HERRIEN ARTEKO JAI-TXIKI HANDIA

Finala ez zen 19an hasi. Bertsolariek azken orduan (kasu honetan bezperan) lan asko egiten dute. Aulkiak jarri eta lotu, «Egunkaria»ko gehigarriak zabaldu, sariak labetik eginberri jaso, eta «Euskal Presoak Euskal Herrira» zioen pankartak zintzilikatzen makina bat gora-behera ibili zituzten eskilarekin. Bertsolariek ere nahikoa buruhauste izango zuten bezperan agurrak prestatu eta doinuak erabakitzen. Ixileko lan hauek dira ekitaldiaren aurrekari, baina historia liburuek ez dituzte prologotan ere aipatzen. Eta egia da Iñigo Manzisidorrek bota zuena, alegia, «lehen ere gutxi kobratzen baitet/ gehiegi eginda». Hau erantzunaz, «baina gehiena aberasten nau/ debaldeko lanak» kantatu zuen Irazuk. Txapelketa honetan ez da ixileko lana aipamenik gabe geratu, eta publikoaren amaierako txalo zaparradak ere antolakuntzari erori zitzaizkion. Txapelketa honek zerbait lortu badu, inoiz baino jende gehiago bustitzea izan baita, eta ez beti txalo zaparradetan.


LEHIA KONTUAK.

Final honen zain egon da Irazu. Berak kartzelako gaiko azken bertsoan esan zuenez, «eta orduan amets gaiztoak/ ametsak izango dira». Berak esan bezala, bertsolariek kantatuz gozatu zuten final gisa gogoratuko da aurtengo hau. Zarauztarrek piska bat gehixeago gozatu dutela, hor dago koska. Baina saioan zehar ez zen hain alde nabaria izan. Eta badaezpada ere desafioka jardun zioten elkarri. Txomin Garmendiak berrogehi urterekin nozitu ohi den krisia kutsatuz gerra sikologikoa egin nahi izan zion Egañari: «Gaurkoan ere ez dezu egingo/ uste dezun aina». Andonik, ordea, berehala erantzun zion: «Berrogeirekin lortu liteke/ hirurogeikin ez». Gaijartzaileak «Txominek ekarri du/ etxetik txapela» tentatu zuen Egaña, eta honek bueltan «jakin beza bestea/ guretzako dela» azpimarratuaz amaitu zuen ezbaia.


ZAHAR-GAZTE, A ZER KONTRASTE.

Mantxiren txima luzeak Txomin Garmendiaren itsurarekin egiten zuen kontrastea da txapelketa honek lotu dituen kordelen isla. Aitor Usandizaga Erniopeko taldekideak aitortu bezala, «

niretzat ohore bat izan da Txomin Garmendiaren taldean egotea. Izan ere Txominen kantakera zaharra oso maitea dut
». Garai bateko eta oraingo bertsolariek oso ikuspegi ezberdina dute, Olentzeroren gaian ikusi genuenez. Txomin Garmendiak kristau onak Gabonen aurrean hartu beharreko jarrerei buruzko irakaspena eman zigun hiru bertso jatorretan. Mantxik, berriz, hankaz gora jartzen zituen moral zaharrak: «Barkatu baina, ez zait gustatu/ tonu hortan kantatua/ faltsukeritan ibiltzea da/ guk daukagun pekatua». Baina uneoro antzeman zen elkarrenganako errespetu eta begirunea, Mantxik berak Txomini beste bertso batean erakutsi zionez: «Gerran gabiltza, gerran gabiltza/ ta maite degu pakea/ opari ona izan liteke/ bostekoa ematea». Izan zuen, bai, horretarako aukerarik, saio osoan zehar!
Amaia Agirrek eta Txominek aiton-amona paperean topo egin zuten, Txomin amona, Amaia aitonaren gaztetako argazkiari musuka ari zela. Amaia garai bateko bertsokera eta oraingoa uztartzean hainbat enbarazu egon zitezkenaren beldur bazen ere, gerora aipatzen zuen Txominekiko sentitu zuen konfiantza, eta tratuan seguru sentitu izana. Horrelako kasu batean izan zezakeen erreakziorik onena izan zuen, gero epaileek erantzun onenaren sariarekin apreziatzen jakin zuten gisan: «Zatoz ezpainetan ni/ gaur muxukatzera/ ta orduko garaiez/ oroituko zera».


ZAHARREKIN IKASIA.

Gazte eta zaharrak nahasteak biak aberastu ditu. Andoni Egañak ohartarazten duenez, gaur egunean ez dago transmisio naturalik, eta bertsolaritzan ere ez dira gauzak berez transmititzen. Eskola, irakasle eta ikasleen beharra dago. Txapelketak transmisioaren garrantzia azpimarratu eta taularatu du, eta egunero horretan diharduten irakasleen lana jendaurrean ezagutu dadin Juanito Dorronsoro eta Patxi Goikolea izan dira lehen sariak eman dituztenak. Lehen bertso eskolak sustatu zituztenak, alegia. Egañak berak, txapela jazterakoan ohi baino gehixeago makurtu zuen burua bi pertsona hauen aurrean.
Julen Zulaika Zarautz taldeko bertsolariak ere aipatzen zuen berak txapelketa honetan ikasi izana berak dakien ia dena. Eta Egañak berriz, gazteekin entrenatzean asko gozatu duela eta bere eskarmentu zein esperientziak irakasteko balio behar zuela. Puntada finez puntuak josten irakatsi die, esaldi bakarra osatuz. Hau modari buruz kantatzea tokatu zitzaienean erakutsi zuten, Iparragirreren doinuan: Andoni Egaña: «Biak ziren helburu/ eta orain ez dugu/ ez dirurik ez arretik». Patroi horri jarraiki, Julenek beste gai edo ohial batekin josi zituen ongi bertsoaren atalak: «Ta Lasa eta Zabala eta/ beste batzuen geroa/ lur azpiraino eraman zuten/ ez al da okerragoa?».


GAIJARTZAILEAREN SAIO ONA.

Bertsolariez gain epaile eta gaijartzaileak protagonista izan ditu txapelketa honek. Taldeko kide izan dira, eta bertsolariek adina aipamen eta sari jaso dituzte finalean. Adibide garbiena da Saroi Jauregi gaijartzailearena. Txapelketaren aitzakian hasi zen aurkezpen lanak egiten, eta finala ere berak gidatu du. Dotore gainera. Atzetik beste gaijartzaileek eskainitako laguntzarekin, eta taldean prestaturiko gaiekin, saio ona egin zuen Saroi Jauregik. Egungo gaietan oso jantzia dagoela nabari zuen, batik-bat puntua jartzerakoan oso erreferentzia gertukoak erabili baizituen: «Azpeititik aurkeztu/ ziren hiru talde». Irazuren erantzuna ere borobila da: «Baina nahi baino lehen/ egin dute alde/.../ Azpeiti ederra baita/ azpeitiarrik gabe». Edo: «Gauean entrenatzen/ hasi da Bonilla». Baita «Galindok falta ditu/ sei konkistadore» ere.
Kartzelako gaiak egungo egoera politikoa planteatzen zuen zabal, bertsolari bakoitzari nahi zuena esateko bidea utziz. Gaiaren gertutasunak, gainera, edozein ekintza edo gertakari aipatze hutsarekin publikoa oiloazala harrotuta jartzeko erraztasuna ematen zuen. Ez zegoen aukerarik arrazoi berri edo orijinalik botatzeko, baina bertsoa osatu eta deskribapenak egiten ongi asmatu zuten bi taldeek.
Agian beste era batetara bideratu behar litzateke azken aurreko puntua emateko lana. Izan ere, bertsolariei azken aurreko puntua ematearen helburua bertsolariak bere bukaerarekin aurretik eman zaionari buelta ematea da, azken aurreko puntua puntazo batekin errematatzea. Eta finalean jarri ziren azken aurreko puntuak oso borobilak, sakonak eta potoloak ziren, bigarren buelta bat bilatu ahal izateko: «Irriak eta negar malkoak/ daudenez gure bizitzan» edo «baina goizero ez da berdina/ argi izpien dizdira» kasu.


EZIN KABITUA

. Eta amaieran izan zen ezin kabitua. Ezin kabitua denok urtetan barruan izan dugun aldarriak: saio haseran Sebastian Lizasok presoak euskal herriratzeko argi eskatzen zuen mezua irakurri zuen ahots sendoz, eta saio amaieran aurpegia zuriz estalirik bost gaztek kartelak igo zituzten oholtzara, kartzelako lana bukatu ondoren epaiaren zain zeuden bertsolariek txalo jotzen zieten bitartean. Ezin kabitua izan zuen Zarauzko taldeak txapelak jantzi zituztenean. Ezin kabitua besotan pack batean biltzea komeni liratekeen opari denak: txapel, argazki, estatuatxo, Kutxako oroigarria... Ezin kabitua bertsolari denek, azken agurrean nahi adina jenderi saioa eskaintzerakoan. Hargatik habanera eta neurri luze asko joan ziren, laudorioz beterik bai Basarriren omenez, bai presoen aipamenekin, lagunak agurtuz... Ezin kabitua publiko artetik Hernaniko taldeak, Erniopeko hiru kidek agurra eskaini zietenean. Eta ezin kabiturik handiena oholtzak izan zuen, 23 lagunek egin baitzuten topo bertan. Sari emaileak, sarituak, gaijartzaileak, laguntzaileak... Oholtzak sinatuko luke Txominen bertso bat: «Hamaika alper behintzat/ mantendutzen degu».
Finala ez zen oholtza gainean hasi, taula altxatzeko lanetan baizik, eta amaitu ere ez zen saioarekin amaitu. Ondoren Urraki auzoko sagardotegi batetara joan ziren 500 lagun. Lagunarte giroan, saioen komentarioak, aspaldiko kontuak eta bertsoz zein hitzezko erronka berriak isuri zizkioten elkarri kupel artean


Azkenak
Aroztegiko epaiketaren kronika (bosgarren eguna)
Frogarik gabe, zigor eskaera gogorra auzipetuen gainean

Fiskalak eta akusazio partikularrak zazpi auzipetuen zigor eskaerak berretsi dituzte, 46 hilabeteko kartzela zigorra eta 56.000 euro enpresei egindako kalteen ordain gisa. Auzipetuen abokatuek absoluzioa eskatu dute. Epailearen eskuetan geratu da erabakia.


Arabako zentral fotovoltaikorik handienari baimena eman dio Espainiako Gobernuak

231.000 panel jarriko dituzte, Arabako hego-mendebaldeko ehun hektareatan zehar: Armiñonen. EUskal Herriko bigarren eguzki parke handiena izango da.


2025-05-23 | Gedar
Preso politikoei harrerak egitea debekatzen saiatuko dira berriz Espainiako Estatuan

PPk Senatuan proposatu du, gainera, euskal preso politikoek damua erakutsi behar izateko xantaia areagotzea.


2025-05-23 | ARGIA
Arantxa Tapia fitxatu duen enpresak diseinatuko du Jaurlaritzaren mila milioi euroko inbertsioa

Maiatzaren 22an EAEko Legebiltzarrak mila milioi euro zorpetzeko lege proiektua onartu du “zientzian, teknologian, enpresan eta industria sektorean eragiteko”. Naiz hedabideak jakitera eman duenez, Eusko Jaurlaritzak KPMG Asesores SL enpresari eskatu dio plana... [+]


2025-05-23 | Irutxuloko Hitza
Aldi baterako alokairu kontratuen “iruzurra” salatu du Donostiako Stop Kaleratzeakek

Donostiako Parte Zaharreko maizter batek 11 hilabeterako alokairu kontratua bost urterako legezko kontratu bihurtzea lortu du.


Netanyahuk dio ‘Palestina askatu’ dela gaur egungo ‘Heil Hitler’

Washingtonen Israelek duen enbaxadako bi langile tiroz hilda agertu eta gero egin ditu adierazpenak Netanyahuk. Israelgo Gobernuak zuzenean lotu ditu Washingtongo erasoak eta  Europako zenbait gobernuburuk Gazako sarraskiaren aurka egindako adierazpenak.


Seaskaren baliabideak emendatzeko eskatu diote Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko parlamentariek

Maiatzaren 21ean bidali diote gutuna Elisabeth Borne Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko sei parlamentariek. Dagoen ikasle kopurua ikusita, ikastoletarako aurreikusi dituzten lanpostuak "aise gutxiegi" direla deitoratzen dute gutunean. Kexua adierazteko... [+]


Eibarko Udalak jai batzordeari jarritako oztopoak salatu dituzte

Eibarko San Juanetara begira, Eibarko jai batzordeak udal-gobernuaren eta alkatetzaren aldetik jasotzen ari duen jarrera salatu du. JHH Jaixak Herrixak Herrixandakoak batzordeak luzatu proposamenak "arrazoirik gabe" errefusatu dituztela deitoratzeaz gain, Udalak... [+]


2025-05-23 | Elhuyar
Ipar globaleko konpainia gutxi batzuk dira baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazken arduradun nagusiak

Ehun konpainia multinazional baino ez daude baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazka guztien % 20aren atzean, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak egin duen ikerketa baten arabera. Ikerketak agerian utzi du iparralde globaleko herrialdeetako konpainiak baliabideez... [+]


“Arau askorekin jaten ikasten badugu, agian ez ditugu gorputzaren beharrak nabarituko”

Mireia Centeno Gutierrez psikopedagogoak haurren elikaduraren inguruko zenbait gako eman ditu; hala nola jatera behartzeak eta jakiak debekatzeak dituen ondorioak aipatu ditu.


Aroztegiko epaiketaren kronika (laugarren eguna)
Taldean erabakita, dena era baketsuan egin zutela esan dute auzipetuek

Ostegunean auzipetuek deklaratu dute, eta haien adierazpenetatik honakoa laburbildu liteke: Lekarozko plazan edo akanpadan biltzen ziren herritarrek taldean erabakitzen zuten zer egin; oro har, obren eremura joan eta makinen aurrean era pasiboan jarri.


Eguneraketa berriak daude