HERRIEN ARTEKO JAI-TXIKI HANDIA

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Finala ez zen 19an hasi. Bertsolariek azken orduan (kasu honetan bezperan) lan asko egiten dute. Aulkiak jarri eta lotu, «Egunkaria»ko gehigarriak zabaldu, sariak labetik eginberri jaso, eta «Euskal Presoak Euskal Herrira» zioen pankartak zintzilikatzen makina bat gora-behera ibili zituzten eskilarekin. Bertsolariek ere nahikoa buruhauste izango zuten bezperan agurrak prestatu eta doinuak erabakitzen. Ixileko lan hauek dira ekitaldiaren aurrekari, baina historia liburuek ez dituzte prologotan ere aipatzen. Eta egia da Iñigo Manzisidorrek bota zuena, alegia, «lehen ere gutxi kobratzen baitet/ gehiegi eginda». Hau erantzunaz, «baina gehiena aberasten nau/ debaldeko lanak» kantatu zuen Irazuk. Txapelketa honetan ez da ixileko lana aipamenik gabe geratu, eta publikoaren amaierako txalo zaparradak ere antolakuntzari erori zitzaizkion. Txapelketa honek zerbait lortu badu, inoiz baino jende gehiago bustitzea izan baita, eta ez beti txalo zaparradetan.


LEHIA KONTUAK.

Final honen zain egon da Irazu. Berak kartzelako gaiko azken bertsoan esan zuenez, «eta orduan amets gaiztoak/ ametsak izango dira». Berak esan bezala, bertsolariek kantatuz gozatu zuten final gisa gogoratuko da aurtengo hau. Zarauztarrek piska bat gehixeago gozatu dutela, hor dago koska. Baina saioan zehar ez zen hain alde nabaria izan. Eta badaezpada ere desafioka jardun zioten elkarri. Txomin Garmendiak berrogehi urterekin nozitu ohi den krisia kutsatuz gerra sikologikoa egin nahi izan zion Egañari: «Gaurkoan ere ez dezu egingo/ uste dezun aina». Andonik, ordea, berehala erantzun zion: «Berrogeirekin lortu liteke/ hirurogeikin ez». Gaijartzaileak «Txominek ekarri du/ etxetik txapela» tentatu zuen Egaña, eta honek bueltan «jakin beza bestea/ guretzako dela» azpimarratuaz amaitu zuen ezbaia.


ZAHAR-GAZTE, A ZER KONTRASTE.

Mantxiren txima luzeak Txomin Garmendiaren itsurarekin egiten zuen kontrastea da txapelketa honek lotu dituen kordelen isla. Aitor Usandizaga Erniopeko taldekideak aitortu bezala, «

niretzat ohore bat izan da Txomin Garmendiaren taldean egotea. Izan ere Txominen kantakera zaharra oso maitea dut
». Garai bateko eta oraingo bertsolariek oso ikuspegi ezberdina dute, Olentzeroren gaian ikusi genuenez. Txomin Garmendiak kristau onak Gabonen aurrean hartu beharreko jarrerei buruzko irakaspena eman zigun hiru bertso jatorretan. Mantxik, berriz, hankaz gora jartzen zituen moral zaharrak: «Barkatu baina, ez zait gustatu/ tonu hortan kantatua/ faltsukeritan ibiltzea da/ guk daukagun pekatua». Baina uneoro antzeman zen elkarrenganako errespetu eta begirunea, Mantxik berak Txomini beste bertso batean erakutsi zionez: «Gerran gabiltza, gerran gabiltza/ ta maite degu pakea/ opari ona izan liteke/ bostekoa ematea». Izan zuen, bai, horretarako aukerarik, saio osoan zehar!
Amaia Agirrek eta Txominek aiton-amona paperean topo egin zuten, Txomin amona, Amaia aitonaren gaztetako argazkiari musuka ari zela. Amaia garai bateko bertsokera eta oraingoa uztartzean hainbat enbarazu egon zitezkenaren beldur bazen ere, gerora aipatzen zuen Txominekiko sentitu zuen konfiantza, eta tratuan seguru sentitu izana. Horrelako kasu batean izan zezakeen erreakziorik onena izan zuen, gero epaileek erantzun onenaren sariarekin apreziatzen jakin zuten gisan: «Zatoz ezpainetan ni/ gaur muxukatzera/ ta orduko garaiez/ oroituko zera».


ZAHARREKIN IKASIA.

Gazte eta zaharrak nahasteak biak aberastu ditu. Andoni Egañak ohartarazten duenez, gaur egunean ez dago transmisio naturalik, eta bertsolaritzan ere ez dira gauzak berez transmititzen. Eskola, irakasle eta ikasleen beharra dago. Txapelketak transmisioaren garrantzia azpimarratu eta taularatu du, eta egunero horretan diharduten irakasleen lana jendaurrean ezagutu dadin Juanito Dorronsoro eta Patxi Goikolea izan dira lehen sariak eman dituztenak. Lehen bertso eskolak sustatu zituztenak, alegia. Egañak berak, txapela jazterakoan ohi baino gehixeago makurtu zuen burua bi pertsona hauen aurrean.
Julen Zulaika Zarautz taldeko bertsolariak ere aipatzen zuen berak txapelketa honetan ikasi izana berak dakien ia dena. Eta Egañak berriz, gazteekin entrenatzean asko gozatu duela eta bere eskarmentu zein esperientziak irakasteko balio behar zuela. Puntada finez puntuak josten irakatsi die, esaldi bakarra osatuz. Hau modari buruz kantatzea tokatu zitzaienean erakutsi zuten, Iparragirreren doinuan: Andoni Egaña: «Biak ziren helburu/ eta orain ez dugu/ ez dirurik ez arretik». Patroi horri jarraiki, Julenek beste gai edo ohial batekin josi zituen ongi bertsoaren atalak: «Ta Lasa eta Zabala eta/ beste batzuen geroa/ lur azpiraino eraman zuten/ ez al da okerragoa?».


GAIJARTZAILEAREN SAIO ONA.

Bertsolariez gain epaile eta gaijartzaileak protagonista izan ditu txapelketa honek. Taldeko kide izan dira, eta bertsolariek adina aipamen eta sari jaso dituzte finalean. Adibide garbiena da Saroi Jauregi gaijartzailearena. Txapelketaren aitzakian hasi zen aurkezpen lanak egiten, eta finala ere berak gidatu du. Dotore gainera. Atzetik beste gaijartzaileek eskainitako laguntzarekin, eta taldean prestaturiko gaiekin, saio ona egin zuen Saroi Jauregik. Egungo gaietan oso jantzia dagoela nabari zuen, batik-bat puntua jartzerakoan oso erreferentzia gertukoak erabili baizituen: «Azpeititik aurkeztu/ ziren hiru talde». Irazuren erantzuna ere borobila da: «Baina nahi baino lehen/ egin dute alde/.../ Azpeiti ederra baita/ azpeitiarrik gabe». Edo: «Gauean entrenatzen/ hasi da Bonilla». Baita «Galindok falta ditu/ sei konkistadore» ere.
Kartzelako gaiak egungo egoera politikoa planteatzen zuen zabal, bertsolari bakoitzari nahi zuena esateko bidea utziz. Gaiaren gertutasunak, gainera, edozein ekintza edo gertakari aipatze hutsarekin publikoa oiloazala harrotuta jartzeko erraztasuna ematen zuen. Ez zegoen aukerarik arrazoi berri edo orijinalik botatzeko, baina bertsoa osatu eta deskribapenak egiten ongi asmatu zuten bi taldeek.
Agian beste era batetara bideratu behar litzateke azken aurreko puntua emateko lana. Izan ere, bertsolariei azken aurreko puntua ematearen helburua bertsolariak bere bukaerarekin aurretik eman zaionari buelta ematea da, azken aurreko puntua puntazo batekin errematatzea. Eta finalean jarri ziren azken aurreko puntuak oso borobilak, sakonak eta potoloak ziren, bigarren buelta bat bilatu ahal izateko: «Irriak eta negar malkoak/ daudenez gure bizitzan» edo «baina goizero ez da berdina/ argi izpien dizdira» kasu.


EZIN KABITUA

. Eta amaieran izan zen ezin kabitua. Ezin kabitua denok urtetan barruan izan dugun aldarriak: saio haseran Sebastian Lizasok presoak euskal herriratzeko argi eskatzen zuen mezua irakurri zuen ahots sendoz, eta saio amaieran aurpegia zuriz estalirik bost gaztek kartelak igo zituzten oholtzara, kartzelako lana bukatu ondoren epaiaren zain zeuden bertsolariek txalo jotzen zieten bitartean. Ezin kabitua izan zuen Zarauzko taldeak txapelak jantzi zituztenean. Ezin kabitua besotan pack batean biltzea komeni liratekeen opari denak: txapel, argazki, estatuatxo, Kutxako oroigarria... Ezin kabitua bertsolari denek, azken agurrean nahi adina jenderi saioa eskaintzerakoan. Hargatik habanera eta neurri luze asko joan ziren, laudorioz beterik bai Basarriren omenez, bai presoen aipamenekin, lagunak agurtuz... Ezin kabitua publiko artetik Hernaniko taldeak, Erniopeko hiru kidek agurra eskaini zietenean. Eta ezin kabiturik handiena oholtzak izan zuen, 23 lagunek egin baitzuten topo bertan. Sari emaileak, sarituak, gaijartzaileak, laguntzaileak... Oholtzak sinatuko luke Txominen bertso bat: «Hamaika alper behintzat/ mantendutzen degu».
Finala ez zen oholtza gainean hasi, taula altxatzeko lanetan baizik, eta amaitu ere ez zen saioarekin amaitu. Ondoren Urraki auzoko sagardotegi batetara joan ziren 500 lagun. Lagunarte giroan, saioen komentarioak, aspaldiko kontuak eta bertsoz zein hitzezko erronka berriak isuri zizkioten elkarri kupel artean


Azkenak
“Herriak erabaki du Hatortxu Rock 30 aldiz egitea”

26 urtez euskal preso eta iheslariak etxeratzeko aldarria oholtza gainera eraman ondoren, Hatortxu Rock jaialdiak bere azken edizioa egingo du ostegunetik igandera bitartean, Lakuntzan (Nafarroa). Jaialdian bildutako dirua preso sein senideentzat dispertsioak zekarren zama... [+]


Banketxeen mozkinak eta ustezko ezinak

Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]


2025-07-22 | Nagore González
Maite ditugun pertsonen heriotza

Zenbat min jasan dezake bihotz batek?

Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?

Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.

Jolasa bukatzea... [+]


2025-07-22 | Patxi Azparren
Armagintza eta gerrekin eten

Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]


2025-07-22 | Kote Camacho
Aurtengo baraualdirako jada hamalau lagunek eman dute izena

Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.

Aurten,... [+]


2025-07-22 | ARGIA
Kanakyko independentistek eta Frantziak adostutako akordioa eztabaidatuko dute oinarriek egunotan

Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta... [+]


2025-07-22 | UEU
Elisa Peredo Quiroz (Maitelan)
“Emakume eta migrante izateagatik ez gaituztela kontuan hartzen hautematen dugu”

Kooperatibismo bat komunitateari begira: lurraldeetako beharrei erantzuteko ereduak zabaltzen jardunaldia izan zen ekainaren 19an eta 20an Usurbilen, Jakinek, Usurbilgo Udalak eta UEUk elkarlanean antolatuta. Praktika kooperatibo eraldatzaileen adibide gisa, besteak beste, [+]


2025-07-22 | Bertsozale.eus
Bertsolaritzaren dokumentazio bilketa sendotzeko aurrerapausoetan

 Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]


Bizkaiko autoeskolek hirugarren greba eguna izan dute astelehenean

Uztailak 8, 16 eta 21 izan dira greba egiteko ELA eta CCOO sindikatuek aukeratutako egunak. Kontsumorako Prezioen Indizea (KPI) eta soldatak parekatzea eta lanaldiak murriztea eskatzen dute. 


Nerabeak

Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]


BSHko langileen gehiengoak onartu egin du sindikatuek eta enpresak adostutako aurreakordioa

Langile batzordeak eta enpresak adostutako aurreakordioak 655tik 609ra murriztuko ditu kaleratzeak, gainerakoak birkokatuko dituzte. Astelehen arratsaldean jakin da langileen %78k babestu dutela akordioa. Nafarroako Gobernuak eta langile batzordeak etorkizunari begira,... [+]


Cesar-Neron kasua

Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]


Ana Sagasti (AZ Ekimena)
“Jasanezina da sanferminetan pixaren kiratsa eta etengabeko soinua”

Alde Zaharreko Ekimeneko Ana Sagastirekin hitz egin du Euskalerria Irratiak, bertako bizilagunek sanferminak nola bizi dituzten ezagutzeko. Bederatzi egunez eta 24 orduz soinua gehiegizkoa eta pixa usaina erabatekoa dela esan du. Jaia eta egunerokotasuna uztartzeko... [+]


Riviera Gaza: euskal ekonomiarako aukera bat?

Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]


Donostiako Klasikoa eta Israel-Premier Tech taldea

BDZ Israeli Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak mugimenduko (BDS nazioartean) ordezkaritza bat bildu berri da Donostiako Klasikoa antolatzen duen Oceta erakundeko arduradun batekin. Jakinarazi digu aurten, iaz ez bezala, lasterketara ez dela talde israeldarrik etorriko... [+]


Eguneraketa berriak daude