LAPURDIKO KORTSARIOEN URREZKO ARRANTZA
Lapurdiko portuetatik irten dira euskal kortsario ezagunenak, nagusiki Frantziaren babesean –ingeles etsaien ehizan, beraz–, harik eta 1856. urtean Errestaurazioak kortsarioen jarduna bertan behera utzi zuen arte. Garai horretan, kortsarioen abenturak oraindik ere Baionako marinelen gogoan zeudela, Edouard Lamaignère (1805-1861) kazetari eta idazle baionarrak horien testigantzak jaso zituen, gazteleratu berri den «Corsarios de Bayonne» liburuan. Garrou, Jorlis, Soustra, Darribau edota Hendaiako Pellot handiaren gorabeherak entzuteko aukera izan zuen Lamaignèrek, sarritan protagonisten ahotik.
Lehenago ere, XVI. mendetik hasita, badugu hainbat euskal kortsarioren berri. Lehen datua 1551. urtekoa da, hiru kortsario Donibane-Lohizunetik Kanarietarako bidean abiatu zirenekoa. XVII. mendean, Jean Bart, Harismendi eta Johanes Suhigaraitxipi, besteak beste, ahalegindu ziren ingelesen bizkarrera aberasten.
Baina, XVIII. mendea izan zen zalantzarik gabe kortsarioen mendea. Zazpi Urteko Gerrak merkataritzaren paralizazioa ekarri zuen eta honek kostaldeko hiri eta herrientzat galera handiak. Ameriketatik Europara azukrea, kafea, kotoia, urrea, ehunak eta espeziak ekartzen zituzten untziak menpean hartzeak eta portuetara eramateak galera horiek arintzeko aukera ederra eskaintzen zuen. 1757. urtean soilik, Baiona eta Donibane-Lohizunetik 45 kortsario abiatu ziren, 750 kainoiez babesturik eta 7.000 gizon inguru eramanez.
Kortsarioen aktibitateak eragina zuen, noski, portuko giroan eta Lamaignèrek bere lanean, untziko gorabeherez gain, lurreko kontuak ere ederki islatu zituen.
Orduan, abordatzeko erabakia hartzen zen, maniobra egokia egin eta gorputzez gorputzeko borrokari hasiera emanez. Arrakastaren gakoa, zenbakietan baino tripulazioen ausardian kokatzen du Lamaignèrek. Baliabidez txikiagoak izanik ere, garaipena lortzen dute maiz kortsario lapurtarrek haren kontakizunetan. Garaipenik ezean ere, lapurtarrak ez omen ziren kokiltzen. Jorlis kapitaina, Invincible Napoleon untzia 24 kainoieko korbeta ingeles baten eskutik galdu zuenean, ez zen azken momentua arte errenditu, erabaki horrek gizon askoren heriotza ekarri zuen arren. Ingeles fragata batek Gironde untzia ezustean erasotu eta, bala batek jota, Soustra kapitaina hilzorian zela, Brisson lagunari errenditu baino lehen untzia hondorarazteko eskatu zion. Esan beharra dago, hala ere, ausardia hori sarritan alkoholak ematen ziela gizonei; Jorlis kapitainak ron razio bikoitza eskaini ohi zion tripulazioari borrokarako prestaketari ekin aurretik. Portuan ere ez zen alkoholik falta. Zorigaitzeko borroka baten ondoren untziak konponketak behar zituenean, itxaronaldia ronez laburtu ohi zuten gure piratek. Hala gertatu zitzaion Invincible Napoleonen tripulazioari, Pasaiako portuan, untzi
zauritua
Kortsarioek bazuten, ordea, filmetako irudiarekin bat ez datorren ohitura bitxia: operarako zaletasun berezia zuten. Pellotek bederen, harrapatutako 12 untzi ingelesak Bordeleko portuan utzi bezain pronto Operarako bidea hartu zuen.
Pellot, Jorlis, Soustra... baina, ezin ditugu ahaztu Lamaignèren testigantzak jaso ez dituen hainbat kortsario handi. Dulerrek, 21 urte besterik ez zituela, dagoeneko 350 gizonez osaturiko untzia zuen bere esku; Etxeberrik holandarren monopolioari muzin egin zion Moluketan; Miarritzeko D'Albarade, urtetan itsas-lapurretan ibili ondoren, ministro izatera iritsi zen Frantziar Iraultzarekin. Aipamena merezi du ere Pierre Laffittek, Lord Byronek bere «Kortsarioa» poema famatua idazteko inspiraziotzat hartu zuen gizonak
Euskal kortsariorik ezagunena Hendaian jaio zen 1763ko irailaren lehen egunean. Hamabost urte besterik ez zituela Marquise de Lafayette kortsarioan itsasoratu zen. Abentura entzutetsuenak, ordea, bere aginduetara zegoen Général Augerau bergantin azkarrarekin burutuko zituen. Ingalaterran preso zegoela, ihes egitea lortu, bakar-bakarrik bergantin ederra lapurtu eta Boulogneko portura eramatea lortu zuen, han izen berriarekin bataiatu zuelarik. Pelloten arrakasten artean Bordeleko portuan Ingalaterrako 10 merkauntzi eta 2 gerra fragatekin sartu zenekoa aipatu behar. Général Augerauk 12 kainoi besterik ez bazituen ere, 20 kainoieko bi guda untziak menperatzea lortu zuen, ondoren beste hamar untziak ere menpean hartuz.
Bizimodu arriskutsua izanagatik, bere gorpuak ez zuen Atlantikoko uretan amaitu. Izan ere, 1812an, dagoeneko aberastuta, bere karrerari amaiera eman eta jaioterrira itzuli zen, Hendaiako alkate izatera ere iritsi zelarik. 90 urte zituela hil zen ohean
Igande goizean elkarretaratzeak egin dituzte Euskal Herrian Euskarazek deituta, Geldi euskara zapaltzea! lelopean.
UEMAk antolatuta egin dituzte kontzentrazioak larunbat eguerdian, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboaren aurka eta euskararen alde. Euskara “benetan” babesteko “adostasun sendoak” eskatu ditu UEMAk, “euskarak eta euskaldunok... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.