"GURE NAFAR NAZIONALISMOA KONSTITUZIONALISTA DA"

Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
E

lkarrizketari propio heldu aurretik berriketan jardun dugu iragan hurbileko kontuez eta, nola ez, UPN atera da mintzagai. Zipriztinen batzuk mahai gainean geratu ziren. Maeztuk UPN aldatzen ahalegindu zirela diosku baina ezin izan zutela)
.

Eta zuek hori posible zela sinesten al zenuten?
Hasieran bai. 1985ean Juan Cruz Alli alderdiaren lehendakari izendatzen saiatu ginenean hori posible ikusten genuen. Orduan ezin izan genuen eta alderdiaren organuetan sartzeari ekin genion ideia berdinarekin, baina batzuen botere goseak operazioa porrotera eraman zuen.

UPN-PSN akordioa gauzatu da. Atsekabe handia hartu al duzue?
Ez, inondik inora. Koalizio gobernua espero genuen, baina gure asmoa zen UPNren alderakoa izan beharrean, bestalderakoa izatea. Moderatuak izan gara kaltetuenak hauteskunde hauetan eta, azkenean, ezin izan da gauzatu gobernu alternatiboa.

Baina ba al zenuten UPNri gobernu alternatiboa ateratzeko esperantzarik?
Bai, EH aldatzen ikusten genuen eta bere mezua UPNri gobernu alternatiboa eratzearena zen. Baina PSN erabat itxita agertu izan da gobernu alternatibo honen aurrean; PSNkoak nabarristak kopiatzen saiatu dira eta horretarako hautesleak nahiago du benetazko nabarristak bozkatzea.

Baina zuek ere, kanpainan zehar zein ondoren, EHrekin itunik egitea oso zaila izango zela esan izan duzue behin eta berriz.
Bai, eta hori zaila zen; baina EHk bere botoak eskaintzea UPNren gobernu bat ez egotearen truke posible zen. Hori zen gure formula.

Baina formula horrek legealdi osorako balio izateko, EHrekin akordioren batera heldu beharko litzateke.
Bai, seguruenik bai, gobernua ez dizute doan ematen eta. Dena den, EHk instituzioetan normaltasun osoz jokatuz gero, guretzat nahikoa zen. Euskal Herriaren eraikuntza nazionala eta abarrekoak instituzioen bidez eraman ditzala, bide demokratikotik, eta ez bitarteko biolentoen bidez.

PSN-UPN akordioa kritikatzen duzu baina CDNk ere egin zuen bere ahalegina UPNrekin gobernua lotzeko.
Ez, hura keinu bat besterik ez zen izan; UPNk gurekin itunik nahi ez zuela eta PSN UPNrekin akordioa lortzeko desiatzen ari zela agertarazi nahi genuen.

CDNrekiko eta bere buruzagi batzuekiko UPNren mendeku gosea antzematen da oraindik.
Ez dut uste, lau urte ondoren ez dut uste liskar pertsonalik dagoenik, areago azken legealdian gobernuarekin aurrekontuei buruzko ituna egin genuenean. Hiruko gobernuaren esperimentua berriro errepika ez zedin egin dute indar hemengo botere guztiek eta jokaldia ondo atera zaie.

UPNri egin zenioten eskaintza keinu bat izan zela diozu. UPN 23. eserlekua eskuratzekotan izan zen EA-EAJri bere hirugarrena kenduta. Orduan ere keinu hutsa izango zen?
UPNk alderdi sozialista zuen buruan eta oso zaila izango zen guri eskaintzaren bat egitea. Gobernuan parte hartu gabe PSNk laguntza emanez gero, UPNrentzat ez zuen zentzu handirik koalizio gobernu bat eratzea. Gobernu alternatiboan egon nahi genuen, bestelakorik ia segurtasun osoz genekin ezin izango zela.

Gobernu alternatibo horren buruan PSN izango litzateke. Zer eskaini ahalko zenukete zuek gobernu horretan?
Emaitzen araberakoa izan zitekeen. Udaletxean PSNk baino emaitza hobeagoak lortu izan bagenitu, guk gidatuko genuke udaletxea eta gobernua beraiek. Dena den, jadanik zentzurik ez duten hipotesiak dira, PSNk ondo lurperatu dituenak.

Hipotesiak bai, baina legealdi batek lau urte dauzka.
Egia da, bai, baina orain Alderdi Sozialista dagoen egoeran, Araban eta Nafarroan PPrekin akordio kontuetan, euskal nazionalismoarekiko edo nafar nazionalismoarekiko –hau da gure kasua– akordioak baztertuak dituzte. Beraz, UPNk lau urteak ondo lotuak ditu.

«Nafar nazionalismoa» esan duzu. Zuk uste duzu horrela ikusten zaituztetela Nafarroan?
Zaila da bai, hemen nazionalismoa euskal nazionalismoarekin lotzen delako. Arturo Kanpioni edo mende hasierako beste pertsonai batzuei lotutako nafar nazionalismoari buruz ez du ikasi jendeak eta, beraz, zailagoa da gure mezua zabaltzea. Horrez gain, alderdiaren barruan bada ikuspegi honekin adostasunik ez duen jendea. Beraz, alderdiak ez du bere burua zehazki nazionalistatzat definitzen, baina ponentzien kutsua erabat nazionalista da. Hori bai, euskal nazionalismoarekin erkatuta, gurea nazionalismoa konstituzionala da. Naziotzat dugu Nafarroa, bai bere historiagatik baina baita Konstituzioak ere horrela adierazten duelako.

Euskal nazionalismoarentzat ere erreferentzia garrantzitsua da Arturo Kanpion...
Baina Arturo Kanpion ez zen euskal nazionalista, nazionalista nafarra baizik. Arturo Kanpionen artikuluak eta idazkiak aztertu dituen edonork ikusi dezake hori. Euskal kulturaren defendatzaile handia izanik ere, eta folklorearena, etniarena... sakonean bere ustez nazio nagusiena Nafarroa zen eta ez zuen beharrezkoa ikusten beste euskal lurraldeen batasuna. Bere ustez, Nafarroak nahiko identitate zuen berezko entitate gisa eta baskongadak instituzionalki beste gauza bat ziren; honek ez du esan nahi beste gauza bat denik kulturan, folklorean eta beste gauza askotan.

Orduan euskal nazionalismoa eta nafar nazionalismoaren arteko puntu amankomun ugari egon daiteke.
Bai, badago. Sabinoren garaiko nazionalismotik gaur arteko jauzia sekulakoa izan da, edo trantsizio garaikotik hona, eta zeresanik ez EHrena. EHk asko aldatu du nazionalismoarekiko bere mezua. Nafarroan, adibidez, EHk ez du ikurrinarik atera, ez da bere banderaren erreferentea izan.

Gutxiago baina atera, atera ditu.
Baina gutxi. Nafarroako bere erreferentea Nafarroako bandera da eta ikurrina gehiago beraien eraikuntza nazionalaren erreferente gisa dute, edo kultura eta hizkuntza oso baten sinbolotzat. Jakina, Arturo Kanpioni batetik eta bestetik begiratzeko modua desberdina da.

Hauteskundeetara itzuliz, atzerakada handi hau gogorra izango zen.
Bai, duela hiru urtetik jada inkestek jaitsiera handia iragartzen ziguten. Neurri batean espero genuen, baina kolpea ez da atseginagoa horregatik.

Aste batzuk pasatuta jada, zein da galdutako gudu honen analisia.
Batetik polarizazioa dago. Estatuko gobernuak, nazionalismo desberdinen aurkako diskurtsoa gogortu du eta horrek botoa polarizatu du, batetik nazionalismo espainiarraren aldera –PP nagusiki– eta nazionalismo erradikalera bestetik, EHra batez ere, ERC, BNG... Alderdi nazionalista moderatuek –EAJ, EA, PAR, CiU, gu Nafarroan–, aldiz, botoak galdu ditugu. Bestetik, askok gure jaiotzan Juan Cruz Allik gidatuko zuen zentro-eskuineko indar berri moduan ikusi gintuen eta horregatik eman ziguten botoa; baina, noski, gu ez gara hori eta agian orduan botoa eman zigutenek ez dute berdin egin orain.
Azkenik, legealdi honen bukaeran UPNrekin egin genuen akordioak ere botoak kendu dizkigu. Nora joan ote diren botoak? Asko abstentziora, beste asko UPNra eta besteak berriz alderdi desberdinetara.

CDN, orain alderdi txikia eta gainera gobernu erantzukizunik gabe. Egoera oso arriskutsua alderdi berri batentzat.
Pena da, guk nafar nazioaren barruan nafar guztien integrazio prozesu bat bultzatzen dugulako, baina hautesleek horrela erabaki dute.

Nola baloratzen duzue EHren igoera Nafarroan.
Mayor Oreja hor ari da etengabe erasoan, zaunka ia. Dioenez ez dute bake prozesuan sinesten, su-etenarena gezurra dela... horrek tentsio handia sortzen du eta herritarrak ez dira tentelak. Badakite bake prozesua sendoa dela, EH mezua aldatzen ari dela... Jendeak EHren mezu aldatze hori saritu du.

Legealdi osoa iraungo al du UPN-PSN akordioak?
Ez dut uste. PSOEk bere leialtasun ezaren adierazle asko ditu: hiruko gobernuarekiko leialtasun eza, berdin Eusko Jaurlaritzan, UPNrekiko aurrekontu itunean... Beraz, une batean egungo akordioa ere apurtuko duelakoan gaude.

Gerta liteke denbora batera PSNk akordioa apurtzea, oposizioko erreferente nagusi gisa agertu nahi izateko?
Seguruenik bai. Gainera, botoemaile sozialistaren memoria historikoa oso txikia dela ikusten da, eta PSOEk egindakoak eginda ere, botoa ematen diote, berdin da dauden amarrukeriak edo buruzagi batzuk talde terrorista erahile baten kide izatea, edo lapurretan jardutea, edo eskuinarekin ez dutela itunik egingo esatea eta gero egitea...

Nola egituratuko da orain oposizioa Nafarroako Legebiltzarrean?
Oso zaila da baina egingo ditugu ahaleginak. Hamar parlamentariorekin hirurekin baino askoz errazago egiten da oposizioa. EAk, IU-EBk eta guk eserleku kopuru berdina dugu, EH erreferente biolentorik gabeko alderdi gisa egituratzen den neurrian, oposizioaren dinamikan ere sar liteke, eta 17 eskainuekin jardun dezakegu elkarrekin. PSOEk, kasualitatez, noizbait oposizio gogorra egiten badu, atera dezakegu zerbait aurrera; aurreko legealdian bezala badabil, orduan ez. Noizean behin egin beharko dio keinuren bat bere hauteslegoari, batez ere eremu sozialean eta abar.

Bada, UGT izan da akordioaren aldekoena.
Gobernuaren egiturek UGT erosia dutela esan liteke, UGTk menpekotasun handiak ditu, formakuntza dela eta Europatik datozkion fondoak, kurtsoak... CCOO ez da ausartuko publikoki laguntzarik ematen UPNri, baina antzera ibiliko da.

Goiztxo da akaso, baina zer egin behar du CDNk datozen Espainiako hauteskunde orokorretan?
Barne mailan oraindik ondo aztertu behar ditugu hauteskundeetako emaitzak eta gero 2000. urteko hasieran egingo dugun kongresua prestatu behar dugu. Hortik aterako da gure estrategia eta parte hartuko dugun edo ez hauteskunde horietan.

Desagerpenaren itzala ere hor daukazue, egoitzaren gainean jiraka.
Bai, zalantza hori azaleratzen da. Batzuek argi dugu gure proiektu politikoa beharrezkoa dela Nafarroarentzat –alderdiko gehiengoa uste dut–, oraindik ez da gizartearen gehiengoarena baina 15-20 urtera izan daiteke. Pentsatzen duenak alderdiaren izakera ez dela idatzia duguna, egun garena aldatzen saiatuko da edo alde egingo du

NAFAR NAZIONALISTA
NAFAR NAZIONALISTA
Victor Maeztu Esparza, 38 urteko iruindarra da, gaur egun CDNko idazkaria eta ogibidez irakaslea. Pedagogian doktorea. Alderdi barruko gora-beherez arduratzen da, eta hauteskundeen ondoren, badu zereginik. UPN-n ere ibili zen, 1982tik CDNren sorrera arte: «Hamairu urtez alderdia aldatzeko saioan». Kanpainan CDNk halako mezurik zabaldu ez badu ere, Maeztuk dio CDN nafar nazionalista dela.


Azkenak
“Gaza militarki okupatzeko plana berehala gelditu behar du Netanyahuk”, esan du nazioarteak

Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.


Pazienteek 25 egun itxaron behar dituzte, batez beste, Osasun Mentaleko Zentruetan arta jasotzeko

25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude. 


Non dago Maider?

Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]


Oñatiko egoitza batera mugituko dituzte Donostian kale egoeran bizi ziren migratzaile maliarrak

Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.


“Intentsitate altuko” bi sexu eraso salatu ditu Gasteizko Mugimendu Feministak ostegun gauean

Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak. 


Gaza Hiria okupatzeko plana onartu du Israelgo Segurtasun Kontseiluak

Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]


Oholtza denontzat?
Feminista izango da, edo ez da izango

Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]


2025-08-08 | ARGIA
GOMENDIOAK | Sei liburu uda honetarako

Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde

Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]


Errusiak baieztatu du Putin eta Trump datozen egunetan bilduko direla

Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]


Boubacar Diouf: “‘Manteroa’ izatea ez da delitua; bakean bizi nahi dugu, diskriminaziorik gabe”

Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]


Nafarroako suteak nekazaritzako makina batek sortu zituela baieztatu du gobernuak

338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.


ChatGPT psikologo bezala erabiltzearen arriskuez mintzatu da Mireia Centeno Gutierrez psikologo eta psikopedagogoa

Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.


Heriotza txikiak

Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]


Miren Agur Meabe
“Zalantza askorekin idatzitako liburua da, baina zalantzek bultzatzen gaituzte aurrera”

Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]


‘Stabat mater’ borobila

Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana. 

Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia. 

Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.

Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]


Eguneraketa berriak daude