Iparraldeko goi mailako irakaskuntza aro berri baten atarian dago. Datorren irailean zabalduko den 1.999-2.000 ikasturteak zazpi urteko plangintza berriak markatzen dituen norabideak segituko ditu Akitania Eskualdeko Kontseilu Nagusiaren hezkuntza sailaren zuzendaritzapean. Quaternaire ikerketa etxeak buruturiko txostenaren bidez honelako geroa antzeman daiteke. Azterketa hamabost urtera begira egina dago.

Euskal Herria herrialde giltzarrietako bat da Europa berriaren eraikintzan. Hegoaldeko erkidego autonomoak –Nafarroa eta EAE– estatutu baten jabe diren bitartean, Iparraldean dagoen tresna bakarra Garapen Eskema da.
Ordea, «

», dio aipatu ikerketa soziologikoak. Iparraldeko populazioa gora ari bada ere, zahartzen ari da. Azken berrogeita hamar urteetan populazioa % 31,1 puntu handitu bada ere –250.000 biztanle ditu uneon–, barnealdea despopulatzen ari da. Bertako bizilagun kopurua % 33,3 puntu apaldu den bitartean, kostapartean % 62,90a igo da. Jaiotze tasak Hegoaldekoaren antzekoak dira, berauek Europako apalenak izaki.
Bertako migrazioa oso azkarra da. Akitania barnean eta Paris aldera; baita kontrako norabidean ere bai. Iparraldera datozen etorkinak gazteak dira: % 72 45 urte azpikoak dira. Joankinen portzentaia are altuago izaki: % 83. Ikasketa adinean edo lehen lanpostua eskuratzeko garaian daude azken hauek; 20-25 eta 25-30 urte bitartean.

Demografiaren bilakaera halaxe delarik, ekonomiaren hirugarren sektorea –turismorako zerbitzuak bereziki– biziki sendotu izan bada ere, bigarren sektorea –industria– azkartzea irtenbidea bakarra du Iparraldeak, bere ekonomia propioa sortu eta giza migrazioaren lekualdatzea eten eginen badu. Zeregin horretan, bigarren sektorearen ezarpena unibertsitate mailan garatuko den proiektu serio batekin batera garatu beharko da. Ipar Euskal Herrian ari diren unibertsitate guneak UPPA-AAPUko (Aturri Aldeko eta Paueko Unibertsitatea) adarra izateari utzi eta unibertsitate propio izatera pasa beharko lukete, zenbaiten ustez. Paueko dependentziatik aske izaki, bertako lantegien eta behar ekonomikoen zerbitzura jarri beharko lukete.
Iparraldeko goi mailako irakaskuntzaren eskaintza honelako arlotara mugatzen da handi-handika: zuzenbidea-ekonomia-komertzioa, letrak eta teknologiak-zientziak. Azkenik, ikerketa saila oso ahula da Paueko unibertsitatearen menpe ari diren adarretan