Gau hotzaren ondorengo antzigarra Baztan eta Baigorri haranetan
- artean muga eginez Arrigorri gailurra dugu. Autza mendi garai eta dotoreak (1.304 metro) Baztan eta Baigorriharanen bazter paregabeak eskaintzen dizkigu. Bigarrenak, Arrigorrik, altuera umilxeagoa du, 1.113 metrokoa,baina bere bihotz berezia agertzen digu. Konglomeratuz osatua egoteaz gain, Arrigorrik Baigorriko haranaribere izaera sedimentarioa erakusten dio. Eki isurialdean sustratua agertzen du. Harri konglomeratua,hau da, zementuak baturik, harri-puskatxoz eratutako harri sedimentario detritikoa.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Bidezidorra jendearen joan-etorriekin garbi mantentzen da. Aurreraxeago ordea ez da garbi bereizten eta gorantz jarraitu behar da, zurarekin lur lokaztua eskailera bihurtu duten bidetik. Arroken biluztasuna estaliz, zartaduretan hauts eta partikula organikoak pilatzen diren guneetan garatzen dituzte sustraiek harrautsiak (
Saxifraga hirsuta
Bidea jarraitu eta konglomeratuzko harkaitzak nagusitzen dira berehala. Zementu gorriskan (hankapean ekarri dugun lurzoruaren kolore berekoa) harri puska borobilduak batzen dira. Urak leunduriko harriak ikus ditzakegu konglomeratu hauetan, gaur egun erreka eta ibaietan aurkitzen ditugun harri kozkorren modukoak.
Eta pagadian kaskabeltz eta txontek bertatik bertara ihes egiten digute. Sai arreak, aldiz, urrunetik behatu daitezke. Mokotik isatsera metro bateko luzera duten sai arreak erraz bereizten dira urrutira ere. Zazpi eta hamaika kilo bitartean pisatzen dute. Hegoak zabaldurik pisu hori guztia airean mantentzea ere ez da gutxi.
Aurreraxeago haritz bakarti bat nabari da. Zurtoineko azal ximurtua eta adar kixkurtuak dauzka, pagoen zurtoin zilarkara eta adar zuzenetatik erraz bereizten da. Ezkur-hirinaz eginiko ogiak 1709ko gosetetik hainbat eta hainbat libratu zuen. Haritz bakarti hau utzi eta Nekaitzeko lepora helduko gara. Bertan, lupetzetan hazitako ihidiaren alboan, teilatua eroria duen artzain txabola bat dago, harresi eta guzti. Aurrean, Autza, baina gailurrera iristeko apur bat falta zaigu eta horretarako Xorilepora hurbilduko gara (4 km). Larre hauetan, zaldi eta behorren zintzarri artean sortzen diren errekatxoak zeharkatuko ditugu.
Hemen Bankara doan pista eta orain arte jarraitu ditugun marra hori eta berdeak utziko ditugu. Ondoren, maldan gora zuzen jarraituz, Arrigorri azpian dagoen pagadian barneratuko gara. Ezkerrerantz eginez, malda gogorrena igoz, Arrigorrira helduko gara. Pagadia behean utzi eta Autzako gailurrera iritsi aurretik, azken lepora iritsiko gara. Hemen, neguko hotz eta haizeek ez dute landaredia asko garatzen uzten eta goi mendietara ohituta daudenak soilik lortzen dute bizirautea. Malda zuzenean jarraitu eta 200 metrotako desnibela igo ondoren, gailurrera helduko gara (5 km). Gailurretik Baigorriko harana ikus dezakegu, atzean Munhoako gaina gailentzen delarik. Bestaldean, Baztango harana, Erratzu eta mendiaren magalean Xorroxingo urjauzi dotorea. Itzulera etorritako bidetik egingo dugu, baina hasierako maldan harriak solte daudenez, arreta osoz emango ditugu pausoak, hanka non jartzen dugun erreparatuz
Atmosferako hozberoa bat-batean jaistean, hodeietako ura ez da likido egoeratik igarotzen. Honen ondorioz, ur partikulak izotzezko kristal bilakatzen dira. Desorden egoera batetik egitura oso ordenatu batera igarotzean beroa askatzen da eta prozesu honek inguruneko hozberoan eragin dezake. Honela, elur-ekaitz bat izateko tenperatura baxuak behar baditugu ere, ekaitz honek berak tenperatura igotzea eragin dezake. Hau jakiteko ez da termodinamika ikasi behar; aspaldidanik dakigu elurra egin ondoren epeldu egiten duela. Izotzezko kristal hauek sei alde izaten dituzte. Lurrera heldu baino lehenago disolba daitezke, edo elurbusti eran hel daitezke; kristal hauek izar formako elur ale mikroskopikoak eraiki ditzakete; edo guztia zuritzen duten elur malutak eratu ditzakete. Haize hotzak gogor jotzen duenean, aldiz, harri zein landareei lotzen zaizkie izotz kristalak, eta lantxurda edo antzigarra eratzen da. Zuhaitzak zuriz janzten ditu antzigarrak; ura gardena izan arren, kristal honek dituen milaka geruzek eguzki izpiak islatzen dituzte. Honek ematen dio elur edo lantxurdari kolore zuria.
Elurrak baditu ingurunean eragin onuragarriak. Neguan landare zein animaliak babesten ditu haize hotzetik. Landare ugari neguan elurpean gordetzen dira eta udaberrian, elurra urtzean, fotosintesia egiten jarraitzen dute. Animaliak, aldiz, elurrarekin babesten dira tenperatura baxuko haizeetatik.
Izotzak (likido egoeratik solido egoerara igarotzean urak hartzen duen formak) ere oso ezaugarri bitxiak ditu. Izotzak urak baino dentsitate txikiagoa du eta ur gainean mantentzen da. Honek izotz azpiko urak eta bertako izaki bizidunak kanpoko tenperaturetatik isolatzen ditu. Hainbat laku eta ibaietan bizitza mantentzearen arrazoietako bat da hauxe, azaleko izotz geruzaren azpitik ura 4 gradu zentigradu inguruan izaten baita.
Udaberriko lehorteak saihesteko eta ura metatzeko modu hoberik ez da. Tenperatura oso hotzak mantentzen diren inguruneetan elurra edo izotza ez dira ur iturri. Nahiz eta ura izan, eskuragarri ez egotean lehortea jasaten dute landare zein animaliek. Bizitza ezinezko egiten da muturreko baldintza hauetan
Astelehenean jakinaraziko dituzte ordutegiak, eta hilaren 14an, igandean, jarriko dituzte salgai lehen egunetako sarrerak. 254 film egongo dira ikusgai, 56 herrialdetakoak.
Emmanuel Macron Frantziako lehendakariak adierazi du 26 herrialde prest direla gerra amaitu ondoren Ukrainan indar militarra zabaltzeko, “lurrez, airez edo itsasoz” parte hartuz. Vladimir Putin buruzagi errusiarrak erantzun die ez duela horrelakorik onartuko, ez... [+]
Caddo hizkuntza gorde eta biziberritzeko ahaleginean ari den ekintzailea da Alaina Tahlate. AEBetako jatorrizko caddo herriko hizkuntza hori jario oneko hiztun bakarrarekin gelditua zen: Edmond Johnson, 95 urteko hiztunarekin. Tahlate gazteak aitortu zion estutasunez bizi zuela... [+]
Izpegiko besten hirugarren edizioa ospatuko dute, Basaizea Baigorriko kultur elkarteak, Baztango Gazte Asanbladak eta Baigorriko zein Erratzuko gazteek elkarlanean prestaturik. Hitzaldiak, bazkaria, ibilaldia, kontzertuak... izanen dute zeregina.
Osasuna futbol taldeak bat egin du Nafarroako Abiadura Handiaren aldeko plataformarekin, azken honek ostegun honetan jakinarazi duenez. UGT sindikatuak eta Eraikuntzaren Industrializatzearen Aldeko Nafarroako Klusterrak ere bai.
Palestinarekin Elkartasunak manifestazio nazionala antolatu du urriaren 4rako. Ostiral honetan Euskal Herriko 130 udaletxeren aurrean protestatzera deitu du Gernika-Palestina ekimenak.
Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]
Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.
Ikasleek pantailekin duten harremana aztertu eta "Heziketa digitala LH eta DBH" izeneko txostenean jaso dituzte ondorioak Macsonrisas-eko kideek.
Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.
Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]
"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".
Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]