AMA LURRAREN DEIADARRA
- zor zaio, behar den gisan prestatzen baitituzte errerpotajeak: kuttunki eta ama lurrari atxikiz.
«Hamar urte bete baditugu dudarik ez izan sektorearen kemenari esker izan dela. Dinamikoak ez balira, ez genukeen hainbeste iraungo»
Usadioz, azoketan ez dute huts egiten, Ordizian, urriko astelehenetan Gernikan, Gasteizko Eguberri azokan, Santo Tomas edo Santa Luzian ere hor egoten dira «Sustraia»koak. Getaria eta Bizkaiko txakolina, Arabar Errioxako mahats bilketa, parke naturalak, jendeak nekazaritza mendigunetatik alde egin ez dezan dauden ekimenen berri eman (5B eremu delakoak, Europako Batasunaren diru laguntzak) edo turismo berdea bultzatzeko erreportajeak dituzte ezaugarri.
Egitura aldetik, atalen bat edo beste kenduta, ezer gutxi aldatu da. Esaterako, hastapenean sukaldari ezagunen eta etxeko andreen errezetak ematen ziren, sukaldaritzari buruzko saioak hasi bezain laster desagertu zirenak. Saioaren taxukera gaiaren araberakoa izaten bada ere, normalki zortzi minutuko hiru errportaje eta berrien sailarekin osatzen da, beti ere oreka bat atxikiz nekazazaritza eta abeltzaintza gaien artean, baita lurraldeei dagokienez ere. Informazioa elkarte, enpresa edo partikularren deien bidez lortzen da eta, hortik aurrera, gaiak jorratzeari heltzen diote.
«Hamar urteren buruan, sare sendoa ehundu dugu, ez daukagu albisteen bila ibili beharrik; beraiek dira gugana jotzen dutenak»
«zergatik niri?»
«hori da euskaldunon ohiko akatsa, alegia, ez dakigula daukaguna saltzen. Horregatik uste dute ez zaiela txanda inoiz iritsiko»
Denbora honetan, nekazari munduaren ikusmolde aldaketa izan da Josuk gehien nabaritu duena.
«Enpresaren kontzeptua nola garatu den, alegia, baserria familiaren ustiapentzat hartzetik, negozio soiltzat hartzera. Halaber, nekazari giroa ere izugarri aldatu da, baserri eder galduaren garaiak atzean geratu dira, bizitza gehiago somatzen da orain, enpresa txikiak sortu duen jendea kasu; nekazal etxeen `boom'a ere hor dago, baserritarrei etekin paraleloak eman dizkiona. Duela urte batzuk aldiz, inork ez zuen uste Araban dagoen Angostinan kanping-a jarriko zutenik, ezta Arteatik bisita lagunduak ere Gorbeara. Turismo berde horretan, azkenean ez dakizu zerk erakartzen duen zer, jendea toki horietara doala eta horren eraginez, halako ekimenak sortzen direla, edo guztiz alderantziz den»
«Gurasoengandik lanbidea jaso duen gazte jende dexente dago, ikasketak egin dituena baina, profesional petoak bihurtuz. Ondorioz, ustiaketen ekoizpena igo egin da»
Nekazaritza mundua espezializatuz joan den neurrian, «Sustraia»n ere hala egin dute.
«Sagarrei buruzko erreportaje orokorra egiten duzun gisan, denboraren poderioz, sagardoa edo jateko sagarraren inguruan egingo duzu. Nahiz eta gizarteak nekazari munduak ze aurrerapen izan dituen zehazki ez dakien, zenbait gauzarekin jakinaren gainean dago, euskal labelaren kontua, adibidez, kontrol eta bermaren adierazle. Gu saiatzen gara kalitate hori zergatik duen edo jatorrizko izendapena zergatik eman dioten azaltzen. Kontsumitzailea, erabat fidatzen da horretaz, eta hori oso mesedegarria zaie nekazari eta abeltzainei. Jendeak nahiago du labeldun euskal okela erosi, kanpoko bat baino»
Lantaldea, Iñaki Gomez zuzendaria, Josu Butron bera, eta Euskal Herrian gaindi hara eta hona ibiltzen diren lankideek osatzen dute: Luis Mari Bengoa eta Libe Agirre aurkezleak, gehi grabazio taldeak: Ibon Aldana eta Nerea Elizanak.
«Zerainen grabatzen ari ginela, inguruan zegoen ahari batek nonbait amorratu eta guregana jo zuen adarrak sartzeko prest. Bitan pentsatu gabe murru batera igo ginen. Beste behin, Valderejoko parke naturalean, betizua zirudien behi bat sutan jarri eta gogotik egin genuen korrika»
Laborarien gisan, «Sustraia»n negua dute arerio nagusi, udaberrian nonahitik sortzen dira produktuak. Neguan berriz, ez. Ondorioz, abeltzaintzara jotzen dute gehiago. Gaiak plazaratzerakoan bestalde, tentuz ibiltzen dira.
«Esaterako, abeltzainek hautatzen dute beren ustiaketarako ze arraza nahiago duten, guk ez ditugu esne-behiak konparatzen, baten batek gaizki har lezake-eta. Beraz, arraza horiek hobetzeko hemen egiten ari denaren berri baino ez dugu ematen»
«ez da ikusle arruntak uxatzeko bezain teknikoa ezta nekazari eta abeltzainak aspertzeko bezain azalekoa ere»
«Hala ere, garbi daukagu Nafarroan eta Iparraldean zerbait aipagarri dagoenean, horren berri emango dugula. Azken batean, abeltzaintzak bereziki, indar handia du Nafarroan»
Aurrera begira, agian, nekazari ibilbideei eskainitako tarte bat sartuko dute,
«ez baititugu gure zoko politak sobera ezagutzen. Hiriburuetatik abiatuta autoan ordu erdiko bidea duzu gehienera leku eder bateraino iristeko. Baina ez oinez kilometro mordoa egiteko, herriska bateko bazterrak lasai bisitatzeko baizik. Jendeari non bazkaldu dezakeen ere iradokiko genioke»
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]