IONE, EKOIZLEA JAUNGOIKOA DA ETA ZUZENDARIA, JESUKRISTO
Arrazoi ezberdinengatik erronka pertsonala dugu «Ione» Salegi zuzendari eta Goia ekoizlearentzat; baita lantaldearentzat, % 70ren opera prima baita. Joseba Salegik (Altsasua, 1957) urte andana daramatza zine munduan, besteak beste, Carlos Saura («El dorado»), Mario Camus («Los santos inocentes»), Antxon Ezeiza («Ke arteko egunak») edo Fernando Colomoren (Miss Caribe») zuzendari laguntzaile izan da.
«Urrats hau eman izan ez banu, ez zidaten inoiz zuzentzeko aukerarik emango, sailkatua geratzen baitzara. Opera prima hau egin behar duzu zuk zeure burua kokatzeko eta besteek ere ikus zaitzaten. Zailena egitasmoa aurrera ateratzea izan da, besteei sinestaraztea bideragarria dela»
Bestalde, Luis Goiak ekoizten duen laugarren filma den arren, «Ione, igo zerura» bere itzulera da aspaldiko partez. «Kalabaza tripontzia», «Ke arteko egunak» eta Koldo Izagirreren «Offeko maitasuna» egin ostean. Azken film honen porrotak gorriak ikustarazi zizkion. Gizon ausarta, gutxi dira berak bezainbeste arriskatuko dutenak. Asko poztu gaitu hortaz, Goia berriro lanean ikusteak.
Film guztien gibelean dauden eta jendeari heltzen ez zaizkion kontrako interesak, dibo izaerak eta zeloak azaleratzea du xede «Ione, igo zerura»k. Gartsuki mintzo zaigu Salegi:
«Zine munduak hain egitura piramidala du non goikoari ezin diozun txintik ere esan. Zure iritzia emanez gero, zureak egin du, hegoak moztu eta ez duzu berriro lanik eginen. Glamourra gainera, aski artifiziala da. Ni ezkongabea banaiz ere, jende gehiena ezkondua dago. Lan aldakorra den arren, errutina ere badago. Inork ez gaitu behartzen ordea, zineman jardutera. Prozesu osoan zehar tentsio une ugari izaten dira, ekoizle eta zuzendariaren arteko tirabirak; negar asko egiten da. Baina behin filmaketa amaiturik, ez da kanpora zabaltzen, uharte batean bagina bezala. Beraz, genero edo komertzialak diren filmetatik ihes eginez, nire helmuga «Ione»rekin ikusleari mundu hori hurbiltzea da, zintzotasunez eta errealismoz. Zinema gobernatzen duten hiru oinarrietatik eraiki dut istorioa: ekoizlea Aita Jaungoikoa da, zuzendaria, Jesukristo eta gidoia berriz, Espiritu Santua. Zineari buruzko hausnarketa da, zinea zure erlijio bihurtuz gero gertatu ahal zaizunari buruz»
«Nahiz eta zine munduan girotua egon, beste edozein lanbidetara aplikagarriak diren egoerak irudikatzen dira, zure lanbide eta harremanetan laguntzen ahal dizutenak»
«Hartara, egunean ohikoak diren hamar plano egin beharrean, guk hogei egiten genituen»
Korala baino gehiago giro korala du filmak. Zenbait planotan hamalau lagun agertzen dira aldi berean,
«nik ez baitakit ikuslea zein pertsonaiarekin identifikatuko den. Norbait planoan agertzen bada, ez da figurantea, pertsonaia baizik, jendeak non aukeratu izan dezan».
«Hainbat planotan pertsonaiak begirada duen tokitik haizea eman beharrean, moztu egiten dut, bere barne nahasketa eta inkomunikazioa adieraztearren. Ikusleak giro hori senti dezala nahi dut»
«Hau da, lau lagunek ikusi eta bakoitzak film ezberdin bat antzematea beraien artean solasa pizteko asmoz. Azken batean, gure zeregina metxa piztea baino ez da»
Jakina da zuzendari gehienak beltzez janzten direla, eta ahal dela, larruzko jakarekin. Nahiz eta zuzentzeko bakarrik izan.
«Gure filman ostera, zuzendaria etengabe dabil arropaz aldatzen, harik eta astapotroa izaten ari dela konturatzen den arte; zuzendaria izatea askoz xinpleagoa delako. Hortik aurrera janzkera bat mantenduko du, zeinak 60-70 hamarkadako film frantes eta italiarren kutsua duen».
Filmaketa hasi baino hilabete lehenago, denak beltzez jantzita etortzeko agindu nien; denek elkar ezagutzen zutenez, bakoitzaren izaera lausotzeko nolabait, ez nuen aurreiritzirik nahi, aktore gisa begira ziezaioten elkarri. Ezin zuten ez mugitu ez entonatu, bakarrik irakurri, horrela pertsonaia atzeman zezaten. Nire ustez oker dabiltza entseatzean mugimendu fisikoa egiten dutenak. Gero, filmaketa lekura iristean erreferentzia guztiak aldatzen direlako. Bikoteka egiten genuen lan, txandakatuz, filman bikote horiek ere aldatzen baitoaz. Aktoreek beren pertsonaiak barneratzea zen helburu bakarra. Aldi berean, aurrera gindoazen neurrian jantzi egiten nituen, baina haiek ezin zuten beren janzkeraz iritzirik eman. Gisa horretan, aktoreak `zergatik janzten naute horrela?' galdetzen zion bere buruari; nolako jantzia, halako izaera lotura egin arte. Esaterako, `Los santos inocentes'en Paco Rabalek atzeratuaren rola zeukan. Ba, ez zuen batere entseatu. Pertsonaia bereganatzeko egin zuen aurreneko gauza tonto batengana joan eta bere arropa erostea izan zen. Gero, orduak emango zituen berarekin mintzatzen, harik eta somatu zuen arte benetan zer zen atzeratua izatea. Gure filman hori bera egin zezaten saiatu naiz. Azkenean, pertsonaiak barru-barrutik ateratzen zitzaizkien denei».
Orobat, soinu banda konposatzeko Aitor Amezaga lehenengo egunetik izan zen gidoiaren irakurketetan, teklatu batekin laguntzen zuen eta, pixkanaka, istorioa barneratzen joan zen, aktore bakoitzari musika tresna bat emanez.
«Musika unibertsala izan arren, gure fanfarre eta sehaska kanten bidez euskal musikaren doinua antzematen da, beti ere zine kutsua atxikiz»
«Anabeli ez zaio nabaritzen telebistatik datorrenik. Potentzial handia du, animalia zinematografikoa da. Hain fresko eta xaloa izatean oso erraza da bera zuzentzea igerilekuan bete-betean murgiltzen delako. Goenkalen ere aritzen den «Txapas» Berasategik ez du telebistan hartutako ajerik»
Martxelo Rubiori Montxo Armendarizek ireki zizkion zinemako ateak «27 ordu» filmarekin. Bere azken lanen artean «Alma gitana» Chus Gutierrezekin eta Fernando Merineroren «Agujetas en el alma» daude.
«Martxelorentzat erronka galanta izan da zuzendariaren azalean sartzea, pertsonaia erabat aldakorra delako; ni hartzen ninduen anti eredutzat»
«primerako aktorea dela erakutsi dit»
Kike Diaz de Rada donostiarraren, (Iñaki ekoizlea) lehenbiziko rol nagusia da, gehienbat antzerkian lan («El florido pensil» eta «Dakota») egin baitu. Salegiren irudiko
«Kike eztanda da, pasioa du eta esperimentatzea gustatzen zaio. Ekoizlearena egiteko ekoizpen taldearekin nahasten zen. Lehen planoetan ongi aritu da. Filmako sekuentziarik politenak bera eta Ione autoan daudenekoak dira. Ñabarduraz betetakoa dagoen minimalismoa lortzen dute beren espresioetan, antzerkiaren kontrakoa hain zuzen»
Esther Esparza aktore nafarra bere karreraren amaieran dagoen aktore-divoa da, Sor Maria Jesusekin konpondu gabeko kontu zahar bat daukana. «Señorio de larrea» ETB-2ko telesailean ikusteko aukera dugu. «Albaniako konkista», «Mikelen heriotza» edo «Akelarre» bezalako filmetan esku hartu du. «
Bere izaera nahiz bilakaera artistikoa juxtu kontrakoa denez, meritu handia du egin duenak. Berandu bada ere, urtetan landatu duenaren uzta jasotzen ari da orain».
«Adibidez, inork ez daki Ama Carmenena egiten duen Iñake Irastorzaren antzezpena ona ala txarra den. Badakite ordea, putakumea dela. Beste hainbeste gertatzen da Clara Badiolaren rolean. Aktore ospetsuak aldiz, ez dira horretarako prest egoten».
«Film yankietan aldiz, gizakiak gizabanako gisa agertzen badira ere, bakoitzaren eboluzioa bost axola zaie. Zinegile askok gainera, kapritxo gisa egiten dituzte filmak, zilborkeria eta arduragabekeria hutsa da. Tarantinok esan zuena, alegia, biolentzia estetika gisa erabiltzea, barkaezina iruditzen zait. Metraileta handi bat eman badizute zerbait defendatzeko da. Horri lotuta, euskaldunok bestalde, gure ekarpena egin diezaiokegu Europari, gizatalde itxienak baikara. Hemen bikote harremana proiektu gisa hartzen da, ez da friboloa, ezta sexuala ere. Onerako edo txarrerako ezaugarri horiek ditugu»
«Jack Nicholsonek eta bere kideek ihes egin eta arrantzara joaten dira. Harrapatzen dituztenean, zientifikoak balira bezala aurkezten dute beren burua, yate jabea zeharo engainatuz; pertsonaiek ez zekiten zer esaten zuten, aktoreek berriz, bai»
26 urtez euskal preso eta iheslariak etxeratzeko aldarria oholtza gainera eraman ondoren, Hatortxu Rock jaialdiak bere azken edizioa egingo du ostegunetik igandera bitartean, Lakuntzan (Nafarroa). Jaialdian bildutako dirua preso sein senideentzat dispertsioak zekarren zama... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta... [+]
Kooperatibismo bat komunitateari begira: lurraldeetako beharrei erantzuteko ereduak zabaltzen jardunaldia izan zen ekainaren 19an eta 20an Usurbilen, Jakinek, Usurbilgo Udalak eta UEUk elkarlanean antolatuta. Praktika kooperatibo eraldatzaileen adibide gisa, besteak beste, [+]
Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]
Uztailak 8, 16 eta 21 izan dira greba egiteko ELA eta CCOO sindikatuek aukeratutako egunak. Kontsumorako Prezioen Indizea (KPI) eta soldatak parekatzea eta lanaldiak murriztea eskatzen dute.
Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]
Langile batzordeak eta enpresak adostutako aurreakordioak 655tik 609ra murriztuko ditu kaleratzeak, gainerakoak birkokatuko dituzte. Astelehen arratsaldean jakin da langileen %78k babestu dutela akordioa. Nafarroako Gobernuak eta langile batzordeak etorkizunari begira,... [+]
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]
Alde Zaharreko Ekimeneko Ana Sagastirekin hitz egin du Euskalerria Irratiak, bertako bizilagunek sanferminak nola bizi dituzten ezagutzeko. Bederatzi egunez eta 24 orduz soinua gehiegizkoa eta pixa usaina erabatekoa dela esan du. Jaia eta egunerokotasuna uztartzeko... [+]
Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]
BDZ Israeli Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak mugimenduko (BDS nazioartean) ordezkaritza bat bildu berri da Donostiako Klasikoa antolatzen duen Oceta erakundeko arduradun batekin. Jakinarazi digu aurten, iaz ez bezala, lasterketara ez dela talde israeldarrik etorriko... [+]