BARANDIARANEN HAZIA

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Thierry ingeniariak, 1687an, Erronkari inguruko menhir baten aipamena egin zuenetik, arkeologiak, bere bilakaeran, aro desberdinak ezagutu ditu, Ignacio Barandiaranek paleolitikoari buruzko bere lanean agertu bezala.


HASTAPENAK.

Thierryren lehen aipamenaren ondoren, XVII, XVIII eta XIX. mendean hainbatek iragan urruneko aztarnekiko bere interesa agertu zuen. Joan den mendearen bukaeran, interes horrek norabide zientifikoagoa hartu zuen eta orduan burutu ziren lehen indusketa arkeologikoak.


FINKATZEA, 1916-1936.

1916. urtean euskal arkeologiarako funtsezkoa izango zen hirukotea bildu zen: Telesforo Aranzadi, Joxemiel Barandiaran eta Enrike Eguren. Urte horietan prospekzio lan ugari burutuko da, baita aurkikuntza handiak egin ere, guztia indusketetan metodologia berrienak erabiliz. Arrasateko Lezetxiki, Entziako trikuharriak, Aralarko kromlech multzoak... urte horietan aztertu ziren.
J.M. Apellanizek beranduago, 1974an, esan zuenez, «garai honetan lehen aldiz Arkeologia eta Etnografian espezializaturiko eta Unibertsitatean eta irakaskuntzan heziriko pertsonek jardungo dute aztarnategien indusketan...».
Hirukoteak orduan osaturiko memoriak ikustea besterik ez dago, haien lanaren xehetasuna antzemateko: landaretza, fauna eta klimaren azterketa sakona, argazki ugariak, azterketa konparatiboak...
Iparraldean ere izan zen aurkikuntza garrantzitsurik, hala nola, E. Passemardek Isturitzeko koba aurkitu izana. Garai honek, beraz, fruitu oparoa eskaini zuen harik eta Gerra Zibila piztu zen arte.


TRANTSIZIOA (1936-1953).

Gerrarekin Aita Barandiaranek ihes egin behar izan zuen eta, ondorioz, hain emaitza onak emandako hirukotea desegin zen. Modu honetan, ikerketa lanek nabarmen egin zuten behera Hegoaldean, erabateko etenik gertatu ez bazen ere. Ipar Euskal Herrian aurkikuntza eta indusketek aurrera egin zuten, P. Dop eta R. Rupérierren lanari esker batik bat. Ezin ahaztu, halaber, 1940an Nafarroan Principe de Viana erakundea sortu zela, besteak beste, lan arkeologikoak bultzatuko zituena, eta 1947an, berriz, Aranzadi Zientzia Elkartea.


JARRAIPENA (1953-1970).

Barandiaran itzulirik, haren inguruan lan talde garrantzitsuak sortuko edota sendotuko dira –aipaturiko Aranzadi kasu–, baita ikerketak babestuko dituzten erakundeak ere. Ataundarraren itzalean, besteak beste, J.M Apellaniz, I. Barandiaran, J. Altuna, A. Llanos eta J.M. Merino hasiko dira lanean, aurrerago euren protagonismoa hartuz. Euskal arkeologiak gora egingo du, horrela, urteotan. Garai honetako aurkikuntzarik garrantzitsuenetakoa etaparen azken urteetan egin zen Ekaingo arte bildumarekin.
Iparraldean, 50eko hamarkadatik aurrera G. Laplacen lana da aipagarri eta baita aurrerago berak sortutako Centre de Palethnologie Stratigraphique Eruri ere.


AZKEN HAMARKADAK (1970-1999).

Lanak ugaltzearekin batera lan taldeen espezializazioa (garai eta ezaugarri konkretuen araberakoa) iritsi da. Metodologia eta teknologia berriak abian jartzea eta gaiaren inguruko argitalpenen ugaritzea ere garai berriaren erakusle dira.
Oro har, eta Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, iraganean Paleolitikoan oinarrituriko lanak nagusitu baziren, azken urteotan historiaurrea hurbilagoa ere aztertzeko beharra ikusi da. Nafarroan, erakunde foralen kudeaketapean, historiaurrearen azterketari ez zaio behar bezalako garrantziarik eman duela gutxi arte eta oraindik lan handia dago egiteke –bere lurralde zabalak ematen dituen aukerak ikusirik, bereziki–. Ipar Euskal Herrira joanda esan beharra dago indusketen munduak ez duela bertan jarraipen handirik izan eta gizabanakoen iniziatiba mugatuei loturik izan dela luzaroan; badirudi ordea J. Blotek eginiko ahaleginak azken urteotan emaitzak eman dituela


Azkenak
Trekutz eguna

2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]


2025-09-10 | Estitxu Eizagirre
Onintza Enbeita eta Feli Madariaga
“Azokako mahaiaren bestaldetik desprezioa ikusten da, asko”

Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]


Soldaten eta etxebizitzen prezioaren arteko amildegia, sekulan baino handiago Nafarroan

CaixaBank Researchek egindako ikerketak agerian eman du Nafarroako etxebizitza merkatuaren egoera. 2007-2008 arteko higiezinen burbuilaren garaian baino %3,7 garestiagoa dira etxebizitza eraiki berriak Nafarroan.


Errusiako droneak Poloniako aire eremuan sartu direla salatu du Varsoviak

Hemeretzi errusiar dronek Poloniako muga zeharkatu dute, eta Poloniak leherrarazi egin ditu. Poloniako aire eremuari “inoiz egindako erasorik handiena” dela dio armadak.


Poliziarekin istiluak izan dira Baionan, “dena blokatzeko” egunean

Protesta eguna da gaur Ipar Euskal Herrian eta Frantzian, François Bayrou lehen ministro ohiak egindako aurrekontu proposamenen aurka altxatu dira gizarte eragileak. Goizean goizetik, Baionako sarrerako biribilgunea blokatzeari ekin diote. Jada hogei manifestari atxilotu... [+]


Frantziak lehen ministro berria du
Zein da Sébastien Lecornu? Antinuklearren etsaia, ehiztarien laguna, Macronen zale fidela

François Bayrouk dimisioa eman eta ordu gutxitara izendatu du Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ordezkoa: Sébastien Lecornu izango da lehen ministro berria, aurretik Defentsa ministro izandakoa eta Macronen oso gertukoa. Oposizioa haserre mintzatu da, ezker zein... [+]


Zinemaldi Alternatiboak zinema sozialaren bidez ehunduko ditu Donostiako auzoak

17. edizio honetan hamar proiekzio antolatu ditu Donostiako Zinemaldi Alternatiboak, beste horrenbeste eragilerekin elkarlanean. Helburua, urterokoa: "Zinemaren bidez hausnarketa kritikoa sustatzea, hainbat gizarte-gai eta -gatazkari buruzko lanak proiektatuta eta... [+]


2025-09-10 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Udako postalak

Ikasturtearen hasiera, lankideekin, laneko deskantsuan, kafe baten inguruan, atzean utzitako hilabeteen oroimenak mahairatuz. Deskantsua paraje desberdinetan egin izanagatik ez ditugu alboratu gizarte gisa ibiltzen dugun garaia. Distantzia hartu eta geldiunean gaudenean gai gara... [+]


2025-09-10 | Iñaki Barcena
Parte izan, parte hartu eta parte eman

Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]


2025-09-10 | Nekane Txapartegi
Zenbat arantza Arantzak

Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]


2025-09-10 | Imanol Epelde
Berriketa gutxi
Euskal. Jai.

Aste honetan, etxeko lanak jarriko dizkizuet. Hori gertatzen zaigu urte luzetan irakaskuntzan aritu garenoi: dena bihurtzen dugu arbel, etxeko lan eta ikas-egoera. Demagun euskal jai bat antolatu behar dugula herrian. Zer egitarau proposatuko dugu? Nola ospatu, dantzatu eta... [+]


Teknologia
Teknologia bizigarriak?

Teknologien azken joerengatik galdezka aritu da mastodon.eus-eko erabiltzaile bat, ezagutzen zuenak ez baitzion zirrararik eragiten. Zer pentsatua eman digu zenbaiti, eta jaso dituen erantzunak oso ezberdinak izan dira.

Nik adierazi diot teknologiek gizakion arteko... [+]


Desberdintasunen garrantzia nazioarteko politikan

Trumpen muga-zergen dantza da azken hilabeteetako berri nagusietako bat. Gerra komertziala eta ekonomikoa hedabideen eta analisten ahotan daude oraindik ere. Gehienetan, baina, herritarrei gauzak era oso sinplean azaltzen zaizkie, gutxi-asko esanez Etxe Zurian ero bat dagoela... [+]


Eguneraketa berriak daude