eta malda jaitsiz, Getariatik Zumaiara datorren errepidera helduko gara museoa igarota. Atzean geratu dira artadi eta mahatsondoak. Aurrerago Zumaia (6 km) dago eta hau baino lehenago txangoa hasi duguneko puntua, aparkalekua, alegia
Txakolina, Euskal Herriko zenbait eskualdetan mahatsetik ateratako ardo arin eta gaztea da. Zertxobait garratza eta apartsua izan ohi da. Arabar Errioxako eta Nafarroako ardo zoragarriez gain, Gipuzkoa eta Bizkaian ere bada ardorik, txakolina hain zuzen ere. Bizkaian, Bakio inguruan ekoizten da txakolina. Gipuzkoan aldiz, Getaria eta Zarautz inguruan daude mahatsondo gehienak. Hemen ekoizturiko txakolinak, 1989an Eusko Jaurlaritzaren Getariako Txakolina jatorrizko izendapena jaso zuen eta urtebete beranduago Arrantza, Elikadura eta Nekazaritzako Ministerioak onartu zuen.
Txakolina urte gutxitan ezezagun izatetik altxor izatera igaro da. Duela 20 urte, bigarren mailako produktua zen, etxerako egiten zena eta gutxik aintzat hartzen zutena. Gaur egun, ordea zenbait nekazariren irtenbide emankorra dugu. Txakolinaren duintzea, ekoizpenak izan dituen dirulaguntzen eta ardoak izan duen publizitate eta marketing-aren ondorio izan da. Ardo on guztiak izan dute gorakada eta diru iturri oparo bilakatu dira, baina txakolinarena izan da gorakadarik nabariena. Ikusi besterik ez da ostalaritzan izan duen arrakasta.
Ardo honen berezitasunik handiena, ekoizten deneko lekuaren kokapena da. Mahatsondoak betidanik mediterraniar klimara lotuak izan dira, baina itsasoak leunduriko neguko hotzak jasan ondoren, udako lehortea eskaintzen dio lurzoruak. Mikroklima honetan, udazkenean fruitua ematen duen mahatsondorik ere bada. Mahats honen zukua, bakterio batzuek aldarazten dute. Zukuak dituen azukreak bakterioentzat energi iturri dira eta alkoholak hondakin moduan askatzen dituzte. Prozesu honen ondorioa, ardo zuri eta freskoa da, txakolina.
Mahatsondoen gehientsuenari ateratzen diote etekina, baita neguan mahatsondoak inausi ondoren gelditzen diren adarrei ere. Saldu egiten dira eta hauekin lortutako txingarra, arkume txuletak erretzeko onena omen da. Arraina erretzeko ere ez dira zotz hauek txarrak izango eta txakolina baino ardo egokiagorik ez dago hau laguntzeko. Gorputza nekatu ondoren, sabela betetzeko aukera ona dugu hau eta bertako produktuekin egiten badugu, bertako nekazaritza mantenduko dugu
Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.
Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.
AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.
50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.
Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]
Txinako Qinghai enpresak atzera egin eta ez ditu 257 milioi euro inbertituko potasa meategi proiektuan. Finantzaketarik gabe ez ezik, Muga meategia ustiatzeko lizentzia ere ez du proiektuak, 2024ko urrian Nafarroako Justizia Auzitegiak bertan behera utzi... [+]
Ibilaldiaren helburuak dira, alde batetik, Euskal Herrian kausa palestinarra babesteko sarea ikusaraztea eta aktibatzea, eta, bestetik, sionismoarekin kolaboratzen duten enpresa eta erakundeak salatzea, hala nola CAF, Teva, Carrefour, Zara eta Bardeako tiro poligonoa. Euskal... [+]
Bilboko Udaltzaingoak kale saltzaileak Bilboko Gas plazatik kanporatu ditu, bertan bizi baitira kale egoeran Aste Nagusian salmentak handitzeko asmoarekin. Bilboko Konpartsek eraso arrazisten kontrako protokoloa aktibatu, eta elkarretaratzea egin dute.
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
85 urteko gizonak bere emaztea hil zuen uztailean, eta Poliziaren ikerketaren ondoren behin-behineko espetxealdian zegoen. Orain, Nafarroako Auzitegiko Bigarren Atalak esan du gizonak "ageriko narriadura kognitiboa" daukala eta "zaurgarria" dela.
Gazako palestinarren aurkako genozidioa aurrera doan bitartean, Europak Israelgo armagintza industria hauspotzen jarraitzen du. Elbit Systems Israelgo armagintza enpresa ezagunak joan den astean iragarri zuen Europako herrialde batekin 1.600 milioi euro baino gehiagoko kontratua... [+]
Plantillak astelehenean ekin dio grebari, kaleratzeei ezetz esateko. Espedientearen kontsulta-aldia abuztuan hasi izana salatu du Hego Uribeko LASek, enpresaren asmoa "langileen mobilizazioa eta erantzuna oztopatzea" izan delakoan.
Komunikazio ministro eta gobernuaren bozeramaileak iragarri du neurria. Berehala galdetu diote ea mehatxuren batek bultzatu duen erabakia, eta horri erantzun dio "mehatxua Israelgo eskuin muturretik" datorrela.
Abuztuaren 13an, 54 urteko Nafarroako garraiolari bat hil zen Bartzelonan deskarga lanak egiten zituen bitartean. Hurrengo egunean, Errenteriako Merkaoiartzunen 58 urteko langilea hil zen istripu ez-traumatiko baten ondorioz.