KAMERAREN AURREKO ETA ATZEKO OROIMENAK

Donostian gaude, 40ko hamarkada hasi berritan, II. Mundu Gerrak Europa astintzen duen urteetan. Leon Degrelle nazi belgiarrak bere hegazkinarekin arazoak izan ditu eta, ezinbestean, Kontxako hondartzan lurreratu behar izan du airekoa. Ez da lurreratze samurra izan: hegoak eta muturra txikituta ageri dira. Nola ote dago pilotua? Bi uniformedun hurbildu dira dagoeneko kabinara. Esbastikak behintzat ez du kalterik izan; argi eta garbi ikus daiteke oraindik gerra hegazkinaren isatsean margoturik. Eta horren guztiaren atzean Santa Klara uhartea, badia ezagunaren postal bitxia osatuz. Irudian agertzen ez dena, noski, argazkilari anonimoa da, bere kamerari esker gertaturikoa guregana hurbildu zuen informatzaile grafikoa.
EHIGE Euskal Herriko Informatzaile Grafikoen Elkartea duela hiru urte sortu zen profesional grafikoen bilgune izateko xedez. Ordurako probintzia mailako elkarteak baziren edota Madrilen menpekoak, baina ez zen ordura arte Euskal Herri osoko prentsa argazkilariak bilduko zituenik izan. Afera profesionaletaz arduratzeaz gain, elkarte honek hainbat kultur ekintza burutu du. Ikasturte berriari eskaintza oparoarekin ekin diote, gainera. Egunotan eta irailaren 26a bitarte bi erakusketa dituzte ikusgai: bata, «Kazetaritzako argazkigintzaren mende oso bat» izenburupean Kutxaren Garibai aretoan dago zabalik eta Gipuzkoako argazkilarien lanak jasotzen ditu; iaz hil zen Christian Borderieren lanak biltzen ditu besteak, Kutxak berak kudeatzen duen Arrasate aretoan.
Hirugarren batek urrian zabalduko ditu ateak Oiartzungo Pagoarten, Nafarroa zein Iparraldeko profesionalen lanak bilduko dituena.


HARRIZKO GAU LUZEA.

Kutxaren Garibai aretoan zabalik dagoen erakusketarako izenburu egokia litzateke hau Raul Guerra Garridoren ustez. Izan ere, 1936tik 1970erako argazkiak biltzen dira bertan. «Kazetaritzako argazkigintzaren mende oso bat» ekimena iaz abiatu zuten EHIGEko kideek, Kutxaren Fototekako ondarea baliatuz. Helburua, gure mendeko argazkilari-kazetari gipuzkoarren lana zabaltzea. Iazko lehen erakusketak mendearen hasierako irudiak jaso zituen eta datorren urtean azken hiru hamarkadei egingo zaie errepaso. Gerra Zibila eta frankismoaren garaiari txanda orain iritsi zaio, beraz.
Orotara 120 argazki inguru ipini dituzte Garibai aretoko hormetan, lau gunetan banaturik –gerra, frankismoa, kirolak eta bizitza soziala, eta kultura–. Hortaz, aretoaren sarrerako eskilarak jeitsi eta bisitariak aurrez aurre gerra ikusiko du: Gernika eta Durangoko bonbardaketak, Irungo sutea, Ondarretako gartzelako presoak, Aitzolen afusilatzea... Frankismoa dator ondoren eta honekin batera, nazional-katolikoen prozesioak, Fragaren bisitak, Vigón generalarenak, aipatutako Leon Degrelleren lurreratzea eta, nola ez, Franco beraren argazki sorta.
Kirolen eta bizitza sozialaren txanda iritsi eta erakusketa zertxobait xamurtu egiten da. Egia da, atal hau katastrofiko samarra dela hasiera batean –uholdeak, istripuak...–, baina glamourra gailentzen zaio berehala Donostiako Zinemaldiko argazkiei esker: Hitchscock Santa Mariaren elizan, Charlton Heston Txofreko zezen-plazan, Orson Welles purua ahoan...
Aranbarrik sartutako golari esker lortu zuen Realak lehen mailara igotzea 1967. urtean. Bada, une hori ere erakusketa honetako argazki batean dago jasoa, Urtainen, Atano III.aren edota 49ko Tourraren argazkiekin batera.


KULTURAREN ARGIA.

Kulturaren inguruko atala dator azkenik. Aita Barandiaran, Koldo Mitxelena, Oteiza, Sistiaga eta Balerdi bezalako artistak, Mattin, Lopategi, Uztapide eta Xalbador bertsolariak, Ez dok amairuren garaiko Irigarai edo Laboaren kontzertuak... Minutu batzuk lehenago Reichsführer S.S. Himmler Gipuzkoako plazan paseatuz edo Wehrmacht ofiziala zezen-plazan ikusi ondoren, gure kulturgileek argia ematen diote urte ilun horien inguruko erakusketa honi. Gerraren inguruko eta ondorengo irudi gordinen ostean, 70eko hamarkadara hurbildu ahala, euskal kulturaren eragileen argazkiek aldaketa iragartzen dute.
Argazkiez gain, garai batean horien euskarri izan ziren egunkari eta aldizkariak ere ikusgai dira, ezin baita ahaztu lanok ez zirela horman eskegiak izateko sortu, informazio idatzia osatzeko baizik.
1935etik hasi eta 1970era bitarte, Euskal Herriko eta, bereziki, Gipuzkoako gertakizunen berri argazkien bidez jaso nahi duenak igandera arte, hilak 26, izango du horretarako aukera. Gazteenek ezagutu ez zituztenak ikusi ahalko dituzte. Urte horiek bizi izan zituztenek, aldiz, oroimenak berritzeko parada izango dute –batzutan oroimen horiek gozoegiak ez badira ere–.
Baina, erakusketaren helburua ez da gorrotoz atzera begiratzea, memoria-ariketa bat egitea baizik. Eta ez soilik kameraren aurrean gertatutakoa oroitzeko ariketa, baita kamera atzean zegoen informatzaile grafikoaren jarduna gogora ekartzeko ere

Christian Borderie: aktualitatearen begiari omenaldia

Correzen (Frantzia) jaio zen Christian Borderie 1951. urtean. 1980an Baionara etorri eta azken bi hamarkadatan Euskal Herriko errealitate anitza jaso zuen bere kamerarekin. Harik eta iazko martxoan minbiziak jota hil zen arte. Iragan udaberrian bere lagun eta lankideek haren argazkiak bildu zituzten Baionako omenaldi-erakusketa batean. Azken asteotan erakusketa horixe izan da ikusgai Kutxa fundazioak Donostiako Arrasate kalean duen aretoan, EHIGEren eskutik.
Sigma eta Reuter agentzia handien Euskal Herriko korrespontsala izan zen Borderie, eta «Sud-Ouest» egunkariko argazkilari lanetan ere jardun zuen. Horregatik erakusketak bildu dituen 200 argazkietan denetarik ikus daiteke: politika, kirolak, kultura... Bertan dago ikusgai, esaterako, Phillippe Bidarten atxiloketaren argazkia (1988) edota Mitterrand eta Gonzalezi Latchen hartutakoa (1987). Franz Hals untzia Biarritzen hondoratu zenekoan ere han zen Borderie (1996) eta, besteak beste, jarraipen zehatza egin zuen 1990eko urriko garraio greba izan zenean.
Jean Daniel Chopin lankidearen esanetan, kirola ez zuen gustuko eta hala ere «

edozein kiroletan jarduten zuten gizon eta emakumeak inspirazio handia ziren beretzako
». Juantxo Egaña EHIGEko kideak azaltzen du horren arrazoia: «

pertsonei gehiago erreparatzen zien, gertakariari berari baino
». Ander Gillenea elkarteko idazkariaren hitzetan, Borderieren argazkiak «

errazak dirudite, baina benetan gertakariaren ikuspegi ezberdin eta sakona islatzen dute
».
Erakusketa igandera bitarte, hilak 26, izango da ikusgai Donostian, baina handik Iruñea eta Gasteiza joango da ondoren


Azkenak
2025-06-07 | ARGIA
Euskara hutsezko plaza bete dute Ziburuko Azokan

1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]


EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 


Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 


Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.


Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.


2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.


Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea

IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.

----------------------------------------------------
 
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]

Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.


111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak

Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.


Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]


“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.


Eguneraketa berriak daude